De Omerta van de ziekenhuisopnames

Overlijden MET corona

Dit is misschien wel de lastigste discussie: wanneer overlijd je aan corona en wanneer met? Een manier om hier tegenaan te kijken is de PCR-test. Met een positieve test zou je kunnen zeggen dat iemand door corona is overleden, maar dat is zeker niet noodzakelijkerwijs het geval. Bij het CBS wordt bij de overlijdensverklaringen de doodsoorzaak geregistreerd en dat kunnen er maximaal 4 zijn. Iemand die in de laatste levensfase zit en dan een corona besmetting oploopt, zal daar dan wellicht aan overlijden. Dit zijn de officiële cijfers van het CBS die al helderheid verschaffen:

De bovengrens van deze grafiek is het totaal aantal overlijdens volgens het CBS en het rode deel is het aantal dat volgens het CBS aan corona is overleden. Het overblijvende blauwe deel is dan dus het overlijden aan “overige oorzaken”.

We zien in deze grafiek al dat met het toenemen van het aantal corona overlijdens, het aantal overlijdens “overige oorzaken” vanaf de tweede golf in bijna gelijke mate daalt. “Ondersterfte na oversterfte”. We kunnen ons dan afvragen of het dan realistisch is om te stellen dat corona de oorzaak van het overlijden was. Het heeft dan het overlijden een aantal maanden vervroegd. Het is ook vergelijkbaar met iets dat we wel normaal vinden: “Patiënt was ernstig ziek en kreeg daar een longontsteking bovenop”, “Old man’s friend”. Maar als het geen longontsteking was, dan wordt corona de doodsoorzaak.

Overlijden AAN corona

Met dit gegeven hebben we de CBS-cijfers geanalyseerd en zijn tot een paar interessante conclusies gekomen. Bij de eerste golf is er al sprake van enige ondersterfte. 20% van de overlijdens aan corona zorgde voor de daaropvolgende ondersterfte. Wel leek het overgrote deel van de overlijdens te zijn met onderliggend lijden, percentages tot 99% worden wel genoemd. Maar gezien het feit dat er nog weinig ondersterfte was, is hier het beeld dat het meestal om relatief gezonde mensen moet zijn gegaan.

Bij het begin van de tweede golf was het percentage met corona opgelopen tot 50% en liep verder op tot 80% in januari 2021, het moment dat de vaccinatie begon. Daarna is het niet meer te berekenen, omdat de vaccinaties een stempel drukten op het aantal overlijdens. We schatten dat het percentage zonder de vaccinatie opgelopen zou zijn tot 90%.

Wat we nu kunnen doen is dat deel dat toe te schrijven is aan de personen die anders in de komende 3 maanden zouden zijn overleden, verdelen over die daaropvolgende 3 maanden. Het resultaat geeft dan een zuiverder beeld van het werkelijke aantal overlijdens aan corona.

Met een gele kleur is het op deze manier berekende aandeel met corona weergegeven.Tot maart 2021 zien we nu dat het met corona deel de overlijdens aan overige oorzaken overneemt.

Overlijdens overige oorzaken

We zien dus dat het aantal overlijdens aan overige oorzaken begin 2021 flink is gedaald. Dat is ook goed te zien aan de cijfers die het CBS hierover publiceerde in het rapport “Sterfte en oversterfte in 2020 en 2021“. Bijvoorbeeld deze grafiek:

In deze grafiek zien we het dus gebeuren. Tijdens de tweede golf is het aantal overlijdens aan ademhalingsziekten op de top in maart 2021 meer dan gehalveerd. Dat komt in de vorige grafiek dus terug als de gele bult in neerwaartse richting: overleden met corona en b.v. ademhalingsziekte.

We zien nu dat tijdens de tweede golf het aantal overlijdens aan corona veel lager is dan wat we zagen in de eerste golf en ook het eerste deel van de tweede golf. Gedurende 12 maanden (juli 2020 – juli 2021) overleden er volgens het CBS 21.294 mensen en na correctie voor door/met corona nog slechts 8.893.

Als we kijken naar januari 2022 tot november 2022, dan is dat beeld nog extremer. 6.430 overlijdens met corona tegen 678 door corona. Dat zijn er gemiddeld minder dan 2 per dag en ook met onderliggend lijden. Op de top van de eerste golf overleden er bijna 300 per dag!

De relatie met ziekenhuisopnames

Kijken we echter naar het aantal ziekenhuisopnames, dan zien we een heel ander beeld. Dit zijn de cijfers van NICE:

Als we naar het algehele beeld kijken, dan zien we dat er sinds de komst van Omikron wel minder ziekenhuisopnames zijn, maar niet echt veel minder en het jaar is nog niet voorbij. Deze aantallen ziekenhuisopnames tellen wij:

Van de in totaal 32996  ziekenhuisopnames met corona overleden er 13746 door corona. Dit betekent dat voor elke 2,4 opnames die aan corona gerelateerd waren, er 1 persoon overleed door corona. Dat aantal is in 2022 gegroeid naar 53,4 ziekenhuisopnames per overlijden aan corona. Dat is 22X zoveel als in het eerste corona jaar en dat is merkwaardig. We weten dat Omikron minder ziekmakend is, maar dit verschil is veel groter dan je zou verwachten.

