Omikron data uit Zuid-Afrika

Leestijd: 5 minuten

Omikron data uit Zuid-Afrika

door Eildert Slim (Green Team)

Laatste update: 18 december 2021

De kennis over Omikron is nog steeds volop in ontwikkeling. Op basis van de data zijn twee dingen inmiddels duidelijk: 1) In Zuid Afrika heeft Omikron de Delta variant in slechts enkele weken verdrongen en 2) de snelle stijging van het aantal positieve tests in dat land gaat gepaard met een historisch lage Case Fatality Rate.

Dit blog is als volgt opgezet:

• Introductie & samenvatting: De belangrijkste informatie en conclusies over Omikron tot nu toe.
• Achtergrond: In hoofdlijnen hetzelfde verhaal, maar ondersteund met extra details en grafieken.
• Reguliere update: Veel Omikron cijfers zijn nog onzeker, de komende dagen en weken zullen we regelmatig updates plaatsen in de Uitkijktoren, naarmate het beeld duidelijker wordt.

Updates 13-12-2021

• De stijging van het aantal positieve tests in Zuid Afrika zet door. De schijnbare stabilisering van zaterdag en zondag is gecompenseerd, wel is de snelheid vertraagd ten opzichte van twee weken geleden.
• De daling van de CFR zet ook door.
• Het aantal bezette IC bedden in Zuid Afrika is in een week tijd met 36% gestegen. Deze toename is veel lager dan die van het aantal bezette normale bedden. Dit ondersteunt het rapport dat veel patiënten zijn opgenomen mét corona in plaats van dóor corona en een relatief klein percentage IC zorg nodig heeft.
• Het gerapporteerde aandeel Omikron in Europa groeit door. Noorwegen en Nederland staan vandaag bovenaan met 17%.

Introductie & samenvatting

In Nederland en de rest van Europa is op dit moment de Delta-variant van het SARS-CoV-2 virus verantwoordelijk voor het overgrote deel van de corona besmettingen. Deze variant verscheen februari/maart jongstleden en had rond juli de eerdere varianten grotendeels vervangen in Europa.

Die heerschappij van Delta loopt nu ten einde. In Zuid Afrika werd begin november een nieuwe variant ontdekt, genaamd Omikron. Op dat moment was Delta verantwoordelijk voor 97% van de besmettingen in Zuid Afrika. 40 dagen later was het aandeel Omikron opgelopen tot 100% en wordt Delta niet langer gedetecteerd.

Inmiddels is Omikron verspreid naar andere landen, waar een vergelijkbaar patroon ontstaat. Een rapport van 11 december uit Denemarken geeft het volgende beeld:

Misschien loopt Nederland iets achter, in dataverzameling of daadwerkelijke verspreiding, maar op basis van deze data zal ook hier Omikron de Delta-variant op korte termijn vervangen. Dit kan belangrijke implicaties hebben.

De opmars van Omikron in Zuid Afrika ging gepaard met een snelle stijging van het aantal positieve tests.

Maar, cruciaal, deze wordt vooralsnog in Zuid Afrika niet gevolgd door een vergelijkbaar snelle stijging van het aantal ziekenhuisopnames of overlijdens.

De ziekenhuisopnames in Zuid Afrika worden wekelijks bijgehouden en de data voor week 49 is nog niet compleet. Maar, hoewel de voorlopige data een toename ten opzichte van week 48 laat zien, is deze vooralsnog veel lager dan exponentiëel. Tegelijkertijd wordt gerapporteerd, dat 90% van de positief geteste patiënten zijn opgenomen vanwege niet-corona-gerelateerde redenen. Alle patiënten in Zuid Afrika worden standaard getest op corona.

Ook het aantal overlijdens laat vooralsnog geen exponentiële groei zien. Daardoor is het aantal overlijdens per positieve test al gedaald tot een historisch laag niveau en lijkt deze trend nog verder door te zetten.

 

Op basis van de op dit moment beschikbare data uit Zuid Afrika heeft Omikron de potentie om het aantal ziekenhuisopnames en overlijdens door corona drastisch te verlagen.

Dat is wel onder voorbehoud: De lange termijn effecten van Omikron zijn nog onbekend, er kunnen verschillen zijn tussen Zuid Afrika en Europa, de Zuid Afrikaanse data is sowieso nog onvolledig en corona heeft ons vaker vervelend verrast. We gaan het zien!

Achtergrond

In Zuid Afrika heeft de Omikron variant in relatief korte tijd Delta verdrongen. 1 november had Delta nog een aandeel van 97%, 10 december was dit gedaald tot nul en het aandeel Omikron gestegen tot 100%. Daarmee heeft Omikron in 40 dagen tijd een hoger aandeel veroverd dan Delta ooit heeft gehad.

Merk op, dat de datapunten in dit type grafiek telkens gebaseerd zijn op analyses gedurende de voorgaande twee weken. Dus een aandeel van 25% Delta op 15 november betekent, dat van alle analyses gedaan in de eerste twee weken van november 25% Delta betrof. Bij een snelle stijging of daling is het daadwerkelijke aandeel op 15 november dan veel hoger, respectievelijk lager dan 25%.

