Politiek

Door de opstelling van de VVD tijdens de eerste fase van de kabinetsformatie raakt de VVD een derde van haar kiezers kwijt. De PVV evenaart haar record van 42 uit januari 2016. Het overgrote deel van de kiezers van PVV, BBB, NSC en VVD willen deze vier partijen in de regering en een meerderheid van hen accepteert Wilders als premier.

De verkiezingsuitslag van TK2023 naar een groot aantal kenmerken.

Dit zijn de redenen van de grote verkiezingswinst van de PVV. En tegelijkertijd een handleiding hoe de politieke leiders over hun eigen schaduw heen kunnen springen.

Dit is de laatste peiling van Peil.nl en de prognose voor deze historische verkiezingen. Het lijkt vooral een tweestrijd te worden tussen PVV en PvdA/GroenLinks. Vooral de keuzes van de strategische stemmers en de mate van opkomst in het land zal de uitslag morgen bepalen met de PVV de grootste kans om eerste te worden.

Deze week heeft er een ingrijpende verschuiving plaatsgevonden in electorale voorkeuren. De PVV steeg abrupt 5 zetels, terwijl NSC juist 5 zetels daalde. Daardoor staan nu VVD en PVV bovenaan, op 3 zetels gevolgd door NSC en PvdA/GroenLinks. Dit lijkt de gamechanger te worden van deze verkiezingen.

Via Peil.nl stellen we in twee fasen vast wat Nederland denkt/vindt van belangrijke onderwerpen van dit moment. De vragen zijn vanuit de bevolking voorgesteld. Vandaag de eerste 19 vragen. Door de resultaten te delen via sociale media, kunt u ook anderen laten zien wat Nederland echt vindt.

NSC staat nu nog maar 1 zetel voor op VVD. PVV nog maar 3 zetels minder dan PvdA/GroenLinks. Het verslag van vandaag laat zien wat er nog kan verschuiven in de laatste 10 dagen.

De wijze waarop de parlementaire journalistiek reageert op de huidige verkiezingscampagne doet me sterk denken aan de aanloop van de verkiezingen in 2002, waarbij Fortuyn ook niet het spel speelde zoals de journalisten het wilden. De ontnuchtering kwam bij de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam (37% voor Fortuyn). Terwijl de mogelijke gamechanger over het hoofd wordt gezien.

Met nog 18 dagen te gaan zien we weinig verschuivingen. De positie van NSC blijft sterker dan die van VVD en PvdA/GroenLinks met de PVV als outsider.

Na de eerste campagneweek is NSC duidelijk gestegen en staat nu los van de VVD en PvdA/GroenLinks. Onder kiezers van NSC en VVD is een duidelijk grotere voorkeur voor een coalitie met PVV dan met PvdA/GroenLinks. Dat kan tijdens de campagne nog een rol gaan spelen.

Eén maand voor de verkiezingen (nog) geen verschuivingen. Het oordeel over de premierskandidaten van de 5 grootste partijen laat zien waar de electorale kansen en bedreigingen liggen voor die partijen. De posities van Timmermans en Wilders verschillen minder van elkaar dan men zou denken.

Zeer weinig electorale verschuivingen na een week met ingrijpende gebeurtenissen. Dat zou wel eens stilte voor de storm kunnen zijn. Met name rechts van het midden zouden zich nog forse verschuivingen kunnen voordoen.

Ik ben bang dat 7 oktober 2023 net zo een historische datum in de wereldgeschiedenis zal worden als 11 september 2001. Met ook grote gevolgen voor ons land.

PVV stijgt verder naar 19 zetels. Grote verschillen in electorale keuzes tussen degenen die zich wel en geen zorgen maken over hun financiële toekomst. Rondom Extinction Rebellion sterke polarisatie in de samenleving.

TK2023 belooft de verkiezing te worden met het grootste aantal verschuivingen van zetels ooit. Via drie grafieken laten we het verloop sinds begin 2021 zien.

