WHO, aerosolen, Brazilië en India

Leestijd: 7 minuten

Dominantie van aerosolen

Nu ook de WHO eindelijk erkent dat aerosolen een belangrijke rol spelen bij het overbrengen van Covid-19, wil ik dieper ingaan op relevante ontwikkelingen rondom de verspreiding van het Covid-19-virus. Met name in het licht van de ontwikkelingen in Brazilië en India. (In dat kader heb ik mijn artikel van 13 maanden geleden herplaatst over het grote belang van aerosolen, dat toen amper werd opgepikt).

Maar nog steeds wordt door de meesten niet onderkend dat het overgrote deel van de besmettingen op die manier verlopen. Ook bij besmettingen op korte afstand vindt die besmetting namelijk niet plaats door een grote druppel die in je neus of mond terechtkomt. Die besmetting geschiedt doordat je een tijd de aerosolen inademt die een sprekend persoon uitstoot. In dat geval komen de virusdeeltjes namelijk direct de longen binnen. Daar kunnen ze zich het gemakkelijkst “nestelen” en als het in voldoende mate is (viral dose), dan gaan ze echt huishouden.

Dat proces was al door W.F. Wells beschreven in zijn handboek uit 1955 en betrof influenza en Tuberculose. Tot zijn verbazing werden de proefdieren een stuk zieker als ze het virus/de bacterie inademden, dan als die als grotere druppels in de neus belandt. De afgelopen week kwam er een studie uit. Het effect van inhalatie was stukken groter dan het effect van grote druppels.

Ja, een fors deel van de besmettingen vindt plaats, als je een tijd op dichte afstand van iemand bent. En vooral als je dan face-to-face met elkaar spreekt. Buiten gebeurt dat overigens veel minder dan binnen. Omdat buiten de aerosolen ook veel gemakkelijker vervliegen.

Mijn taxatie is dat 95% of meer van de besmettingen op deze wijze door de lucht plaats vindt. (Net zoals bij Mazelen het geval is).

Patronen zoals influenza

De verspreiding van het virus tussen januari en oktober/november 2020 verliep in Brazilië en India ongeveer volgens de patronen van influenza. Tijdens de herfst/winter in de gebieden boven 30 graden NB en onder 30 graden ZB. In de (sub-)tropische gebieden vooral tijdens het regenseizoen. In Brazilië tussen maart (vooral in het Noorden) en juli. En in India tijdens de moesson (tussen juni en oktober).

In de VS zag je een duidelijk verschil in patronen tussen de noordoostelijke staten (b.v. New York) en de zuidelijke staten. Deze grafiek laat het goed zien.

 Hoe immuun ben je?

Maar het afgelopen halve jaar is er wel iets veranderd. En om dat goed te begrijpen is het belangrijk om een paar aspecten van het geïnfecteerd raken en immuun zijn te begrijpen. Twee aspecten zijn dan heel belangrijk.

Virale doses

De hoeveelheid virus die je inademt, vertoont een duidelijke samenhang met of je geïnfecteerd raakt of niet en in welke mate je er ziek van wordt. Dat hangt natuurlijk ook samen met allerlei kenmerken van de persoon, die dat virus inademt. Leeftijd, geslacht, onderliggend lijden, spelen daarbij een rol.

Het is geen zwart-wit

Het gevoel rondom besmet raken met Covid-19 en daarna immuun worden, is dat het een wel-niet situatie is. Maar dat is niet zo. Iemand die maar heel licht besmet is geraakt, heeft een grotere kans dat hij toch weer last krijgt als hij daarna in een situatie komt met een heel grote virale doses, dan iemand die in eerste instantie al een veel hogere virale doses heeft gekregen en veel meer last heeft gekregen. Ook dit verschilt per persoon, maar het is wel belangrijk om dat te beseffen.

Maar lichtelijk besmet te zijn geraakt, geeft wel een veel kleinere kans om besmet te worden bij een bepaalde virale doses dan als dat nog niet gebeurd is.

Dus het is niet louter een kwestie van “je bent immuun” of “je bent niet immuun”.

