In Zuid Afrika dalen de coronacijfers alweer, na de Omikron uitbraak enkele weken geleden. Inmiddels is duidelijk, dat Omikron in Zuid Afrika geen dramatische gevolgen heeft gehad – de ziekenhuiscijfers en overlijdens zijn veel lager gebleven dan tijdens eerdere golven in dat land. In de media wordt dit inmiddels ook erkend.
De zorgen in Nederland zijn gericht op het ‘wat als’ scenario: “Stel, dat Omikron in verhouding tot Delta in Europa gevaarlijker is dan in Zuid Afrika.”
Er zijn significante verschillen tussen Zuid Afrika en Nederland: De bevolking is hier ouder, het is winter in plaats van zomer en het vaccinatiepercentage ligt hier veel hoger. Die verschillen zijn onmiskenbaar, de vraag is, in hoeverre ze een positief dan wel negatief effect zullen hebben. Dat weten we pas met zekerheid wanneer de Omikron golf hier ook achter de rug is.
Echter, wat als Omikron zich in verhouding tot Delta hetzelfde gedraagt in Nederland als het in Zuid Afrika heeft gedaan? Het is slechts een hypothese, maar bij gebrek aan harde data over het effect van de verschillen geen onlogische.
Dat scenario wordt in dit artikel doorgerekend voor Nederland.
Lees volledig artikel: Waar wijst Gauteng naar?
Een blog van Herman Steigstra en Eildert Slim
Gauteng
Sinds de uitbraak van het corona virus in Zuid-Afrika volgen wij hier de cijfers op de voet, in de hoop daar aanwijzingen te vinden voor wat ons in Europa en Nederland in het bijzonder te wachten staat. De eerste berichten waren hoopvol, deze variant was weliswaar zeer veel besmettelijker, maar tegelijk ook veel milder.
De provincie Gauteng is de grootste en dichtstbevolkte provincie van Zuid-Afrika en is ook met 15 miljoen inwoners enigszins vergelijkbaar met Nederland. Uiteraard is de bevolkingssamenstelling daar anders dan hier, de gemiddelde leeftijd is daar lager en het sociale klimaat is daar ook anders.
In de aanloop van deze vierde golf zit je in spanning af te wachten: wanneer zullen we de top hebben bereikt en zullen de ziekenhuizen niet snel overstromen. Op de achtergrond hebben we met de eerste cijfers al wat berekeningen gemaakt en ook die zagen er rooskleurig uit, maar allerminst zeker was het of onze aannames hier wel overgenomen konden worden van Gauteng.
Inmiddels zijn de cijfers daar flink aan het dalen en lijkt het einde van de epidemie in zicht. Vrijwel alle maatregelen zijn daar nu afgeschaald (maar het is daar zomer). Laten we eerst eens naar het globale beeld over de afgelopen twee jaar kijken en dan met name naar de PCR cijfers.
Vier golven
Wat als eerste opvalt is dat we daar te maken hebben met vier gescheiden golven, overeenkomend met de vier varianten met elk hun eigen besmettelijkheid. Dat maakt het eenvoudiger om het gedrag van de epidemie beter te kunnen volgen en begrijpen. De derde golf is de Delta variant, die daar al in mei verscheen (daar was het toen bijna winter) en in september uitgewoed was. De vierde golf is de Omikron variant, die daar medio november als eerste ter wereld is gesignaleerd. In vergelijking met de Delta golf een korte felle piek, wat ook past bij het beeld dat Omikron 2,5 maal besmettelijker is dan de Delta. Voorgaande varianten waren telkens “slechts” 30-50% besmettelijker.
We moeten ons beseffen dat het aantal positieve tests niet alleszeggend is. Er wordt in Zuid-Afrika veel minder getest en het zou ook goed kunnen dat er daar een andere Ct waarde wordt gebruikt, waardoor de absolute cijfers niet goed vergelijkbaar zijn met die in Europa. Wel zien we dat het oppervlak onder de Omikron golf veel kleiner is. Als je het precies uitrekent en deze golf rekenkundig ook compleet maakt, zijn er bij Omikron slechts 25% besmettingen vastgesteld ten opzichte van de Delta golf.
Wat kunnen we nu in Nederland verwachten?
We gaan nu verder onder de aanname dat wat we in Zuid-Afrika zien vertaald kan worden naar Nederland. Dan kunnen we de Delta en de Omikron golven in verhouding opnemen in de een gemeenschappelijke grafiek. Daartoe projecteren wij de toppen van de cijfers voor de Delta en Omikron varianten in de cijfers voor Nederland.
De Delta cijfers zijn inmiddels volledig als het gaat om de toppen van de curves, de geprojecteerde Afrikaanse toppen zijn dan indicatief voor wat we in Nederland kunnen verwachten. Het grote verschil met Zuid-Afrika is dat onze Omikron golf opkomt, terwijl de Delta-golf nog niet volledig verdwenen is.
