Hoe gaan de ziekenhuisopnames verlopen met de Engelse variant

De Engelse variant geanalyseerd

Het nieuws over de corona crisis wordt al enige tijd beheerst door de dreiging van de Engelse variant en de beelden vanuit London met uitpuilende ziekenhuizen ,die daarvan het gevolg zouden zijn. Nederland wil daarom basisscholen later openen en mogelijk deze week al direct de avondklok invoeren.

Wat voor invloed heeft deze mutant, die de naam B.1.1.7 heeft gekregen, nu getalsmatig op het verdere verloop van de epidemie? Het demissionaire-kabinet/RIVM geeft het publiek en het parlement geen scenario’s. Zijn extra maatregelen doelmatig, en is dat per direct noodzakelijk? Die informatie is essentieel omdat maatregelen ook enorme negatieve gevolgen hebben, met name voor kinderen. In dit blog wil het Green Team een scenario uitwerken op basis van gegevens uit de media, om helderheid te verschaffen.

De analyse

Gisteren waren er gasten bij OP1, die met de nodige informatie kwamen waar we nu iets mee kunnen. GGD-arts Ashis Brahma vertelde de laatste stand van zaken en kwam met een paar cijfers, netjes verpakt in een dreigend hoesje:

• Hij vreest dat deze variant in Nederland de overhand zou gaan krijgen
• De variant is volgens Brahma 30% besmettelijker
• Inmiddels heeft al 5-10% van de bevolking in Nederland deze variant
• De variant is niet dodelijker en geeft geen ernstiger ziektebeeld
• De variant is niet besmettelijker onder kinderen en scholieren

Het klinkt bedreigend maar ook Brahma noemt geen getallen over de gevolgen voor de ziekenhuisbezetting. Dat kunnen wij echter wel uitrekenen, uitgaande van deze gegevens.

Eerst even wat principes uitleggen met wat eenvoudige getallen. Stel dat we momenteel zonder de B.1.1.7 een reproductiegetal hebben van R = 0,8. Als we 100 besmette mensen zouden hebben, dan besmetten deze er 80. Na 4 dagen besmetten die er 64, na 8 dagen 51 enzovoorts. Dit is niets nieuws.

Maar nu is 10% besmet met de variant, neem voor de eenvoud van het rekenen even aan dat voor deze de R twee is. Dan besmetten dus 90 mensen (90% van 100) 72 anderen. Die 10 met de variant besmetten er dus 20 (2 maal 10), samen dus 92 besmetten. Het totaal aantal besmetten is dus nog wel iets afgenomen. 4 dagen later besmetten die 72 er 58 en die 20 besmetten er 40. Samen 98, het stijgt al iets. Die 58 besmetten er 46 en die 40 besmetten er 80, samen 126. Nu loopt de epidemie dus weer op en inderdaad, de besmettelijkere variant krijgt de overhand.

Wat we in het eenvoudige rekenvoorbeeld nog niet meegenomen hadden, is dat de R voortdurend afneemt omdat het aantal mensen dat nog niet besmet is voortdurend afneemt. De dalende R die we herleiden uit het aantal ziekenhuisopnames is een duidelijke aanwijzing. De R daalt de laatste weken van 1,1 op 1 december naar 1,05 op 22 december en is momenteel 0,85. Dit kan niet ontstaan door maatregelen, want die zijn constant. Ook in oktober tot november was dit te zien: een R van 1,22 naar 0,9.

De B.1.1.7 variant

Maar nu terug naar COVID-19 met 10% aan B.1.1.7 variant. We gebruiken R:0,85 en 30% van Brahma. De effectieve R van B.1.1.7 wordt 0,85 * 1,3 = 1,1 (eigenlijk is het iets minder, want de samengestelde R is die 0,85). Hiermee kunnen we het verloop van de ziekenhuisopnames per dag berekenen. Dan wordt dit de grafiek:

De twee dunne lijnen zijn de twee varianten: blauw is COVID-19 en oranje is de B.1.1.7 variant. De dikke rode lijn is de samenstelling van deze twee. Uitgaande van de daling in ziekenhuisopnames, die iedereen nu kan observeren, zou in april COVID-19 nagenoeg verdwenen zijn, terwijl de B.1.1.7 nog even doorgaat vanwege de 30% hogere besmettelijkheid. Dit is ook precies in lijn met wat Ashis Brahma ons gisteravond voorspelde. Maar het aantal ziekenhuisopnames dat daarvan het gevolg is, blijft onder de 20 per dag en er is beslist geen sprake van een uitbraak of Engelse taferelen. Uiteraard zal er ook nog een seizoenseffect gaan optreden bij het aanbreken van de lente, die ook die curve flink zal drukken, maar deze grafiek houdt daar nog geen rekening mee.

Het hele plaatje

Als we ook de ontwikkeling van het aantal ziekenhuisopnames vanaf 1 augustus erbij plaatsen dan is het plaatje compleet:

Uitgaande van de cijfers uit de praktijk en wat Brahma ons vertelt is het scenario allerminst urgent of dramatisch. We hebben als bevolking en parlement behoefte aan cijfers en prognoses die inzichtelijk maken wat het in de praktijk betekent. Emotie speelt natuurlijk een rol maar we moeten in staat gesteld worden om afwegingen te kunnen maken op basis van zowel gevoel als verstand.

Kluijtmans

Professor Jan Kluijtmans heeft een ander cijfer op tafel gelegd. Of dit alleen een voorbeeld was, is ons niet bekend, immers het OMT advies is nog niet publiek gemaakt. Volgens Kluijtmans moeten we rekenen met een verhoging van de R-waarde met 0,4 punten. Dus de R zou dan uitkomen op 1,25 en niet op 1,05 zoals Brahma suggereerde. Hier van uitgaande zou het plaatje er dan zo uitzien:

Omdat er nog onzekerheid bestaat of dit de daadwerkelijke situatie zou kunnen worden, zou het voorstel van het Green Team zijn om in elk geval de avondklok uit te stellen tot eind januari. Tegen die tijd zal in het geval de +0,4 het juiste getal zijn, de R heel langzaam omhoog gaan kruipen. Zodra de R dan boven de 0,95 dreigt te gaan, kan er alsnog een avondklok ingesteld worden om de R met 0,15 te verlagen en zo alsnog het aantal ziekenhuisopnames onder de 50 te brengen.

Er is nog veel onzekerheid of dit de daadwerkelijke situatie zou kunnen worden, zeker omdat in London en Ierland momenteel het aantal besmettingen en in London ook inmiddels de ziekenhuisopnames daalt. Bovendien is er nog voldoende tijd, om te anticiperen op de situatie eind januari, want dan zal, indien de +0,4 klopt, de R slechts langzaam omhoog gaan. In de figuur is te zien dat er sprake is van vervanging en dat is een proces van meerdere weken. Zodra de R dan toch boven de 0,95 dreigt te gaan, kan er alsnog een avondklok ingesteld worden om de R met 0,15 te pogen te verlagen.

Het idee dat ook wel geopperd wordt om te pogen het virus nu direct zodanig te onderdrukken dat het vervolgens met bron en contact onderzoek in toom kan worden gehouden, heeft aantoonbaar in geheel Europa nog niet gewerkt. Bovendien had Nederland geen golf in het najaar gezien als BCO zou werken bij lage besmettingsaantallen. Dat lijkt ons dus onrealistisch.