Waarom werden de jongeren toch gevaccineerd? deel 2: 1e helft 2021

Leestijd: 7 minuten

Waarom werden de jongeren toch gevaccineerd? deel 2: 1e helft 2021

Deel 1 van deze serie treft u hier aan.

Het bijzondere jaar 2021

Analytisch gezien is 2021 t.a.v. Covid-19 het meest bijzondere jaar geweest. In 2020 waren er nog geen vaccinaties. In 2022 heerste Omikron met de grotere mate van besmettelijkheid, maar veel minder ziekmakend. 2021 was dus het jaar waarin geleidelijk steeds grotere groepen van de samenleving gevaccineerd werden en (toch) ook weer ingrijpende maatregelen werden afgekondigd.

Gezien het verloop van het jaar en de conclusies die je zou kunnen trekken, maak ik een onderscheid tussen de eerste helft en de tweede helft.

De eerste helft was de periode waar de groep boven de 50 jaar voor het overgrote deel is gevaccineerd. De tweede helft startte met een grote vaccinatiecampagne bij de groep onder de 50 jaar en een boostercampagne eind november. In dat tweede deel kwam de Delta variant sterk op. Dit artikel gaat alleen over de eerste helft van het jaar.

Vaccinatie

Ten aanzien van de aanstormende vaccins die ons de redding zouden brengen werd er in november 2020, via uitgevoerd klinisch onderzoek met het nieuwe mRNA vaccin, geclaimd dat het een heel grote mate van bescherming gaf tegen besmet raken en dat het volledig veilig was. Dit was het eerste nieuwsbericht dat daarover gevonden kan worden in Nederland, op 9 november 2020 bij de NOS.

Daarin wordt gesteld dat uit de eerste uitslagen van de klinische test van Pfizer zou blijken dat het een 90% bescherming zou geven tegen infectie. (Per saldo betrof het een test met rond de 40.000 mensen in zes landen waaruit, toen er meer dan 200 mensen besmet waren geraakt, conclusies werden getrokken en vervolgens werd het vaccinatieprogramma massaal opgestart. In dit artikel staat hierover nog meer informatie).

Waarschuwingen die in die tijd werden geuit, maar die amper terug te vinden zijn in de media, waren:

• Het onderzoek betreft “maar” 43.000 mensen en maar een klein deel (0,5%) is besmet geraakt en er worden al direct zware conclusies uit getrokken.
• De claim dat het infecties heel fors zou verminderen werd onwaarschijnlijk gevonden.
• Ten aanzien van een nieuwe manier van vaccineren (mRNA) was te weinig onderzoek gedaan om de veiligheid van die manier van vaccineren, zeker op wat langere termijn, echt vast te stellen.

Ruim een maand na de bekendmaking van de uitkomst van de resultaten echter was de productie van het vaccin al grootschalig begonnen en op 18 december 2020 begon de uitrol in Israël. De meeste andere landen volgden snel daarna.

Relevante data

In het kader van een analyse is het belangrijk het verloop van de vaccinaties in Nederland naar leeftijd te zien. In dit overzicht ziet u dat verloop op basis van de opgave van het RIVM eind 2021. Het betreft de eerste vaccinatie. Goed is te zien hoe bij iedere leeftijdsgroep die eerste vaccinaties bij het overgrote deel binnen de periode van 30 dagen werden gezet. Boven de 80 jaar in februari, 70-79 jaar april, 60-69 jaar  april/ begin mei, 50-59 jaar mei, 30-49 jaar in juni en de jongeren vanaf juli. Alleen de zorgmedewerkers waren het eerst aan de beurt en die zijn qua leeftijd wat over de groepen verdeeld.

Boven de 60 jaar kwam de vaccinatiegraad boven de 90%. Bij de jongste groep rond de 70%.

Vanuit twee aanvliegroutes kan je stevige kritiek hebben op deze aanpak. Echter, niet louter  op basis van wat men nu weet, maar wat men toen al wist of had kunnen weten.