Opnamecijfers
De top van het aantal opnames met de Delta variant in de Nederlandse ziekenhuizen lag rond 28 november, in Afrika was dat al rond 3 juli, daar het begin van het winterseizoen. Als we deze golf in Gauteng verplaatsen naar 28 november en de schaal aanpassen zodat deze twee golven samenvallen, kunnen we de Omikron opnamegolf in gelijke mate schalen:
We lezen in deze grafiek af dat bij de Delta golf het aantal opnames in Nederland (oranje) opliep tot ongeveer 300 per dag en in Gauteng (groen) 350. Bij de Omikron in Gauteng bleef het aantal ziekenhuisopnames per dag steken bij 138 per dag. Als we dat aantal aflezen op de Nederlandse schaal (oranje, links), dan zou dat ongeveer 120 per dag zijn. Maar dat blijft uiteraard een indicatie, de werkelijkheid kan er iets anders uit zien.
Lastig in Nederland is dat de Delta variant hier nog steeds het beeld bepaalt bij de opnames, ondanks dat de Omikron hier al sinds begin deze week dominant lijkt te zijn.
PCR cijfers
Als we de PCR cijfers uit Gauteng vergelijken met de Nederlandse cijfers, dan krijgen we deze grafiek:
Wat opvalt is dat de rechterflank van de PCR cijfers in Nederland flauwer loopt dan in Zuid-Afrika. Dat zou te maken kunnen hebben met het “Madrid effect”, maar deels ook met een langzaam groeiend aandeel Omikron. In Nederland wordt ook veel intensiever getest met waarschijnlijk ook een hogere Ct waarde. Bij een vrijwel gelijk aantal ziekenhuisopnames voor de Delta variant, is er een dubbel aantal positieve uitslagen in Nederland in vergelijking met Gauteng. In de komende weken zal duidelijk worden hoe het zal gaan met de PCR cijfers.
Ziekenhuisbezetting
Wat inmiddels duidelijk is, dat is dat er zowel minder mensen na besmetting in het ziekenhuis belanden, als dat de ligduur aanmerkelijk korter is. Ook de behandeling zelf is veel milder in Gauteng. Slechts 10% van de patiënten heeft zuurstof nodig, terwijl dat bij de Delta variant nog bijna 100% was. Alles tezamen zorgt dat daar dus voor een veel lagere belasting van het ziekenhuis. Als we deze cijfers projecteren naar de Nederlandse situatie, dan zou dat deze grafiek opleveren:
Ondanks de veel hogere besmettelijkheid, waardoor er naar verhouding veel meer mensen in kortere tijd worden opgenomen, zien we een veel lagere bezetting. Als in Nederland de cijfers in dezelfde verhouding zouden zijn, krijgen we medio januari een bezetting van ruim 1000 patiënten met Omikron. Uiteraard is dit nog steeds onder de aanname dat Zuid-Afrika enigszins model staat voor de Nederlandse cijfers. Alle cijfers die tot nog toe bekend zijn in Nederland, wijzen nog steeds in dezelfde richting. Pas over een week kunnen we hier definitief wat over zeggen.
IC bezetting
Eenzelfde grafiek kunnen we ook maken voor de IC bezetting. Hetzelfde verhaal als bij de bezetting van de verpleegafdeling. In Gauteng wordt zelfs gezien dat het aantal patiënten dat uiteindelijk op de IC belandt in verhouding nog lager ligt. Dat is ook weer het duidelijkste te zien in deze grafiek:
Het RIVM kwam ter ondersteuning voor de keuze van een zware lockdown met een prognose dat er tot wel 5000 patiënten op de IC zouden komen te liggen. Met deze indicatie uit Gauteng zouden we in elk geval ruim onder de huidige 600 bezette IC bedden blijven.
Overlijdens
Het aantal overlijdens kan worden uitgedrukt als percentage van het aantal infecties (IFR) of het aantal casussen, de Case Fatality Ratio (CFR). Het probleem is het vaststellen van het aantal infecties of het aantal casussen. Dat heeft namelijk alles te maken met het testbeleid. Hoe meer er getest wordt, hoe lager de CFR waarde. Dit is de grafiek voor de CFR waarde in Gauteng:
Sinds de komst van de Omikron variant is daar de CFR gedaald van gemiddeld 5% naar 0,25%. Waar deze waarde in Nederland op uit zal komen is nog een grote vraag. Er zijn hier nog geen overlijdens bekend aan de Omikron variant, dat zal nog enkele weken duren voordat we daar een indruk van kunnen vormen. Maar het lijkt geen onredelijke gedachte dat het aantal overlijdens hier ook fors omlaag zal gaan. We hebben nu in tegenstelling tot Zuid-Afrika ook nog steeds te maken met een langzaam uitdovende Delta variant.
U heeft zojuist gelezen: Waar wijst Gauteng naar?
