BeNevil onderzoek wijst uit: In Nederland 4 x zo hoge sterfte als in België

Oversterfte onderzoek Benelux

De Benelux organisatie MaanWM heeft de artsenorganisatie uit de Benelux BeNevil een subsidie van €50.000 verstrekt om een onderzoek te doen onder een steekproef van aangesloten huisartsen in de Benelux naar het verschil in gezondheid tussen de Belgen en de Nederlanders.

In de 600 huisartsenadministraties in Nederland en België werden 1 miljoen patiënten aangetroffen op basis waarvan dit onderzoek werd gedaan. Van deze patiënten had men informatie over hun geslacht, leeftijd en enkele kenmerken van hun gezondheid.

Groot probleem was echter dat in die administraties niet het adres van de patiënten was vermeld. Het Belgische bevolkingsregister werkte wel mee aan het onderzoek,  maar het Nederlandse bevolkingsregister mocht dat niet doen door de privacy-autoriteiten. Dus alle namen van de patiënten werden vergeleken met het Belgische bevolkingsregister. Als iemand er wel in stond werd hij als Belg aangemerkt. Degenen die er niet in stonden werden als Nederlander aangemerkt.

Men stelde de overlijdenscijfers vast van de Belgen en de Nederlanders. Daar kwam uit dat de sterfte onder de Nederlandse patiënten vier keer zo hoog was als de gemiddelde sterftecijfers van Nederland plus België samen tussen 2016 en 2018.

Het onderzoek, dat vol stond met tabellen met de grote verschillen tussen de Belgen en Nederlanders, werd naar buiten gebracht via een persbericht waarin stond dat de gezondheidssituatie in Nederland veel slechter was dan in België. Er was sprake van een hele grote oversterfte in Nederland t.o.v. België.

In diverse media werden deze conclusies overgenomen en ook door prominente medici in Nederland (Marjolein Handelaar) en in België (Mic van Rangst) op X geplaatst.

Nieuwe informatie

Omdat er veel kritiek op het rapport kwam en er ook nog een kanjer van een rekenfout in stond werd het onderzoek tijdelijk teruggetrokken. De Nederlandse autoriteiten kwamen te hulp. Het Nederlandse bevolkingsregister werd alsnog open gesteld voor de onderzoekers. Daardoor konden ze ook van degenen die als Nederlanders in het onderzoek stonden aangemerkt, zowel het adres krijgen waar ze woonden als waar ze gewoond hadden.

Die informatie leverde belangrijke informatie op, die het hele onderzoek op z’n kop had moeten zetten. Een derde van degenen die in het onderzoek als “Nederlanders”  werden aangemeld bleken in werkelijkheid in België te wonen. Die hadden dus in de andere, Belgische onderzoeksgroep moeten zitten en hadden de groep “Nederlanders” vervuild.

Daarnaast bleek 10% van degenen die als Nederlander in het onderzoek waren aangemeld noch in Nederland, noch in België woonachtig te zijn. Aan de namen van deze patienten te beoordelen waren ze afkomstig uit niet-Westerse landen en waren waarschijnlijk geremigreerd.

Maar er was nog iets opmerkelijks. De echte Nederlanders bleken niet verspreid over Nederland te wonen, maar voor de helft onder de rook van Tata in IJmuiden/Velsen of onder de rook van de Raffinaderijen van Pernis. Daarnaast woonde een kwart in zorginstellingen. Dat was in België niet het geval.

Kortom: de hoge sterftecijfers onder de groep “Nederlanders” uit dit onderzoek van BeNevil hing sterk samen met deze bijzondere kenmerken van deze groep, terwijl de Belgen uit het onderzoek wel normaal over België waren verdeeld.

Wat gebeurt met het rapport?

Op het moment van schrijven van dit artikel is het herziene rapport nog niet verschenen. Dus het is onduidelijk of de onderzoekers wat tabellen gaan aanpassen en stellen dat deze wijzigingen de oorspronkelijke conclusies amper hebben doen veranderen. Of dat de onderzoekers melden dat de nieuwe bevindingen zulke grote nadelige gevolgen hebben, dat het onderzoek niet meer zal verschijnen. Of – op z’n minst – dat het bijgestelde onderzoek niet kan leiden tot enige conclusies over de verschillen in gezondheid tussen de Belgen en de Nederlanders.  Benieuwd wat Marjolijn Handelaar en Mic van Rangst dan gaan schrijven.