Evaluatie van de Coronamaatregelen: de Lockdown

Leestijd: 4 minuten

Evaluatie van de Coronamaatregelen: de Lockdown

Evaluatie van de Coronamaatregelen, deel 3.

De eerste lockdown van maart 2020

Uit het vorige deel van deze serie is beschreven dat het al duidelijk was dat de WHO toen van een IFR van ruim 3% uitging en Van Dissel zelfs een IFR presenteerde van 5% terwijl het al snel, zeker in april 2020, duidelijk was dat dit percentage onder de 0.5% moest liggen. Half maart 2020 was het moment dat de overheid, mede op advies van het OMT, een groot aantal maatregelen aankondigde, nadat in de week ervoor dat al in Noord-Brabant ten dele was gebeurd, plus dat op 23 maart 2020 die maatregelen verder werden uitgebreid. Die maatregelen bestonden o.a. uit:

• alle horeca, uitgaansgelegenheden, sportclubs en dergelijke gingen dicht
• alle scholen gingen dicht
• alle bijeenkomsten, samenkomsten en evenementen werden verboden tot 1 juni 2020
• speciale gelegenheden, zoals religieuze bijeenkomsten, huwelijken of begrafenissen mochten slechts plaatsvinden met maximaal 30 mensen
• binnen en buiten moest de 1,5 meter aangehouden worden
• zoveel mogelijk vanuit huis werken
• contactberoepen werden tijdelijk verboden
• winkels e.d. moesten zorgen voor voldoende afstand tussen de aanwezigen en er was een deurbeleid om dat te implementeren

Vertragen en beschermen

Doelstelling was, zoals door Premier Rutte werd gemeld, de verspreiding van het virus te vertragen om daarmee de zorg te ontlasten en kwetsbaren te beschermen.

Uiteindelijk hebben we in Nederland na deze lockdown tussen maart en eind april 2020 nog twee lockdowns gehad, maar dan in een iets andere verschijningsvorm. Dit overzicht van de index van de coronamaatregelen (de “Oxford Stringency Index) laat dat nog eens goed zien:

Besef dat eigenlijk vanaf half oktober 2020 al weer veel maatregelen zijn ingevoerd, die vanaf half december 2021 gekwalificeerd kunnen worden als een harde lockdown (inclusief in januari met een avondklok), die na enkele kleine versoepelingen pas eind april 2021 afliep! Daarnaast was er nog een kortere toen de modelleurs bij de nadering van Omikron niet meenamen dat het minder ziekmakend was en het land destijds rond Kerst/Nieuwjaar ongeveer 4 weken werd platgelegd.

Oordeel Volkskrant

In het artikel van De Volkskrant over het effect van de Coronamaatregelen wordt de Lockdown het eerste besproken. Dit is de samenvatting van het oordeel en dat wordt toegelicht aan de hand van gesprekken met o.a. hoofdmodelleur Wallinga en hoofdepidemioloog Van den Hof bij het RIVM.

Dat de lockdown een grote schade aan de samenleving toebracht hoeven we niet te bediscussiëren. En dat die schade grotendeels al van te voren in te schatten was ook. Dus die beoordeling met vijf bolletjes staat buiten kijf. Maar hoe zit het met de effectiviteit van de lockdown? Want als er zo een grote schade voor de samenleving op de koop toe genomen werd, dan zou die effectiviteit natuurlijk wel heel groot dienen te zijn, niet waar?

De doelstelling van een lockdown was om het aantal contactmomenten tussen mensen aanzienlijk te doen verminderen. Volgens het artikel in De Volkskrant werd via thuiswerken en het verbieden van bijeenkomsten het aantal contact momenten tussen mensen aanzienlijk verlaagd en het aantal besmettingen met 80% gereduceerd, zoals uit een studie uit november 2020 zou blijken. Logisch geredeneerd kan die 80% al niet waar zijn (want dan zou in de landen met lockdowns de R veel sneller gedaald zijn), maar als je het rapport zelf leest is te zien dat de auteurs zelf vraagtekens zetten bij dat percentage.

Verschillen per land

Dat rapport laat vooral zien hoe groot de vastgestelde verschillen waren per land van een maatregel als een lockdown. En zeker ook in landen zelf, want in het Noorden van ons land was er in het voorjaar van 2020 amper iets aan de hand, zoals ook hier wordt beschreven. Alleen het soort lockdown dat werd toegepast in China of op een eiland, die de binnenkomst van mensen uit een ander land kon tegenhouden, werkte echt. Maar de schade aan de samenleving was daarbij kolossaal plus dat er toch een moment zou gaan komen dat men de lockdown moest opheffen en het virus toch zou toeslaan.

Plus dat er nog een andere factor doorheen loopt met ook een grote mogelijke werking, die echter slechts indirect een relatie heeft met de lockdown. Namelijk dat veel (en zeker kwetsbare) mensen heel bang waren om besmet te raken en hun gedrag sterk hadden aangepast. Zodat je ook niet weet wat het effect dan weer is geweest puur vanwege de lockdown zelf.

Oordeel MdH.nl

Een lockdown bestaat uit een set aan afzonderlijke maatregelen. Het probleem daarbij is dat een deel van die maatregelen geen of weinig effect heeft en aan de andere kant dat er ook weer bepaalde maatregelen ontbreken zodat er sprake is van een  – vaak forse – lekkage. Dan is de keuze of “je zorgt dat mensen elkaar niet of vrijwel niet ontmoeten” (laten we zeggen “de Chinese methode”) of “je beperkt je tot slechts een aantal maatregelen”, alleen gericht op de kwetsbare mensen, die de samenleving maar beperkte schade oplevert. Maar als je er tussen zit dan heb je “the worst of both worlds”.

Bij een infectieziekte met een IFR van 0,5% of lager en vooral voor de oudste leeftijdsgroepen met doorgaans al gezondheidsproblemen, is een lockdown eigenlijk de slechtste maatregel die je kunt nemen. Zeker als je die ook nog landelijk afkondigt (direct betrekking hebbende op 17,5 miljoen mensen). Want de schade die je ermee aanricht is veel groter dan de winst die je behaalt.

Voor de invoering van de eerste lockdown in Nederland kan nog als excuus gelden dat men dacht dat de IFR veel hoger was. Maar dat geldt niet voor de tweede en de derde die ingevoerd werden. Toen had men al in april 2020 voldoende informatie beschikbaar om te weten dat de schade van een lockdown heel hoog zou zijn en de opbrengst laag. Ook had de eerste lockdown sneller kunnen worden afgebouwd door het mooie lenteweer wat er was. Op 12 april 2020 schreven wij dit al in dit artikel. 

Dat half december 2021 nog een nieuwe lockdown werd ingevoerd bij de naderende komst van een Omikron-golf was een falen in het kwadraat. Het compleet overschatten van het gevaar van Omikron aan de ene kant, maar ook het weigeren in te zien dat een lockdown, zeker met een sterk toegenomen immuniteit onder de bevolking, eigenlijk het schieten was met een ballistische raket op een mug met vrijwel alleen schade en weinig tot geen opbrengst.

U heeft zojuist gelezen: Evaluatie van de Coronamaatregelen: de Lockdown.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Blijf onze site steunen met af en toe een kleine donatie. Klik hier.