De rechter heeft VWS en het RIVM een harde tik op de neus gegeven over hun weigering om hun modellen in het kader van een WOB-verzoek openbaar te maken. Maar het zal nog wel niet het laatste hoofdstuk zijn in de poging van VWS en RIVM om te verhinderen dat de modellenmakers met hun billen bloot komen te staan.
Lees volledig artikel: Ook rechter doorziet nonsens argumenten VWS/RIVM om modellen geheim te houden
Ook rechter doorziet nonsens argumenten VWS/RIVM om modellen geheim te houden
Rechterlijke Uitspraak
Na een rechtszaak van bijna 2 jaar (sic) is de bestuursrechter met een uitspraak gekomen rondom het WOB-verzoek van Fritsander Lahr (@fritsander) om openbaarmaking van de Coronamodellen van het RIVM die de basis waren van de maatregelen die in Nederland sinds 2020 genomen zijn. Als je die uitspraak leest dan kan je vaststellen op welke gênante manier VWS en RIVM bezig zijn geweest om de gevraagde informatie niet te hoeven verstrekken. Na twee zittingsdagen is de rechter ook nog op bezoek bij het RIVM geweest om verder geïnformeerd te worden. De uitspraak van een paar dagen geleden laat zien hoe ook de rechter de argumenten van het RIVM eigenlijk te kinderachtig voor woorden vond: het gebruikelijke (onzin-)prevelementje dat het informatie was met een hoge privacygevoeligheid.
Het is lachwekkend dat de rechter in het vonnis moet schrijven: “...de datasets met privacygevoelige informatie kunnen worden geanonimiseerd door ze in een Excelbestand te zetten, waarin (handmatig) per kolom de gegevens worden weggehaald die tot een persoon herleidbaar zijn. Daarbij kunnen namen of titels van die kolommen blijven staan.“
Er zijn al twee zittingen geweest en meerdere prominenten van het RIVM kwamen opdraven om de rechter uit te leggen dat het toch echt niet kon om deze informatie te verstrekken. Maar daar ging de rechter dus niet in mee.
Het zal me niets verbazen als VWS/RIVM in hoger beroep gaan, om maar te kunnen blijven verhinderen dat ze volledig voor schut komen te staan als de modellen en data wel openbaar worden. Want dan zal blijken hoe zwak de basis was van de genomen maatregelen. En hoezeer het RIVM en de modelleurs bezig waren met een agenda in plaats van met een model. Een hoger beroep dat enerzijds weer veel zal kosten (maar dat betalen we als belastingbetaler samen) en anderzijds weer een vertraging van één tot twee jaar zal opleveren. En dat alles ook nog, terwijl de Tweede Kamer een motie aangenomen had dat alle modellen openbaar gemaakt moesten worden.
Het belang van het model
Modellen kunnen heel nuttig zijn om inschattingen te maken hoe de toekomst zal gaan verlopen en ook wat het effect van bepaalde ontwikkelingen en bepaalde maatregelen zouden kunnen zijn. Aan die modellen kan je dan prima “wat als…..” vragen stellen en op basis van het antwoord kan je dan keuzes maken.
Maar de uitkomsten van het model worden bepaald door hoe je het model in elkaar steekt, met name de relaties tussen de verschillende factoren, en wat het effect van bepaalde ontwikkelingen dan zouden kunnen zijn. Maar de uitkomst is wel volledig afhankelijk van hoe je het model hebt opgesteld. En hoe de alternatieve scenario’s dan werken als je een doorberekening wilt maken.
Ook is het belangrijk bij verschillende scenario’s de inschatting mee te nemen wat de kans op dat scenario is.
Een simpel voorbeeld: het maakt natuurlijk veel uit voor de uitkomsten van het model als je ervan uit zou gaan dat 1% van de geïnfecteerde mensen in het ziekenhuis terechtkomt of 1,5%.
En zo zitten er in een model een fors aantal aannames en worden er scenario’s doorberekend met verschillende uitgangspunten. De Coronamodellen werden vooral gebruikt om in te schatten hoe de druk op de ziekenhuizen zou gaan verlopen en cruciaal daarbij was natuurlijk de aangenomen impact op die druk op de ziekenhuizen van mogelijke maatregelen, zowel los van elkaar als in onderlinge samenhang.
