Een nieuwe serie: De kwaliteit van de data – 1: Zeespiegelstijging

Leestijd: 4 minuten

Een nieuwe serie: De kwaliteit van de data – 1: Zeespiegelstijging

Uw verzoek

Uit het recent gehouden onderzoek onder de bezoekers van deze site is op te maken dat er behoefte is aan onze kijk op relevante andere onderwerpen dan die we hier vaak behandelen. Aan die wens willen wij voldoen, maar dan wel vanuit een invalshoek waar we expertise voor in huis hebben en onze eigen extra bijdrage aan kunnen leveren.

Wat tijdens de Coronaperiode erg is opgevallen is hoe belangrijk de cijfers werden bij het model en de verwachtingen op basis van de modellen van het RIVM. Als je naar de basis van die cijfers ging en de modellen bekeek dan zag je goed hoezeer die cijfers en modellen afhankelijk waren van keuzes die gemaakt werden bij het samenstellen van die cijfers en modellen.

Daarbij werd de indruk gewekt dat die keuzes werden gevoed door de meest wenselijke uitkomst. Met name als daarmee het gewenste beleid werd verkregen of ondersteund.

Terwijl er in het verleden nog wel ruimte was voor discussie en debat over de keuzes, lijkt dat inmiddels niet meer mogelijk. Zodra de uitkomsten in lijn liggen met het gewenste beleid ontstaat er amper discussie. De andere insteek en afwijkende resultaten worden genegeerd. Degenen die met die cijfers komen vaak ook nog gekleineerd.

Op deze site zullen we met regelmaat over dit onderwerp schrijven en laten zien dat de cijfers die gepresenteerd worden veel minder hard zijn dan men suggereert (en vaak ook een bepaald doel dienen). Ik ga (voorlopig) niet in op de kwaliteit van prognoses/modellen en ook niet op de mogelijke oorzaken, maar beperk me tot de kwaliteit van de data.

Vandaag is het onderwerp “de zeespiegelstijging in Nederland”.

Zeespiegelstijging

In maart 2023 kwam Deltares in samenwerking met het KNMI met een rapport waaruit zou blijken dat sinds 1992 de stijging van de zeespiegel van 1,8 mm per jaar is gestegen naar 2.9 mm per jaar. Ook de media besteedden er aandacht aan. Dit is de grafiek uit dat rapport.

Bij de toelichting in het rapport, overgenomen in de media zoals deze, werd gesteld: “Tot zo’n dertig jaar geleden steeg de zeespiegel met 1,8 millimeter per jaar. Dat tempo is dus flink gestegen….Deze versnelling sluit aan bij wat we weten over de wereldwijde ontwikkelingen in de zeespiegelstijging”.

Besef dat in een verslag uit 2018 nog stond dat de zeespiegel tussen 1890 en 2018 1.9 mm per jaar was gestegen. Toen werd niet opgemerkt/vastgesteld dat er sinds 1993 een versnelling was opgetreden van de stijging.

In een peer-reviewed studie, die onlangs is verschenen, laat de auteur Hessel Voortman zien dat er veel is aan te merken op deze bevindingen uit 2023 en dat er geen sprake is van een versnelling van de stijging van de zeespiegel. Hier staat een uitgebreid artikel over deze studie. Ik probeer het in mijn woorden samen te vatten.

De componenten van de berekening

Bij het berekenen van de verandering van de hoogte van de zeespiegel bij Nederland zijn er een aantal componenten die men moet meenemen, en de keuze die men dan maakt is bepalend voor de uitkomst.

De belangrijkste worden hieronder besproken:

Gemiddelde van zes locaties

In Nederland zijn er zes locaties waar men al 130 jaar de metingen doet van de zeehoogte. Aanvankelijk twee keer per dag, later zes keer per dag. Het uiteindelijke cijfer is afkomstig uit die zes meetplekken. Per locatie waren er nog wel uitdagingen door de tijd heen. O.a. de gevolgen van het afsluiten van de Zuiderzee, maar ook de veranderingen door de jaren heen dicht bij de meetplekken.

Windeffect

Als er een harde wind uit het Noordwesten is dan heeft dat als gevolg dat de zee wat hoger zal staan dan als de wind van de andere kant komt. Maar in het verleden berekende men dat het gemiddelde van jaar tot jaar ongeveer hetzelfde effect had op de hoogte van de zee aan de kust van Nederland. Maar een aantal onderzoekers hebben de afgelopen jaren berekend dat er veranderingen zouden zijn in het effect van de wind op de gemiddelde hoogte in een jaar. Door daarvoor een correctie toe te passen werd het tempo van de stijging verhoogd!

In de studie van Hessel Voortman wordt een andere berekeningswijze toegepast, plus dat er een aantal rekenfouten zijn geconstateerd bij degenen die hadden vastgesteld dat het effect van de wind anders was geworden. Na toepassing van deze correctie door Voortman was de stijging van de zeespiegel lager dan Deltares en het KNMI hadden vastgesteld. Dit is zijn berekende overzicht voor de gemiddelde jaarlijkse zeehoogtecijfers in Delfzijl. Het rode rondje is de feitelijke waarde en het zwarte driehoekje is bepaald na rekenkundige behandeling van de cijfers met correcties voor de diverse effecten.

Effect van zon en maan

Ik vond het laatste deel van het rapport nog het meest interessant. Maan en zon kennen ook een langetermijncyclus t.a.v de afstand tot de aarde met gevolgen voor de zeehoogte. De ene cyclus omvat ruim 18 jaar en de andere omvat ruim 8 jaar. En dat heeft ook invloed op het verloop van de zeehoogte in de verschillende jaren. In deze grafiek laat de rode golvende lijn zien wat voor een werking die cycli op de hoogte van de zeespiegel zouden hebben bij een gemiddelde stijging van 1.8 millimeter. De ronde cirkeltjes zijn de echte waarnemingen. Het blauwe vierkantje is het cijfer van 2023.

Maar er is wel een manier hoe je met deze grafiek en cijfers in de hand toch een snellere stijging van de zeespiegel kunt gaan constateren. Door slim gebruik te maken van de dalen in de rode golf. Want Deltares laat in hun grafiek zien dat er na 1993 een duidelijke knik is met die snellere stijging daarna.

Maar uit de grafiek met de golven blijkt 1993 precies in het dal te liggen en de waarneming van 2023 op een top van de golf. Hieronder laat ik zien wat dan het effect is.

De groene lijn laat een snellere stijging zien (2.9 mm per jaar) dan de stippellijn die een stijging van 1.8 mm per jaar laat zien.

Welke methode

Kortom: er valt nogal wat af te dingen op de constatering dat in Nederland de afgelopen 30 jaar de zeespiegel sneller stijgt dan in de periode daarvoor. En dat het gerelateerd is aan de gevolgde reken-, correctie- en presentatie-methode tot welke eindcijfers men komt.

De paper van Voortman toont met deze waarde aan dat scenario’s voor de stijgsnelheid van de zeespiegel, zoals die gepresenteerd worden door het IPCC en het KNMI, in het jaar 2020 al twee keer hoger liggen dan de werkelijk gemeten snelheid van de stijging.

(Hier treft u een uitgebreider artikel aan over dit onderwerp).

U heeft zojuist gelezen: Een nieuwe serie: De kwaliteit van de data – 1: Zeespiegelstijging

Volg Maurice de Hond op X | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Deze website opereert dankzij de financiële steun van de bezoekers en kent geen paywall of adverteerder. Klik hier als u een (kleine) donatie wilt geven. Onze dank is groot.