Vaccinatie levert, zo leren o.a. onderzoeken in Israël, een veel kleinere kans om daarna besmet of ernstig ziek te raken. Maar ook dat is niet louter een wel/niet situatie. Onlangs zijn een groot deel van de reeds gevaccineerde bewoners van een zorginstelling in Nederland besmet geraakt. Het lijkt erop dat ze minder ziek zijn geworden dan voorheen het geval zou geweest zijn. Maar het zou mij niet verbazen dat die grote mate van besmetting onder de bewoners kwam, omdat de bewoners een hoge virale doses hebben gekregen (slecht ventilatiesysteem).

Het effect van de besmettelijkere mutaties

Sinds de Britse variant zijn we ons in Nederland bewuster van het feit dat er een besmettelijkere variant is, die in redelijke korte tijd dominant wordt. Het logische gevolg van een besmettelijkere variant. Maar als je het verloop van de verspreiding van het virus bekijkt vanaf januari 2020, was dat ook al het geval met de eerdere mutanten. In september 2020 werd dit goed in Nature beschreven.  De D614G mutant had de oorspronkelijke variant in de eerste helft van 2020 overgenomen.

Die grotere mate van besmettelijkheid kan komen doordat een geïnfecteerd iemand met die mutant meer virusdeeltjes uitscheidt. Of doordat de virusdeeltjes van die mutant zich gemakkelijker aan de cellen van de nog niet geïnfecteerde persoon hecht.

Sinds het najaar van 2020 kennen we in ieder geval blijkbaar al een aantal besmettelijker varianten. Namelijk de Britse, de Zuid-Afrikaanse, de Braziliaanse en de Indiase.

En waar nog geen echte duidelijkheid over is ontstaan of men dan al dan niet zieker van dat gemuteerde virus wordt. Daar horen we wisselende geluiden over. Maar als de grotere mate van besmettelijkheid (mede) komt doordat een geïnfecteerd iemand duidelijk meer virusdeeltjes uitscheidt, dan zou dus een besmettelijkere variant tot een gemiddelde hogere virale doses leiden. En dat alleen al kan zorgen voor een ernstiger verloop van de ziekte en dat mensen onder de 60 jaar er ook vaker ziek van worden.

Brazilië en India

Ik was nooit zo overtuigd dat het opeens sterk dalen van de groeicurves van de verspreiding van het virus veroorzaakt werd omdat immuniteit bereikt was. Dat haalde ik vooral uit het verschijnsel dat regio’s van een land waar het virus hard had toegeslagen op een later moment niet veel sterker achterbleven op de ontwikkelingen in de andere regio’s.  Want als  het bereiken van immuniteit plaats zou vinden, dan zou dat het eerst in die regio’s moeten zijn.

Aan de andere kant is er wel een verschijnsel waar men bij de analyse van de cijfers weinig rekening mee houdt: dat naarmate er meer mensen onder een bevolking immuun zijn geraakt het virus meer “zijn best moet doen”  om anderen te besmetten. Of anders gezegd: Als 60% van de mensen besmet is geweest en er is een reproductiefactor van 1, dan is die virusvariant onder exact dezelfde omstandigheden duidelijk besmettelijker dan als nog maar 30% van de mensen besmet zijn geweest en er een reproductiefactor van 1 is.

Bij de analyse van Brazilië en India moet je wel rekening houden met de grote omvang van die landen. Zowel qua oppervlakte als qua inwoners. India heeft 2 keer zo veel bewoners als Europa (en maar 30% van de oppervlakte). Brazilië heeft 85% van de oppervlakte van Europa en 30% van de bevolking. En net zoals de VS (bijna net zo groot als Europa) grote verschillen t.a.v. de ontwikkelingen van Covid-19 kent, is dat ook in Brazilië en India het geval. Bovendien zijn er in India ook nog grote verschillen tussen de diverse deelstaten.

