De uitspraken van Johan Derksen over het Friese Kamerlid en de wijze waarop die daarop reageerde zouden wel eens een net zo belangrijk leermoment voor Nederlanders kunnen zijn als toen het openlijke verzet ontstond tegen een zwarte Zwarte Piet.
Lees volledig artikel: Johan Derksen zorgde voor een zeer belangrijk leermoment
Johan Derksen zorgde voor een zeer belangrijk leermoment
Het succes van KOZP
Ik groeide in de vijftiger jaren op in Amsterdam. Ik zag vrijwel nooit iemand met een donkere huidskleur, evenmin vrouwen met hoofddoekjes. Hooguit wel eens bij een film in de bioscoop. Als je vandaag in Amsterdam rondloopt, kan je je amper voorstellen hoe groot op dat punt de veranderingen in die 70 jaar zijn geweest.
Rond 2010 werd ik door de initiatiefnemers van Kick Out Zwarte Piet benaderd of ik een onderzoek wilde doen wat Nederland dacht over Zwarte Piet. Slechts 7% van de Nederlanders vond toen dat het uiterlijk diende te veranderen, omdat het een racistisch stereotype zou bevestigen.
Tot dat moment had ik zelf ook amper over de kleur van Zwarte Piet nagedacht. Was het zelf ook een keer geweest rond mijn 20e. Maar toen er mensen met een donkere huid naar voren kwamen om te vertellen hoeveel last ze er ieder jaar van hadden in de aanloop naar Sinterklaas, was voor mij de keuze makkelijk.
De weerstand die er bij velen was, kwam deels doordat veel Nederlanders het gevoel kregen dat ze voor racist werden uitgemaakt, omdat ze nooit vraagtekens bij Zwarte Piet hadden gesteld. En deels omdat mensen niet makkelijk tradities en gewoonten willen veranderen.
Maar geleidelijk aan is dat in Nederland veranderd. Uit het laatst bekende onderzoek wil nog minder dan een derde van de Nederlanders een “echte” Zwarte Piet.
Dat is een grote verandering in bijna 15 jaar. Waar je een aantal belangrijke lessen uit zou kunnen trekken. Na een periode van heftige emotie en polarisatie, lijkt een en ander inmiddels in een rustig vaarwater terechtgekomen te zijn.
Daar moest ik erg aan denken toen vanaf dinsdagavond de rel rondom Johan Derksen zich ontwikkelde.
Want hoe gek het misschien klinkt, het saldo-effect van deze rel zou wel eens heel positief kunnen zijn.
18 miljoen voor Friese taal
Het startpunt was dinsdagavond dat bij Vandaag Inside Johan Derksen het onzin vond dat er 18 miljoen beschikbaar was gesteld door de overheid voor de bevordering van de Friese taal. In beeld verscheen het Kamerlid Habtamu de Hoop, die verheugd was over dit besluit van de regering.
Johan Derksen sloeg aan op de huidskleur van dit Kamerlid en vond dat hij geen Fries kon zijn. En zei dat in zijn gebruikelijk barse stijl. Wilfred Genee vertelde nog dat het Kamerlid jong was geadopteerd door Friese ouders, maar daar besteedde Derksen geen aandacht aan.
Wat er vervolgens gebeurde, heeft veel gelijkenis met de beginfase van de acties tegen Zwarte Piet. Wat Johan Derksen daar zei, zal hetgeen zijn wat veel mensen ook gedacht zullen hebben. “Dit kan toch geen Fries zijn”.
Ja, dat was dan gebaseerd op zijn huidskleur. Maar als hij met een zachte g gesproken zou hebben, zouden mensen zich ook afgevraagd hebben “hij kan toch geen Fries zijn….?”
Bijzondere reactie
De wijze waarop Habtamu vervolgens reageerde was op vele manieren imponerend. Zijn in het Fries gesproken reactie op camera voor Johan was dat al. Hij was als baby te vondeling gelegd en geadopteerd door een Friese boerenfamilie. Maar wat er vervolgens daarna aan het eind van het item bij Sophie en Jeroen gebeurde vond ik nog meer indruk maken. Niet alleen het begin van zijn maidenspeech die getoond werd, maar zeker ook erna toen hij aangaf hoe warm hij in Friesland door zijn omgeving was tegemoet getreden toen hij daar opgroeide. Deze minuut is meer dan de moeite waard om te bekijken.
Johan reageerde die avond zoals je van hem ongeveer kon verwachten. Hij had het niet racistisch bedoeld en hij vond het hypocriet om zich daar dan nu voor te verontschuldigen. De andere aanwezigen maakten wel duidelijk dat zij hadden gehoopt dat Johan op een andere manier zou hebben gereageerd.
Geweldig leermoment
Als je op een rijtje zet wat de afgelopen 48 uur is gebeurd dan is het een geweldig leermoment geweest, dat lijkt op de start van de acties tegen een zwarte Zwarte Piet. Zowel te danken aan de botte reactie van Johan dinsdagavond als aan de superieure wijze waarop Habtamu daarop reageerde.
Net zoals voor 2010 maar heel weinig Nederlanders het gevoel hadden dat er iets mis was bij een zwartgeschminkte Piet en daar ook zeker geen racistische bedoelingen bij hadden, was dat ook zo met het gevoel dat veel Nederlanders hebben als ze Habtamu voor de eerste keer zien en hij wordt neergezet als Fries. Daar zitten geen racistische bijbedoelingen bij. Habtamu is qua verschijning een tegenpool van het stereotype dat we van Friezen hebben. Net zo goed als we een klein iemand met donker haar ook niet direct als een Zweed zouden typeren.
Maar juist door de grote veranderingen die wij (en ook andere) samenlevingen doormaken, gelden stereotypen steeds minder. Wat we er verder over denken (sommigen verwelkomen het en anderen zijn er minder positief over), de overzichtelijke wereld, zoals we die vroeger kenden, bestaat niet meer. Er zijn inderdaad Friezen, die in Afrika geboren zijn, maar die zich net zo Fries voelen als iemand die geboren en getogen in Friesland is.
Niet alleen liet Habtuma de Hoop zien hoezeer hij een echte Fries is, hij liet ook zien wat hij allemaal in zijn mars heeft (als jongste Kamerlid). Zowel intellectueel als empathisch.
Het werd een heel belangrijk leermoment voor veel Nederlanders (en voor Johan Derksen wellicht ook) hoe voorzichtig we moeten zijn met stereotypen en hoezeer we mensen moeten beoordelen op hun eigen kwaliteiten. Kwaliteiten, die los staan van waar je geboren bent, wat je huidskleur is, welke religie je hebt en welke opleiding je genoten hebt.
U heeft zojuist gelezen: Johan Derksen zorgde voor een zeer belangrijk leermoment
Volg Maurice de Hond op X | Facebook | LinkedIn | YouTube
Blijf onbeperkt toegang houden tot alles wat Maurice.nl te bieden heeft. Klik hier om lid, abonnee, vriend en bondgenoot te worden.