LCPS bezettingscijfers

Het LCPS houdt de bezetting van de ziekenhuizen bij. Daarover publiceren zij de dagelijkse cijfers. Interessant wordt het om de cijfers van de verpleegafdelingen te vergelijken met die van de IC. Voor het verloop vanaf de Delta golf zien we dan dit beeld:

We zien hier dat bij de Delta golf de IC-bezetting gelijk op loopt met de bezetting van de verpleegafdelingen. Maar vanaf de komst van Omikron komt er vrijwel niemand meer op de IC. Tot Omikron was de bezetting van de IC 40% van die van de verpleegafdeling als het om corona gaat. Vanaf 2022 daalde dit naar rond de 4%, waarbij ook aangetekend moet worden dat volgens NICE slechts 30% van de IC bezetting met corona is opgenomen vanwege corona. Nog een aanwijzing dat het aantal ziekenhuisopnames kunstmatig hoog gehouden wordt.

Omerta van de huisarts?

Als we zo naar deze cijfers kijken, dan krijgen we het gevoel dat we naar kunstmatige cijfers zitten te kijken. Inmiddels is erkend door NICE dat een deel van de corona patiënten, wellicht de helft, in het ziekenhuis ligt door corona, dus voor wie corona de primaire reden voor opname is. Maar de vraag is dus of zelfs die “wellicht de helft” niet te hoog is ingeschat.

Daartoe hebben we een klein onderzoekje gedaan onder huisartsen en instellingen en wat het eerste opvalt is de lage bereidwilligheid om hierover informatie prijs te geven. Van slechts vijf huisartsen kregen wij een reactie. Van vier organisaties kregen we geen enkele informatie: LHV, Nivel, NICE en het ArtsenCollectief. De LHV meldde zelfs expliciet: “De LHV behartigt de belangen van haar leden“. Slechts twee artsen uit de eigen netwerken waren bereid hierover enige openheid te geven.

Er zijn volgens de cijfers van NICE 36.223 patiënten opgenomen in het ziekenhuis wegens corona. Als alle patiënten door de circa 7500 huisartsen zouden zijn doorverwezen, dan zou dat neerkomen op gemiddeld 4,83 corona patiënten per huisarts. Er zijn natuurlijk ook andere wegen waarlangs patiënten verwezen worden. Bijvoorbeeld de zorginstellingen (115.000 bewoners) en NONI’s (10.000). Ook kan het zijn dat deze vijf praktijken geen representatieve groep vormen van de Nederlandse samenleving.  Laten we daarom voorzichtigheidshalve stellen dat er gemiddeld maar 4 corona patiënten door huisartsen worden verwezen naar het ziekenhuis.

Inmiddels hebben we dus een reactie van vijf huisartsen (namen bij ons bekend) van wie twee ons meldden dat er in 2022 geen patiënten en drie dat er één patiënt met vermeende corona was doorgestuurd. Slechts vijf huisartsen, dat is niet veel, dus toeval ligt op de loer. Maar nu komt de statistiek om de hoek kijken. Wat is nu de kans dat in deze vijf praktijken samen drie (of minder) corona patiënten worden gezien, terwijl je er in totaal 20 zou verwachten. Binomiaal statistiek leert ons dat deze kans 0,0003% is als deze huisartsen enigszins een afspiegeling zijn van alle huisartsen. En als dat het geval is dan is het zeer onwaarschijnlijk dat de huisartsen in 2022 meer dan 36.000 patiënten met corona hebben doorverwezen!

Als er dus (vrijwel) niet wordt doorverwezen door de huisarts vanwege een veronderstelde corona besmetting met ernstig verloop, wie zijn dan die patiënten wel die daar toch met corona liggen? Het begint erop te lijken dat patiënten met voldoende corona verschijnselen, maar opgenomen om een andere reden, toch worden geteld als met corona na een positieve PCR-test bij opname. Wij weten geen andere verklaring te bedenken voor dit grote verschil. Wat is het belang ervan om ons het gevoel te geven dat er ook dit jaar nog steeds vele tienduizenden patiënten wegens corona in het ziekenhuis werden opgenomen, terwijl het beeld bij de huisartsen zo anders is?

Ook de brancheorganisaties hebben hierover dus tot nu toe geen informatie losgelaten. Het lijkt er op dat van huisartsen verwacht wordt hierover niet te spreken, een stilzwijgende Omerta dus. Er is vrijwel geen bereidheid daarover met ons van gedachten te wisselen.

Als het cijfer drie doorverwezen patiënten op vijf huisartsen representatief zou zijn dan zou het er op wijzen dat slechts 15% van de met corona opgenomen patiënten daar ligt vanwege covid na een doorverwijzing van een huisarts. Het zou fijn zijn als op basis van een goede steekproef uit de administratie van huisartsen deze cijfers worden aangescherpt en onderbouwd. En als het sterk verschilt van de NICE-cijfers er een verklaring wordt gevonden, waardoor dat dan komt.