We zijn met de oorlog in Oekraïne beland in de volgende fase van de wereldwijde crisis, waarin we in 2020 zijn terecht gekomen. De kern ligt in de grote revolutie die we al sinds 1995 doormaken door de opkomst van internet, en de onmacht van de grote instituties om daar adequaat op in te spelen. Zolang men dat niet echt beseft zullen we geen oplossingenvinden. Maar je kunt meer doen dan je denkt.
Lees volledig artikel: De lont in het kruitvat
De lont in het kruitvat
Wat ik al vreesde
Met de start van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne zijn we in een volgende fase van escalatie van een wereldwijde crisis gekomen, die ik vanaf voorjaar 2020 vreesde. In een artikel van mei 2020 heb ik dat als volgt geformuleerd:
Men focuste zich louter op de bestrijding van één gevaar en negeerde de (mogelijke) ernstige gevolgen daarvan compleet. Mijn inschatting was vanaf het begin dat die gevolgen veel schadelijker zouden zijn dan wat dat originele gevaar had kunnen aanrichten.
En als ik zie wat er de afgelopen twee jaren feitelijk is gebeurd dan overtreft dat mijn somberste verwachtingen van toen. De crisis hadden we kunnen aanpakken op een manier waarbij we kracht en wil van de mensen hadden benut om de kwetsbaren te beschermen, zonder de rest van de samenleving beperkingen op te leggen. Dat zou de saamhorigheid bevorderd hebben. Maar, net zoals in de meeste landen trouwens, is men die weg niet ingeslagen. We hebben overheden gekregen, die maatregelen oplegden, die we voor 2020 ondenkbaar hadden geacht voor deze moderne tijd en die het woord “Samen” vreselijk misbruikten.
Grondrechten werden opzij gezet “in ons aller belang”. Scholen werden gesloten. Lockdowns en een avondklok (3 maanden!) ingevoerd. Vormen van censuur vonden plaats. Velen durfden zich niet openbaar uit te spreken, omdat het nadelig kon terugslaan op hun maatschappelijke positie of hun beroep.
Overtreffende trap
En dat alles om een virusinfectie te bestrijden, die in het begin een vorm was van de overtreffende trap van griep. Maar waarvan ook snel duidelijk werd dat het een groot deel van de bevolking niet ernstiger ziek zou maken dan de griep.
Met wetenschappers aan het roer, die bij herhaling lieten zien geen weet te hebben van de verspreidingswijze van het virus, die slecht de nieuwste wetenschappelijke bevindingen wereldwijd volgden, data niet konden verzamelen en interpreteren, en die veel te sombere modellen opstelden voor de te verwachten ontwikkelingen.
De kern van het probleem
Je hoeft niet echt geschiedenis te hebben gestudeerd, zoals onze premier, om te beseffen dat bij een grote crisis (denk aan hongersnoden of de grote depressie rond 1930) er een opeenstapeling van gevolgen komt. Dat is trouwens ook het geval bij grote technologische veranderingen (denk aan de industrialisatie). Het evenwicht dat in een samenleving was, wordt fors uit balans gebracht. De economische en sociale cohesie worden doorbroken door de strijd tussen economische krachten en tussen sociale groepen om hun positie te versterken/bevechten in dat nieuwe krachtenveld.
Dat laat de spanningen oplopen en het gevaar op uitbarstingen en onomkeerbare processen neemt toe.
In mijn boek “Dankzij de snelheid van het Licht” uit 1995 gaf ik aan dat de komst van internet (eigenlijk de uitvinding van de computer in de veertiger jaren) net zo belangwekkend zou zijn voor de wereldgeschiedenis als de uitvinding van de stoommachine in de 18e eeuw. Maar dan wel met de toevoeging dat de veranderingen die daarop volgden (de industriële revolutie) veel langzamer waren verlopen dan die door het internet zouden verlopen. Wij zouden binnen één generatie al ongekende veranderingen mee gaan maken in de wijze waarop we leefden, werkten, ons informeerden, amuseerden en communiceerden.
Instituties
Maar zoals het ook bij de industriële revolutie was gebeurd, zou het betekenen dat belangrijke instituties hun functie (en macht) verloren en nieuwe instituties opkwamen. Die strijd leverde chaos op, die pas na een tijd weer tot een nieuw evenwicht zou leiden.
De instituties van de 18e eeuw waren in de 20e eeuw verdwenen. Maar wat men noch in 1995 en eigenlijk nog steeds niet wil onderkennen, is dat door het internet we nu weer in een eindfase zijn gekomen van die instituties. Zo maken we al meer dan 20 jaar het langzaam instorten van ons systeem van parlementaire democratie mee. Maar men kan of wil niet onderkennen wat er aan de hand is en houdt steeds krampachtiger vast aan het niet meer werkende oude. En dat geldt ook voor de andere instituties.
Maar als de fundamenten steeds zwakker worden dan blijft het bouwwerk nog staan, totdat er een aardbeving komt en dan stort het in.
De Coronacrisis en met name de wijze waarop die is aangepakt is die aardbeving.
Allerlei zekerheden zijn uit de samenleving verdwenen of het is zichtbaar gemaakt, dat die er eigenlijk al niet echt meer waren. Er vinden onverwachte ontwikkelingen plaats, die men eigenlijk niet meer kan controleren, en zeker niet als men het op de oude manier wil blijven proberen.