Hoewel de electorale verschuivingen van week tot week nog niet zo groot zijn wijst alles erop dat we staan te wachten op een uitbarsting van een vulkaan op 22-11-23.

Nederlandse kiezers hebben altijd een grote voorkeur gehad voor de Democratische partij in de VS. In 2008 wilde 80% Obama en 10% McCain. Op dit moment is er een grote voorkeur voor Biden boven Trump, maar dat geldt niet voor de kiezers van alle partijen.

Met nog 74 dagen voor de verkiezingen kan de huidige periode beschouwd worden als een opwarmronde. Maar ook dan zien we al een aantal interessante aanwijzingen.

Met Mona Keijzer als premierkandidaat zijn de electorale krachtsverhoudingen weer veranderd. Van de drie bekende kandidaten op dit moment scoort ze nu het hoogst. Het is u wachten op wat NSC gaat doen.

Tweede Kamerverkiezingen waren en zijn steeds ook Premierverkiezingen. De zittende premier won vrijwel steeds. Maar als de premier niet meedoet, zoals in 2002, zijn de verschuivingen het grootst en de campagne het bijzonderst. In 2023 worden het historische verkiezingen met ook een grote kans dat de winnende lijsttrekker niet de premier zal worden.

De verkiezingen van 2023 zullen historisch worden door een combinatie van redenen. Een vergelijking met 2002 en 2010 geeft een goede indruk van de ontwikkelingen in de tijd en de verschillen naar regio.

Bij de eerste peiling met de nieuwe partij van Pieter Omtzigt scoort die partij 29 zetels. Samen met BBB hebben deze "nieuwe" partijen bijna 30% van het electoraat achter zich. Een recorduitslag dient zich aan.

De insteek van de nieuwe partij van Pieter Omtzigt, met als cruciale pijler een nieuwe bestuurscultuur, zal niet alleen uitlopen op een historische uitslag. Maar wat nog belangrijke zal zijn het geeft de kans op een heel andere manier van formeren en samenstelling van de regering, waarbij de samenstelling van de Eerste Kamer ook nog een bijzondere rol gaat spelen. Maar als dat niet echt gebeurt dan zal dat zeer negatieve gevolgen kunnen hebben voor de Nederlandse samenleving.

Of Pieter Omtzigt wel of niet met een lijst meedoet aan de verkiezingen zal een grote rol spelen in hoe de campagne gaat lopen en op de uitslag. De peiling van vandaag geeft een goed beeld van de uitgangspositie van de verschillende partijen.

Er zijn grote verschillen naar politieke voorkeur t.a.v. de noodzaak van het nemen van klimaatmaatregelen. Net zoals Corona speelt "angst" een belangrijke rol. Maar nu staat niet het overgrote deel van Nederlanders achter de maatregelen. Dat zal een grote impact hebben op wat er in Nederland op en na 22 november gaat gebeuren.

De polarisatie in de samenleving en de electorale versplintering vraagt om een andere manier om de regering te vormen. Hierbij een voorstel, waarbij het draagvlak onder de bevolking in de vier jaar tussen de verkiezingen ook een belangrijke rol speelt bij de wijze waarop we geregeerd worden.

De Tweede Kamerverkiezingen tussen 2002 en 2021 laten belangrijke electorale patronen zien. Ze geven richting aan wat we tot en met 22 november kunnen verwachten.

In De Nieuwe Wereld sprak ik met Ad Verbrugge over de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 en legde uit waarom het historische verkiezingen zullen worden. Ook door de complexe uitdaging van de regeringsvorming erna.

Er zijn twee grote blokken van kiezers en partijen met sterk tegengestelde opvattingen over klimaat en asiel. Dat zal overgangen van kiezers tussen partijen van het ene blok naar het andere sterk beperken en bepalend zijn voor de uitslag van TK2023.

Aan de hand van kaarten van de grootste partij per gemeente sinds TK2002 is een goed beeld te geven van de ingrijpende electorale veranderingen in Nederland. Niet alleen per partij, maar zeker ook per regio.