Eerdere inschattingen fout

Zowel in Brazilië als in India is er iets gebeurd waardoor daar bij de tweede golf het seizoenspatroon van de influenza is doorbroken. In Manaus  (noordoost Brazilië) is dat in december begonnen met de P1-variant. Deze studie laat zien dat dit niet vooral gekomen is door herinfecties, maar dat de eerdere inschatting dat er al sprake was van immuniteit, fout is geweest.  Terwijl de maand februari/maart een veel normaler startpunt had betekend. In India is dat de B.1.167 variant, die gezorgd heeft dat de uitbraken ook maanden eerder ontstonden dan tijdens het normale griepseizoen. En ook daar was sprake van overschattingen van de mate van immuniteit.

Uitgaande van de wijze waarop het virus zich dus verspreidt (overwegend via aerosolen, die ingeademd worden) is de meest logische verklaring van wat we in Brazilië en India zien, dat bij deze nieuwe varianten de geïnfecteerden beduidend meer virussen in de lucht brengen dan bij de eerste varianten. Dus de virale doses van die nieuwe varianten wordt daardoor een stuk groter en men kan daardoor zieker worden. Zoiets kan dus ook met de Britse variant gebeurd zijn, waardoor we nu relatief bekeken meer ziekenhuisopnames zien in relatie tot het aantal mensen dat echt geïnfecteerd is geraakt. (Zeker als men beseft dat de berekening van 1 op de 100 besmettelijken van het RIVM uiterst ongeloofwaardig is).  

Bij de eerste varianten waren de weersomstandigheden buiten het normale influenzaseizoen dusdanig dat er geen grote mate van verspreiding was. Maar met deze nieuwe variant is het risico groter dat je besmet raakt als je hetzij in een airconditioned ruimte bent. Hetzij dicht op elkaar een tijd met elkaar spreekt.

Enkele conclusies

De beschikbare informatie tot nu toe geeft niet de indruk dat reeds besmette mensen in grote mate toch wel besmet worden met die nieuwe variant of dat vaccinatie veel minder helpt. Maar zoals eerder aangegeven: als men de eerste keer maar licht is besmet geraakt, zal het risico (wat) groter zijn om besmet te raken met de nieuwe variant.

Maar als je de ontwikkelingen wereldwijd ziet, dan lijkt er een patroon te zijn, dat naarmate er meer mensen niet meer besmet kunnen raken (door al besmet te zijn geweest of door vaccinatie) het virus alleen kan “slagen” via meer besmettelijkere varianten. Daarvoor is het interessant om goed te volgen wat er in Israël gebeurt nu de cijfers inmiddels zo laag zijn geworden, maar er toch nog een deel van de bevolking zich niet heeft laten vaccineren.

Maar er is nog een belangrijke conclusie.

Hoe meer men geprobeerd heeft om mensen tijdens de eerste golf niet besmet te laten worden, hoe groter het risico werd dat die mensen op een later moment toch besmet worden door een zwaardere variant later in de tijd. Wellicht was een deel van de mensen die nu in de ziekenhuizen liggen door Covid-19 daar niet in gekomen als ze een jaar geleden besmet waren geraakt.

Want dit alles is in lijn met interessante andere bevindingen (in Japan proefondervindelijk vastgesteld), dat ook tijdens een zomerperiode er infecties plaats vonden. Maar dat dan mensen veel minder symptomen hadden en maar weinigen er echt ziek van worden. Hangt ook samen met het feit dat in de zomerperiode het lichaam beter om kan gaan met mogelijke bedreigingen van het ademhalingsstelsel.

Dit alles leert dat ook als je bepaalde beslissingen neemt, die op het eerste gezicht lijken bepaalde positieve resultaten op te leveren, per saldo toch negatief uit kan vallen. Als je dat beseft valt nog meer op hoe onze OMT-specialisten op de televisie met schijnzekerheden de bevolking in een bepaald keurslijf willen houden. Iets wat de komende maanden nog nijpender gaat worden dan het al was.

U heeft zojuist gelezen: WHO, aerosolen, Brazilië en India.

Volg Maurice de Hond op Twitter en YouTube.

Help ons dit soort informatie te verzamelen en verspreiden. Klik hier voor een (kleine) donatie.