Uniforme leeftijdsaanpak

Bij alles wat je denkt te doen in het belang van je gezondheid is er sprake van een afweging van de mogelijke voordelen en de mogelijke nadelen van wat de ingreep/handeling inhoudt. Juist omdat het gaat om het lichaam/de toekomst van een persoon  is het cruciaal dat het gebaseerd is op een eigen keuze van de betrokkenen. Vanzelfsprekend spelen deskundigen daarin een belangrijke rol. Dat geldt niet alleen je eigen artsen, maar ook de officiele instanties op het vlak van gezondheidszorg, die ook allerlei procedures hebben opgetuigd om de burgers/patiënten te beschermen. Dit heet “informed consent”.

Als we naar het proces kijken, zoals de vaccinatie is uitgevoerd dan zien we dat er geen onderscheid is gemaakt tussen de leeftijdsgroepen (althans niet vanaf 12 jaar). Men is eerst gestart met de ouderen en daarna kwamen de jongere leeftijdsgroepen aan de beurt alsof voor iedere leeftijdsgroep de afweging tussen de risico’s  altijd in het voordeel van het vaccin uitviel.

Ik ga op deze plek nu niet uitgebreid in op de feitelijke en mogelijke nadelige effecten van het vaccineren met dit nieuwe vaccin. Daarover komt veel wisselends naar buiten en over dit onderwerp zal in de toekomst nog meer duidelijk worden. Het is voldoende om te zeggen dat er begin 2021 geen diepgaand onderzoek hiernaar is geweest. Bij het maken van vaccins op de klassieke manier, waren de gevolgen op korte en lange termijn goed in te schatten. Maar bij deze nieuwe vaccinatiemethode was dat niet zo.

Boven de 70

Maar we hebben al gezien in het vorige artikel dat de risico’s op ernstig ziek worden of overlijden onder de 40 jaar heel erg klein was en eigenlijk alleen boven de 70 jaar op zichzelf wel duidelijk aanwezig. (Boven de 70 had 1 op de 100 in 2020 het risico om in het ziekenhuis terecht te komen met Covid-19 en tussen de 30 en 40 jaar was de kans om aan Covid-19 te overlijden als je besmet raakte slechts 1 op 9.000).

Met de kennis die er al rond 1-1- 2021 was en met inachtneming van de onzekerheden van de mogelijke nadelen van het vaccin (zeker op langere termijn) vind ik het een uitermate onverantwoorde keuze om personen van onder de 50 jaar dit vaccin destijds sterk te adviseren. (En “sterk adviseren” is een eufemistisch taalgebruik, het was op meerdere manieren bijna dwingend).

Juist omdat men, behoudens het zorgpersoneel, die groep onder de 50 jaar pas rond eind mei ging vaccineren, had men nog 5 maanden van extra kennis die men kon opdoen. En had men nog meer kunnen weten over de zeer kleine risico’s op ernstige ziekte van de jongere leeftijdsgroepen.

De ziekenhuisopnamecijfers

Begin 2021 volgde ik intensief het verloop van de ziekenhuiscijfers in Israël, omdat men daar niet alleen als eerste was gaan vaccineren, maar ook omdat men echt van oud naar jong bezig was.  Deze grafiek liet zien dat de daling van ernstig zieken in die eerste zes weken in lijn lag met het vaccinatiebeleid. Op 18 december 2020 was men begonnen met vaccineren met de groep boven de 80 jaar.  Op 15 januari was men al begonnen aan de groep tussen 50 en 60 jaar.

In Israël bleek trouwens al snel dat de bescherming door het vaccin afnam en vanaf eind juli 2021 begon men daar te boosteren. Ook werd vrij snel duidelijk, maar minder sterk in de media, dat het vaccin het infecteren niet of veel minder verminderde dan geclaimd. Maar men veranderde snel naar de claim dat het minder ernstig ziek maakte of leidde tot sterfte en dat lijkt inderdaad het geval te zijn als we de bovenstaande tabel bekijken.

Ziekenhuisopnames, 1e helft 2021

In deze grafiek van de ziekenhuisopnames in Nederland ziet u het verloop met daarin een bolletje dat aangeeft wanneer de 50% grens was doorbroken van gevaccineerden in die leeftijdsgroep.  Belangrijk is om naar de drie leeftijdsgroepen onder de 50 jaar te kijken omdat bij die groepen tot en met mei amper nog gevaccineerd was. Goed te zien valt dat bij die drie jongste groepen in mei 2021 de ziekenhuisopnames ook snel daalden naar vlak boven het nulpunt in juni. Het is evident dat er sprake was van een sterk seizoenseffect, net zoals ook in 2020 was gebeurd.