Gebrek aan transparantie
Door zo’n model volledig transparant te maken, dus compleet zichtbaar hoe het in elkaar steekt en wat er bij de verschillende scenario’s gebeurt, is het mogelijk zowel beleidsbepalers en betrokkenen een gevoel te laten krijgen van de waarde van de uitkomst. En doordat die deskundigen vervolgens hun bemerkingen kunnen plaatsen kan het leiden tot een verbetering van het model en/of de relativering van de uitkomsten.
Als je niet transparant bent sluit je je af voor elke discussie over de uitkomsten. Dan worden politici als het ware impliciet gedwongen uit te gaan van die uitkomsten, en berust alle macht bij de modelmakers (in dit geval Prof. Wallinga en Prof. Van Dissel).
Keer op keer bleek dat de voorspellingen van het model een stuk negatiever waren dan hoe de werkelijkheid zich vervolgens aandiende. Dat werd dan afgewimpeld met de term “preventieparadox”. “Als de maatregelen niet waren genomen dan was de prognose van het model wel uitgekomen” werd dan gezegd. Echter, het was een zwakke argumentatie, maar de media prikten het niet door.
Dat we uiteindelijk een Omikron-lockdown kregen (ongeveer als enig Europese land) was vanwege het feit dat onze meesterrekenaars van het RIVM in hun model half december 2021 ervan uitgingen dat Omikron net zo ziekmakend zou zijn als de eerdere mutatie. Iets wat begin december al duidelijk was dat het niet het geval was. Maar ook die lockdown werd kritiekloos in politiek en media opgevolgd en nog geen enkel moment sindsdien is daar door de autoriteiten of het RIVM schuldbewust op teruggekeken.
Met hand en tand
Maar VWS en RIVM verzetten zich met hand en tand tegen de openbaarmaking van het model en de componenten bij het WOB-verzoek van Fritsander Lahr. De Biomedische Rekenkamer heeft er een uitgebreid artikel over geschreven. Als je de uitspraak van de bestuursrechter leest dan is te beschamend voor woorden met welke argumenten men de openbaarmaking van het model weigert.
Iedereen die maar iets van die modellen weet en de rol die zij gespeeld hebben in Nederland beseft dat er maar één echte reden is waarom men zich met hand en tand verzet tegen de openbaarmaking: het gaat niet om de privacy van de personen die in de database zitten die een rol speelden bij het maken van het model, maar om het imago van degenen die het model hebben gemaakt en verkocht aan de autoriteiten en de media.
Zij zullen tot het gaatje gaan om de informatie niet te gaan leveren waarom in de rechtszaak wordt gevraagd. Het zou mij niet verbazen dat, zelfs als ze het in Hoger Beroep verliezen, ze liever een boete gaan betalen dan de informatie leveren.
Want we weten hoezeer het Ministerie en het RIVM niet gediend zijn van het echt evalueren van de effecten van de maatregelen en hoe weinig ze het vuur aan de schenen krijgen gelegd over dat onderwerp vanuit de meerderheid van de politiek en vanuit de media.
“in hun blote billen”
Twee maanden geleden ben ik nog eens dieper ingegaan op hoe onze modellenmakers van het RIVM ons in december 2021 de lockdown in hebben geduwd.
In Engeland hadden de modellenbouwers half december aangegeven dat er zonder maatregelen 5000 doden per dag zouden gaan vallen. Er werden geen maatregelen genomen en dat aantal bleek 20 keer zo weinig te zijn.
In Nederland hadden onze modellenbouwers aangegeven dat zelfs met een complete lockdown er half januari 2022 150 IC-opnames per dag zouden komen. Er werd een lockdown ingevoerd en het echte aantal was een achtste van het door het model voorspelde minimale aantal.
In welke mate de RIVM-modellen tussen maart 2020 en eind 2021 de plank missloegen weten we niet. Ook niet welke componenten daar de oorzaak van waren. Maar dat noch het ministerie, noch het RIVM, noch de wetenschappelijke wereld, noch de politiek, noch de media daar een groot punt van maken is beschamend, om me zeer eufemistisch uit te drukken. Er wordt alleen nog meer geld uitgegeven aan juristen e.d. om maar te voorkomen dat Wallinga en zijn mensen echt met de billen bloot moeten.
U heeft zojuist gelezen: Ook rechter doorziet nonsens argumenten van VWS/RIVM om modellen geheim te houden.
Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.
Op deze site willen we geen paywall introduceren. Iedereen die dit wil kan al onze artikelen lezen. Welk onderwerp het ook betreft. Maar wij draaien wel op de vrijwillige bijdragen van onze bezoekers. Daarvoor is deze link beschikbaar. Hartelijk dank alvast.