De problemen binnen samenlevingen bouwen zich op. Spanningen nemen toe, en een aanpak uit het verleden, die toen wel werkte om de problemen aan te pakken, werkt niet meer. Niet alleen binnen landen, maar ook tussen landen.
De chaos
Wat zich nu in en rondom Oekraïne afspeelt was een te verwachten component van deze ontwikkelingen. Bepaalde machten zien de kans schoon om in de chaotische situatie waar de wereld in is beland, de eigen macht te vergroten. En om vervolgens datgene te doen wat men al lang wilde gaan doen. Om zodoende ook de aandacht van interne problemen af te leiden. Ook dat kennen we goed uit de geschiedenis.
Het is helaas niet een geïsoleerd probleem maar een symbool van de destabilisatie, die je overal in samenlevingen onder en aan de oppervlakte ziet.
Politici (en een politiek stelsel) die niet meer opgewassen zijn tegen de uitdagingen van vandaag en morgen. Die met hun oude manieren proberen iets op te lossen, maar het daardoor eerder erger maken.
Dat geldt dus niet alleen t.a.v. de oorlog die nu echt in het Oosten is uitgebroken, maar op allerlei vlakken in onze samenleving. Ik ga maar geen opsomming geven, want ik ben bang dat ik u dan nog meer de stuipen op het lijf jaag.
Wat kunnen we doen?
Hoe dit verder gaat verlopen en in welke mate dit verder gaat escaleren, is in de schoot van de toekomst verborgen. De geschiedenis leert dat na een periode van chaos die volgt op een technologische verandering of een grote ramp, uiteindelijk weer een nieuw evenwicht ontstaat.
Hoe lang dat duurt hangt van veel factoren af. Het zou al heel fijn zijn als degenen die nu op verantwoordelijke posities zitten, zich bewust zijn van het bovenstaande en zich realiseren dat de oude oplossingen niet meer zullen helpen.
Maar dat vraagt om een onderkenning van de eigen beperkte mogelijkheden en dat is nooit het sterkste punt van degenen die aan de macht zijn.
Juist in een wereld waar er krachten spelen, waar je als individu geen invloed op hebt, moet je een strategie proberen te volgen, waardoor je geestelijk en fysiek zo gezond mogelijk blijft. Een strategie, die nogal wat mensen de afgelopen twee jaar al hebben gebruikt, om daardoor niet een grote angst te ontwikkelen voor dat virusgevaar en de nadelige effecten van de maatregelen.
Je richten op je gezin, familie, vrienden en daarin ontspanning en bevrediging in zoeken. Kijken wat je voor anderen kunt doen, die jouw hulp nodig hebben. Kijken hoe je met gelijkgezinden zaken kunt organiseren, waarmee mensen die het slechter hebben dan jij, geholpen kunnen worden.
Agenda’s
Ik heb vanaf het begin van de crisis gesteld dat ik er niet in geloofde dat er hogere machten waren om het virus te maken/te laten ontsnappen om zo hun agenda van verandering en macht uit te voeren. Dat denk ik nog steeds.
Wat ik wel onderkende en benoemde was dat een dergelijke crisis door belangrijke krachten benut zou gaan worden om toe te slaan en zo de agenda’s die zij al hadden, in te voeren. En dat was eerst onder en is inmiddels steeds meer boven de oppervlakte het geval.
Daarbij doe ik geen uitspraak over de inhoud van die agenda’s. Voor zover ik ze althans ken.
Want agenda’s kunnen hele goede doelen hebben. En de mensen, die ze voorstaan, menen het vaak goed met de anderen.
Maar een belangrijk punt verliezen ze dan vaak uit het oog. Dat zij min of meer bepalen wat de ander moet doen, om die doelen te behalen. Zonder dat die anderen ruimte hebben gekregen om te zeggen wat ze van die agenda’s vinden, zonder te stellen hoe hun individuele ervaring en deskundigheid gebruikt kan worden om die agenda’s aan te passen en te verbeteren (of te verwerpen).
Want dat soort agenda’s lijdt vaak aan het probleem dat de mensen die ze opstellen weinig weten over het leven van die anderen. Dat zij te veel redeneren vanuit hun eigen leven/omstandigheden en zich amper kunnen verplaatsen in die van anderen. Met een andere geschiedenis, andere opleiding, andere levenservaring, maar vooral minder kansen en keuzes.
Kennis en ervaring
Alleen als gebruik wordt gemaakt van de kennis en ervaring van de hele samenleving kunnen we terecht komen in een nieuwe stabiele situatie, na de chaos die we doormaken en zullen doormaken.
Het is te hopen dat dit besef breed doordringt, anders zal die chaos veel langer duren en nog meer schade aan richten.
Probeer daar op uw eigen manier een bijdrage aan te leveren. In ieder geval op microniveau (in uw eigen omgeving). Want dat is de plek waar u wel rendement en bevrediging uit zou moeten kunnen halen.
Ten aanzien van die veel grotere krachten die aan de gang zijn, hebben we als individu alleen toch geen enkele invloed. Dus probeer je dan te richten op datgene waar je nog wel effect kan hebben.
Ik wens u daarbij veel kracht en zal proberen via onze site daar ook meer ruimte aan te geven.
(Ik wijs u op een artikel dat ik op 1-1-2020 heb geschreven: “Welkom in de Roaring Twenties 2.0”. Het is herplaatst in onze Uitkijktoren).
U heeft zojuist gelezen: De lont in het kruitvat.
Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.
Steun onze site met af een toe een (kleine) donatie. Klik hier