Deze verdringing van Delta door Omikron gaat gepaard met een snelle toename van het aantal positieve tests. Op een logaritmische schaal is te zien, dat de daling van eind oktober stabiliseerde op 5 november en vanaf 17 november duidelijk begon te stijgen:

Op de logaritmische schaal is verder te zien, dat de stijging sinds ongeveer 5 december iets vertraagt, maar nog steeds toeneemt.

Lineair is hetzelfde plaatje als volgt:

 

In termen van aantal positieve tests zit Zuid Afrika inmiddels bijna op hetzelfde niveau als de hoogste piek van afgelopen winter – het is daar nu zomer:

 

Echter, in termen van ziekenhuisopnames zit men nog een factor 5 lager.

Dit suggereert, dat Omikron mogelijk minder ziekmakend is dan Delta. Onder voorbehoud, omdat zowel de cijfers voor ziekenhuisopnames als de opnames zelf achterlopen op de positieve tests. De voorlopige cijfers voor week 49 zijn nog incompleet. Gedurende week 49 liepen de cijfers voor week 48 nog 75% op, als de voorlopige cijfers voor week 49 ook met 75% stijgen komt het totaal op ongeveer 8000 opnames in week 49. Over enkele dagen moet dit duidelijk zijn.

Update 13-12-2021

Inmiddels is het aantal opnames voor week 49 gestegen tot 5944, dit is conform met de verwachtte stijging richting 8000 (nu 7800 om precies te zijn).

Normaliter loopt het aantal ziekenhuisopnames een week achter op het aantal positieve tests. Maar het eerder aangehaalde rapport, dat 90% van de patiënten is opgenomen wegens een andere reden dan corona, impliceert, dat 90% van het aantal opnames nu gelijk opgaat met het percentage positieve tests. Deze patiënten hebben ook minder intensieve behandeling nodig, dat maakt een groot verschil.

Update 13-12-2021

Het aantal IC patiënten is van 6 tot 13 december gestegen van 308 tot 420. Dit is een stijging van 36%, veel kleiner dan de factor 2 tot 2,5 wekelijkse stijgingen van het aantal patiënten in een regulier ziekenhuisbed.

 

De case fatality rate (aantal sterfgevallen per positieve test) in Zuid Afrika is tegelijkertijd tot een historisch dieptepunt gedaald. Op logaritmische schaal is dit beter zichtbaar:

 

Hier zijn verscheidene verklaringen mogelijk, of een combinatie van:

• De nieuwe variant is minder dodelijk.
• Het aantal uitgevoerde tests is tot ver boven eerdere recordhoogte gestegen.
• Het aantal infecties neemt zo snel toe, dat het aantal overlijdens achterblijft.
• Mogelijk is er nog een andere verklaring?

Verklaring 2) kan eenvoudig weggestreept worden, zie onderstaande grafiek:

Verklaring 3) is een mogelijkheid. Hieronder het aantal corona overlijdens in Zuid Afrika per epidemiologische week, die loopt van zondag t/m zaterdag. Week 50 is net begonnen en de data voor week 49 is nog niet volledig.

Hier moet onderscheid gemaakt worden tussen overlijden mét corona en áan corona. Elke dag overlijden mensen aan allerlei niet-corona-gerelateerde oorzaken. Naarmate het percentage van de bevolking dat positief test stijgt, neemt ook het aantal positief geteste overlijdens aan niet-corona-gerelateerde oorzaken toe.

 

De komende dagen en weken zullen meer duidelijkheid geven.

Hieronder het aandeel Omikron in verschillende Europese landen. Spanje en Frankrijk lopen voorop in de grafiek, maar voor veel landen ontbreekt de data van afgelopen week nog. Bovendien verspreidt Omikron zo snel, dat het beeld in een week tijd volledig kan veranderen. In Denemarken steeg het aandeel Omikron in de week van 1 tot 8 december van 1,7% naar bijna 18%.

Update 13-12-2021

Noorwegen en Nederland lopen nu voorop, met een aandeel van 17%. De verhouding tussen landen in deze grafiek is zeer onbetrouwbaar, maar de lijnen illustreren de snelle stijging van het aandeel Omikron door geheel Europa.

 

De zorg van sommige virologen is, dat hoewel Omikron minder risico op complicaties lijkt te geven dan Delta, de hogere besmettelijkheid van de nieuwe variant dit kleinere aantal complicaties in een dusdanig korte periode zal doen plaatsvinden, dat de ziekenhuizen alsnog overspoeld worden.

Met andere woorden, welk verschil tussen Omikron en Delta is groter?

• Het verschil in besmettelijkheid.
• Het verschil in risico op complicaties.

De komende dagen en weken zal data uit Zuid Afrika die vraag helpen beantwoorden.

Ter afsluiting een interview van 12 december met Dr.Angelique Coetzee of the South African Medical Association, die heel duidelijk is over de mildheid van de symptomen van Omikron.

 

Ten Slotte

Dit is de data, zoals die op het moment van schrijven beschikbaar is. De komende dagen en weken gaan veel onzekerheden duidelijk worden, we houden u op de hoogte.

U heeft zojuist gelezen: Omikron data uit Zuid-Afrika

Volg Maurice de Hond op X | Facebook | LinkedIn | YouTube

Blijf onbeperkt toegang houden tot alles wat Maurice.nl te bieden heeft. Klik hier om lid, abonnee, vriend en bondgenoot te worden.