Na het Radio1 Verkiezingsdebat

10-10-2025

Het Radio1 Verkiezingsdebat, dat een aftrap was van de verkiezingscampagne, werd sterk beïnvloed door de afzegging van Geert Wilders door veiligheidsproblemen. Direct na afloop voerden we onze peiling uit, waaraan ruim 7000 mensen aan meededen.

Via de speciale AI-tool, die we bij open vragen van Peil.nl gebruiken, kunnen we op basis van de getypte reacties van de luisteraars/kijkers een overzicht geven van wat men van het debat vond.

Het debat werd geheel of gedeeltelijk door 11% van de Nederlanders gevolgd. Naar het huidig stemgedrag waren deze cijfers als volgt:

Bij de vraag wie men het beste vond bij het debat moet rekening gehouden worden met het feit dat er geen gelijke verdeling is geweest van de kiezers over de partijen. Daarom tonen we ook het aandeel van de kiezers van de verschillende partijen, die de “eigen lijsttrekker” als beste aanwees.

Zowel bij de scores van alle luisteraars als bij de eigen kiezers scoort Henri Bontenbal het hoogst.

Frans Timmermans en Caroline van der Plas scoorden met circa 60% bij de eigen kiezers het slechtst van de lijsttrekkers van de top-8 partijen.

Onder de PVV-kiezers, die wel luisterden, scoorden Joost Eerdmans en Lidewij de Vos het hoogst.

58% van de PVV-kiezers vindt dat het debat had moeten afgeblazen worden, omdat Wilders niet kwam. Van alle kiezers vond 22% dat.

Met het niet deelnemen aan het debat door Laurens Dassen was 87% van de Volt-kiezers mee eens. Kiezers van GroenLinks/PvdA en Partij voor de Dieren waren het er voor de helft mee eens.  De kiezers van de meeste andere partijen waren het er niet mee eens. In totaal was 22% van alle kiezers het eens met deze beslissing.

Zetelverdeling

De zetelverdeling ziet er als volgt uit:

Ten opzichte van de volgende week zien we de volgende verschuivingen:

• D66 stijgt 2 zetels en GroenLinks/PvdA daalt er 2.
• De PVV stijg 1 zetel, waardoor het gat tussen PVV en GroenLinks/PvdA naar 6 zetels gestegen.
• SP daalt 2 zetels. Vorige week was het net 6 zetels en nu is het iets minder dan 5. Opmerkelijk is dat de overloop naar GroenLinks/PvdA duidelijk toegenomen is.
• De VVD stijgt 2 zetels, en dat komt doordat de eigen kiezers van de vorige verkiezingen meer VVD zeggen te stemmen (nog steeds minder dan de helft). Die komen vooral “terug” van het CDA. Vorige week gingen er meer naar het CDA.
• Opmerkelijk is dus dat Bontenbal bij alle metingen het als politicus het beste doet (zie ook wie men de beste vindt van het debat), maar toch zien we al een tijdje dat de winst van het CDA stokt of zelfs een daling optreedt.

Dit schijnbare onlogische patroon bij het CDA wordt veroorzaakt door de twee grote krachten die er bij het electoraat werkzaam zijn:

• een enorme afkeer van Wilders bij de linkse kiezers
• een enorme afkeer van Timmermans bij een groot deel van de rechtse kiezers.

Dat lijkt een belangrijke reden te zijn dat er minder kiezers overlopen van de VVD naar het CDA. In tegenstelling tot de VVD maakt het CDA duidelijk dat ze na de verkiezingen wel met GroenLinks-PvdA willen regeren, of het althans niet uitsluiten.

Het zijn deze krachten waarvan de kans groot is dat ze naar de verkiezing toe steeds groter wordt.