Electorale dynamiek (ofwel dynamiet)

Leestijd: 4 minuten

Electorale dynamiek (ofwel dynamiet)

PVV – NSC – CDA

Als we de electorale ontwikkelingen bekijken tussen oktober vorig jaar en dit jaar dan zien we bij PVV, NSC en CDA de meeste beweging. Nadat de eerste helft van 2023 in het teken stond van BBB, bracht de start van NSC begin september een grote ommekeer. In korte tijd werd deze partij in de peiling de grootste, maar vanaf eind oktober toen die partij 31 zetels behaalde, begon de geleidelijke daling.

Tijdens het SBS-debat vlak voor de verkiezingen, waarbij Wilders zich t.o.v. de andere partijen profileerde op het asiel-migratie dossier spoot de PVV naar de eerste plaats, die daarna niet meer afgegeven werd. NSC zette een geleidelijke daling in, die tijdens de -tijdelijke- breuk bij de formatie werd versneld. Ondertussen klom het CDA geleidelijk naar boven om inmiddels de 4e positie ingenomen te hebben.

Electorale ontwikkelingen, die ook hun impact hebben op de ontwikkelingen in politiek Den Haag, waarbij het onzeker is of het kabinet de spanning rondom asiel-maatregelen zal overleven.

Ten opzichte van twee weken geleden is de PVV 3 zetels gedaald. De score van 37 (de uitslag van de verkiezingen) is de laagste score van de PVV sinds de verkiezingen van november 2023. NSC is gedaald naar 4 zetels, de laagste score sinds de verkiezingen. Het CDA is gestegen naar 13 zetels, de hoogste score sinds de Tweede Kamerverkiezingen van 2021.

Het verschil in positie van deze drie partijen is goed te zien als gekeken wordt naar de verschuivingen tussen partijen:

• Terwijl tot juni jl. de PVV nog meer dan 90% van de kiezers van november 2023 aan zich bond is dit nu 80%. Het verlies aan partijen aan de rechterkant van het politieke spectrum wordt gecompenseerd door winst op NSC.
• Bij NSC zegt nog maar 18% van de kiezers van november 2023 dat zij nu nog steeds NSC stemmen. Het verlies van deze partij gaat deels naar de PVV, deels naar het CDA, plus dat 20% van de NSC-kiezers aangeeft nu niet te weten waarop te stemmen. De partij trekt nog maar weinig nieuwe kiezers aan.
• De winst van het CDA is met name te danken aan de overgang van kiezers van NSC en van de VVD naar het CDA.

De totale zetelverdeling dit weekend is:

Positie kabinet

Onder invloed van de spanning rondom asielmaatregelen en debatten daar over is het vertrouwen in het kabinet de afgelopen 4 weken fors gedaald. Dat is bij kiezers van alle partijen gebeurd, zoals deze grafiek laat zien.

Inmiddels denkt 61% dat het kabinet voor half 2025 valt, 30% denkt dat dit nog dit jaar gebeurt.

Een maand geleden hoopte 27% van de Nederlanders dat het kabinet dit jaar valt. Inmiddels is dat gestegen naar 35%.

Aanpak asielzoekers en migratie

De aanpak van migratie en asielzoekers is al een tijd de dominante factor in de Nederlandse politiek. In juli 2023 viel het toenmalige kabinet daar over. Ook de spanningen in en rondom het kabinet van dit moment gaan over dit onderwerp. Deze maand lijkt beslissend te worden voor welke weg in geslagen wordt en of de regeringspartijen er onderling uitkomen. Dit is wat de kiezers willen ten aanzien van de keuze die hun partij van voorkeur in wil nemen:

30% wil dat er steun wordt gegeven aan de noodwet en 40% steun aan de spoedwet, 26% wil geen van beide. Duidelijk zijn de grote verschillen tussen kiezers van de vier coalitiepartijen met de PVV aan de ene kant (64% de noodwet) en NSC aan de andere kant (22% de noodwet).

Op de vraag welke partij op het vlak van asiel en migratie het standpunt heeft dat het meest lijkt op die van de ondervraagde geeft 35% aan dat het de PVV is. Op de 2e plaats volgt PvdA/GroenLinks met 14% en dan de VVD met 11%.

Naast de kiezers van de PVV, die voor 95% de PVV noemen, volgen BBB (die voor 46% de PVV noemen), VVD (26%) en NSC (22%). Bij kiezers van SGP, FVD, CDA, JA21 en SP wordt de PVV tussen de 10 en 20% genoemd.

Wilders en X

Ten slotte zijn vragen gesteld over het gedrag op X (v/h Twitter) van Geert Wilders. Dit is de reactie op de vraag of Wilders zijn reactie op X zou moeten matigen. 68% van de Nederlanders vindt dat en 31% van de PVV-kiezers.

Als laatste is de vraag gesteld of Premier Schoof zijn oordeel zou moeten geven over harde tweets van Wilders, zoals die over de 7 oktober-demonstratie in Amsterdam en burgemeester Halsema. Het antwoordenpatroon lijkt sterk op dat van de vorige vraag. 55% van de Nederlanders is het er mee eens.

Verwachting

Juist als de electorale ontwikkelingen van de afgelopen anderhalf jaar worden bekeken kan verwacht worden dat ook in de komende tijd electorale verschuivingen groot zullen zijn. Waarbij – net zoals de afgelopen jaren – die verschuivingen niet tussen rechts en links plaats vinden, maar vooral tussen midden en rechts of binnen rechts.

Een mogelijke val van het kabinet heeft onvoorspelbare gevolgen voor die electorale verhoudingen. Er kan een nieuwe dynamiek ontstaan met een grote impact op de electorale positie van één of meer partijen. Hoe dat per partij uitvalt is nu niet te zeggen. Wel lijkt het uitermate waarschijnlijk dat NSC electoraal geen prominente positie meer zal halen en dat het CDA/Bontenbal de electorale positie verder zal versterken.

U heeft zojuist gelezen: Electorale dynamiek (ofwel dynamiet)

Volg Maurice de Hond op X | Facebook | LinkedIn | YouTube

Blijf onbeperkt toegang houden tot alles wat Maurice.nl te bieden heeft. Klik hier om lid, abonnee, vriend en bondgenoot te worden.