Als je naar het verloop van de vier oudste leeftijdsklassen kijkt tussen januari en juni 2021 dan is er bij de groep boven de 80 goed te zien dat daar de vaccinatie een duidelijk effect had. Het aantal ziekenhuisopnames in april was nog maar een derde van die van de groep tussen de 70 en 79 jaar, terwijl in de zes maanden daarvoor het aantal ziekenhuisopnames 85% was van die leeftijdsgroep. Dat zou een beschermingswaarde betekenen van 60 a 70.

Bij de leeftijdsgroepen tussen 50 en 79 jaar is het minder goed te zien. Dat komt vooral omdat er dus vanaf mei 2021 over de hele linie een forse daling van ziekenhuisopnames was opgetreden. Maar gezien de steile lijn naar beneden direct na de bolletjes op de grafiek lijkt ook dat te wijzen op een beschermende werking tegen ernstige ziekte.

Maar als we naar het verloop van de ziekenhuisopnames (en trouwens ook overlijdens) kijken bij de groepen onder de 50 jaar dan kunnen we zien, hetgeen ook in 2020 was vastgesteld, het zeer lage absolute risico onder die leeftijdgroep om ernstig ziek te worden of te overlijden. Juist gezien ook nog onbekende risico’s van het nieuwe vaccin, zou de afweging van de twee risico’s voor de meesten in het nadeell van het vaccin uitvvallen.

Miskenning van het seizoenspatroon

Bij de evaluatie van deze vaccinatieaanpak van de groep boven de 60 jaar zijn er twee heel belangrijke punten, waar men foute beslissingen bij heeft genomen.

• Zowel uit de ontwikkelingen in Europa in 2020 en die op het Zuidelijke halfrond in gebieden ten zuiden van de 30e breedtegraad in hun lente en zomer was het al duidelijk dat Covid-19 een sterk seizoenspatroon had dat leek op die van griep. Op deze site beschreef ik dit al in mei 2020. Dat betekende dat de risico’s in de periode mei-september van dat jaar zeer klein waren om ernstig ziek te worden of te overlijden aan Covid-19. Maar het zwaartepunt van de vaccinaties van de groep tussen 60 en 80 jaar was tijdens de lente zodat, toen de volgende golf in het najaar er weer aan kwam, de meeste oudere gevaccineerden al zes maanden of langer daarvoor waren gevaccineerd.
• Vrij snel was uit Israël duidelijk geworden dat gevaccineerden boosters moesten krijgen om hun bescherming te verhogen. Dat is in Israël in juli 2021 begonnen. Juist daarom was het heel onverstandig om kort voor het aanbreken van de zomer nog te gaan vaccineren. Men deed dat trouwens niet alleen bij de ouderen, het zwaartepunt van het vaccineren van de leeftijdsklassen onder de 50 jaar was in de zomer.

Conclusies per half 2021

De belangrijkste conclusie die men in de loop van de eerste helft 2021 had kunnen en moeten trekken:

• Niet expliciet aan personen onder de 50 of 60 jaar adviseren om zich te laten vaccineren. Alleen als men zelf graag wilde in overleg met de huisarts had die groep een vaccin moeten kunnen krijgen.
• Volledig wegblijven bij het vaccineren van zwangere vrouwen.
• De vaccinatiecampagne begin mei 2021 stoppen en die weer opstarten in september 2021. Alleen personen met specifieke redenen zouden dan nog wel gevaccineerd kunnen worden.
• Degenen die een infectie hadden doorgemaakt af te raden om een vaccinatie te nemen.

Ik spreek meerdere artsen, die achter de schermen de zinnigheid van deze benadering beamen, maar daar in het openbaar niet voor willen of durven uitkomen. Het wordt echter tijd dat bij een echte onafhankelijke evaluatie van dit aspect van ons beleid die discussie wel in het openbaar wordt gevoerd omdat men ook nu nog blijft beweren dat het beleid zoals het in 2021 gevoerd werd het juiste was.

U heeft zojuist gelezen: Waarom werden de jongeren toch gevaccineerd? deel 2: 1e helft 2021.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Deze website opereert dankzij de financiële steun van de bezoekers en kent geen paywall of adverteerder. Klik hier als u een (kleine) donatie wilt geven. Onze dank is groot.