Omikron in Zuid Afrika update 18-12-2021

door Eildert Slim (Green Team)

In de provincie waar de Omikron uitbraak als eerste begon zijn de besmettingscijfers inmiddels al bijna 40% gedaald. De golf van positieve tests daar is lager en korter gebleven dan ten tijde van Delta golf, een half jaar geleden. Het aantal ziekenhuisopnames ligt vooralsnog ook veel lager.

Voor het hoofdartikel over dit onderwerp, zie hier.

Vandaag een langer artikel dan eerdere updates. Eerst in het kort alvast de kernpunten:

• In Gauteng, een Zuid Afrikaanse provincie met 15 miljoen inwoners, is de Omikron golf alweer bijna 40% gedaald. De laatste dagen zijn niet meegeteld, wegens onvolledige data.

• Deze golf van nieuwe gevallen gaat gepaard met minder ziekenhuisopnames.

Het blauwe lijntje is het aantal ziekenhuisopnames in Gauteng, geteld vanaf het moment dat het Omikron aandeel van positieve tests gestegen was tot ongeveer 20%. Inmiddels zit deze lijn al op of over de top. De oranje lijn zijn de ziekenhuisopnames gedurende de Delta golf in hetzelfde Gauteng, een half jaar geleden.

Natuurlijk zijn er belangrijke verschillen tussen Nederland en Zuid Afrika: het is winter hier, de bevolking is ouder en 75% van de totale bevolking is gevaccineerd, in plaats van 26% daar. Dus er is risico, dat de cijfers hier slechter zullen uitpakken. Of beter.

Tegelijkertijd is de zekerheid, dat de maatregelen veel problemen zullen veroorzaken of verergeren. Er moet dus een afweging gemaakt worden.

Het bovengenoemde risico is reëel en inherent aan elke nieuwe virus/variant. Voor virologen is dit een beroepsmatige bron van eeuwige zorg, maar tot twee jaar geleden werden zij genegeerd en ging het leven voor de rest van ons gewoon door.

Achtergrond

Het aantal nieuwe gevallen in Zuid Afrika blijft stijgen. Hoewel de stijging in onderstaande grafiek nog stijl lijkt, is deze al sinds 5 december niet exponentieel meer. De cijfers voor 17 december lijken nog verder af te vlakken, maar wegens Verzoeningsdag werd 16 december ongewoon weinig getest en 17 december lag tussen de nationale feestdag en het weekend. Het is dus nog te vroeg om van een trendwijziging te spreken.

Gauteng

Zuid Afrika is een groot land, met een bevolking van meer dan 60 miljoen. Het is verdeeld in provincies. Gauteng is geografisch verreweg de kleinste, maar er wonen 15 miljoen mensen – een kwart van de bevolking. Daarmee is het ook de dichtstbevolkste.

Gauteng was de eerste provincie waar Omikron op grote schaal uitbrak. Zuid Afrika rapporteert het cumulatieve aantal gevallen per provincie hier. Daarmee kan het aantal nieuw gerapporteerde gevallen per dag per provincie uitgerekend worden. Het 7-daags gemiddelde daarvan is geplot in de grafiek hieronder:

De laatste dagen in deze grafiek worden nog aangevuld en zijn dus te optimistisch. Maar inmiddels is op basis van deze data duidelijk, dat het aantal gerapporteerde gevallen op 6 december piekte in Gauteng en sindsdien daalt.

In de provincie ‘North West’ lijkt het aantal gevallen gepiekt te hebben op 10 of 11 december. Mpumalanga en Limpopo lijken ook te pieken. Dat wordt de komende dagen duidelijker. In de andere Zuid Afrikaanse provincies is de uitbraak later begonnen en stijgen de cijfers nog steeds.

Het is nu ook mogelijk de Omikron piek in Gauteng te vergelijken met eerdere coronapieken. Ondanks de enorme snelheid waarmee deze nieuwe variant zicht verspreidt, is de Omikron-piek lager dan de Delta-piek van een half jaar geleden. En natuurlijk smaller.

De meest waarschijnlijke verklaring is, dat een kleiner deel van de geïnfecteerden met Omikron zich laat testen. Voor geheel Zuid Afrika is de Omikron-piek wel hoger dan bij Delta, omdat de nieuwe variant zich sneller door het land heeft verspreid. Daardoor is bij Omikron meer overlap tussen de pieken van verschillende provincies, die dus hoger optellen.

Het aantal ziekenhuisopnames per dag is te vinden op pagina twee van de dagelijkse rapporten op deze pagina. De cijfers voor gisteren waren vandaag om 21:00 nog niet bijgewerkt, dus de grafieken zijn dezelfde als gisteren.

Het 7-daags gemiddelde aantal ziekenhuisopnames in Gauteng:

De schijnbare daling op 12 december wordt waarschijnlijk veroorzaakt door Verzoeningsdag, in elk geval deels.

Na de piek van het aantal opnames per dag blijft de bezetting nog enkele dagen toenemen, tot de patiënten die op het hoogtepunt binnenkwamen weer ontslagen worden.

De Delta-variant piekte in Zuid Afrika gedurende de eerste helft van juli, Omikron in december. Onderstaande grafieken illustreren het verschil in verpleegbed en IC bezetting voor Gauteng, tussen juli en december:

Denemarken

Inmiddels begint het aandeel Omikron in Europa ook op te lopen. Denemarken houdt hier een duidelijk overzicht bij (dank aan Nicole voor de link). Op basis van deze data kan het aandeel Omikron worden vergeleken met het 7-daags gemiddelde aantal coronagevallen:

Op basis van deze cijfers is de toename van het aantal coronagevallen slechts gedeeltelijk toe te schrijven aan Omikron, ook het aantal Delta-gevallen neemt significant toe. Twee mogelijkheden: Óf *iets* heeft een boost gegeven aan Delta, óf het aandeel Omikron wordt onderschat.

Aangenomen, dat in Gauteng op het hoogtepunt van de Omikron-piek minstens evenveel mensen geïnfecteerd waren als ten tijde van de Delta-piek, heeft een kleiner deel van de Omikron-geïnfecteerden zich laten testen. Vermoedelijk, omdat de symptomen milder zijn. Dit kan een systematische onderschatting van het aandeel Omikron tot gevolg hebben.

Maar met een aandeel van 31% op 14 december lijkt het sowieso waarschijnlijk, dat Omikron inmiddels dominant is in Denemarken.

In termen van seizoen, bevolkingssamenstelling en vaccinatiegraad heeft Denemarken meer overeenkomsten met Nederland dan Zuid Afrika, dus het verloop in Denemarken is in dat opzicht waarschijnlijk een betere graadmeter voor ons land.

Ondanks de duidelijk stijgende lijn van het aantal gevallen in Denemarken sinds eind november lijkt het aantal ziekenhuisopnames vooralsnog eerder te stabiliseren dan exponentieel te groeien. Onder voorbehoud, omdat deze rapportage achterloopt op de andere cijfers.