Omikron in het buitenland update 4 januari 2022

Samenvatting:

In Zuid Afrika bleek Omikron een storm in een glas water. Inmiddels worden steeds meer bevindingen uit Zuid Afrika bevestigd in het VK, hoewel dit niet meteen uit de meestgebruikte grafieken blijkt.

In het VK neemt het aantal positieve tests per dag toe. Ook het aantal ziekenhuisopnames stijgt, hoewel dit voor het gehele land nog steeds tweederde lager is dan tijdens de piek van afgelopen januari.

Nieuw is het relatief grote aantal gevallen van ‘incidental covid’. Deze patiënten zijn asymptomatisch en opgenomen wegens een niet-covid gerelateerde reden, maar testen vervolgens positief. Bovendien hebben minder covid patiënten ademhalingsproblemen dan tijdens voorgaande golven, daardoor is de vraag naar zuurstofbehandelingen en kunstmatige beademing in verhouding kleiner.

Wel worden alle positief geteste patiënten nog steeds geïsoleerd, waardoor de werkdruk op het zorgpersoneel toeneemt. Dit probleem wordt verergerd door het toenemende aantal ziekmeldingen. Deels vanwege klachten, maar ook vanwege de verplichte zelf-isolatie na een positieve test. Dat laatste speelde in Zuid Afrika veel minder, omdat daar minder getest werd.

Zuid Afrika

In Zuid Afrika daalt het aantal positieve tests per dag in hoog tempo, sneller dan bij eerdere uitbraken. Tegelijkertijd is het aantal overlijdens sinds de opkomst van Omikron nauwelijks gestegen.

Dit in een land met een vaccinatiegraad van ongeveer 25%, zonder noemenswaardige boostercampagne. Uiteraard verschilt Zuid Afrika in veel opzichten van Nederland, maar dat deed het ook al tijdens eerdere coronagolven, toen het sterftecijfer daar wel veel hoger was.

Canada

Uit Canada een interessante studie: De onderzoekers identificeerden 29.594 Omikron gevallen, waarvan 11.622 werden gematcht met ten minste 1 Delta geval. De matches werden gemaakt op basis van geslacht, leeftijd, vaccinatiestatus, gezondheidsregio en datum waarop de symptomen begonnen.

Bij Omikron vond men 59 (0,51%) ziekenhuisopnames en 3 (0,03%) overlijdens. Ter vergelijking met Delta, daar vond men 221 (1,6%) ziekenhuisopnames en 17 (0,12%) overlijdens. Het risico op ziekenhuisopname was 65% lager, het risico op IC opname zelfs 83% lager.

De onderzoekers wijzen erop, dat een kleiner risico op complicaties gecompenseerd kan worden door snellere verspreiding, waardoor de zorg alsnog onder druk komt. Echter, omgekeerd kan een kleiner risico op complicaties ook betekenen, dat minder mensen zich laten testen wegens ontbreken van symptomen, waardoor de werkelijke risicoreductie nog hoger is dan uit het onderzoek blijkt.

Aantal positieve tests

In het Verenigd Koninkrijk loopt Engeland voorop met de Omikron uitbraak en binnen Engeland loopt Londen voorop. Terwijl in het VK als geheel het dagelijkse aantal positieve tests tot recordhoogte stijgt, zijn in Londen de cijfers inmiddels gestabiliseerd. Het 7-daags gemiddelde piekte op 20 december.

Er is wel weer een uitschieter op 29 december, mogelijk is deze veroorzaakt door besmettingen tijdens de Kerstdagen? In Engeland werden die druk gevierd en Omikron lijkt een kortere incubatietijd te hebben dan Delta, van slechts 2-3 dagen.

Hieronder de dagelijkse update van 3 januari, de grijze balken zijn nog incompleet.

Dit patroon in Londen is in overeenstemming met de ervaring in Zuid Afrika, waar de cijfers niet alleen snel stegen, maar ook na korte tijd alweer begonnen te dalen.

Zorgdruk

Alle ziekenhuispatiënten in het VK worden getest. In Londen is het aantal positief geteste ziekenhuisopnames significant gestegen, tot ongeveer de helft van het niveau tijdens de corona uitbraak een jaar geleden. De trend is nog steeds stijgend, maar lijkt mogelijk te stabiliseren. De laatste drie dagen in onderstaande grafiek, die alle een daling laten zien, zijn 30 december t/m 1 januari. Hiermee is het 7-daags gemiddelde afgenomen, voor het eerst sinds de Omikron uitbraak begon.

Echter, deze cijfers zijn iets misleidend, door twee verschillen ten opzichte van vorig jaar: Ten eerste is een groter percentage positief geteste patiënten opgenomen wegens niet-corona gerelateerde klachten. Ten tweede, van de patiënten die worden opgenomen wegens corona heeft een kleiner deel ademhalingsondersteuning nodig. Dit betekent, dat de benodigde behandelingen gemiddeld minder intensief zijn en patiënten sneller worden ontslagen. Dat is duidelijk zichtbaar in het aantal patiënten in bedden geschikt voor kunstmatige beademing. Dit aantal stijgt ook, maar veel langzamer dan de nieuwe opnames.

In vergelijking met een jaar geleden, toen de Britse variant dominant was, is het aantal patiënten in een bed voor kunstmatige beademing op dit moment meer dan vijfmaal lager.

Terwijl het aantal positieve tests in Londen t.o.v. piek 1 jaar geleden door Omikron verdubbeld is, ligt er nu 1/5e van het aantal patiënten als toen in “ventilation beds”.
Wat voor meer bewijs heb je nodig dat Omikron voor veel minder belasting zorgt op de IC’s? #stoplockdownnu pic.twitter.com/7s8V0sAbGV

— Maurice de Hond (@mauricedehond) Januari 4, 2022

Sterfgevallen

Over het aantal sterfgevallen in Londen is nog weinig te zeggen. Overlijdens lopen altijd achter op de andere coronacijfers, de rapportage ervan loopt verder achter en de feestdagen hebben deze rapportage nog meer verstoord.

Enkele dagen geleden werd op het nieuws gezegd, dat het aantal gerapporteerde overlijdens voor die dag veel hoger was dan op eerdere dagen. Dit was strict genomen correct, maar volgde op enkele dagen met ongebruikelijk lage cijfers.

Omikron verdringt Delta

Onderzoek uit Zuid Afrika laat zien, dat antistoffen tegen Delta niet of nauwelijks beschermen tegen symptomatische Omikron, maar antistoffen tegen Omikron wel enigszins beschermen tegen symptomatische Delta. Overigens zegt dit weinig over de bescherming tegen het risico op complicaties.

Aangezien Omikron zich veel sneller verspreidt dan Delta, wordt die laatste dus weggeconcurreerd. Dit effect is zichtbaar in onderstaande grafiek uit het VK. De groene balken zijn Delta, de paarse Omikron. Hoewel het totaal aantal gevallen toeneemt, worden de groene balken steeds kleiner.

Denemarken

Tyra Grove Krause, directeur van het Statens Serum Instituut, de Deense tegenhanger van het RIVM, had goed nieuws in een televisie interview:

“Omikron kan de variant zijn die ons uit de pandemie helpt. Bij infectie met de Omikron-variant is de kans op ziekenhuisopname half zo groot als bij de Delta-variant. En mogelijk kunnen we ons normale leven binnen twee maanden terugkrijgen.

Omikron is er om te blijven, en het zal de komende maand voor een massale verspreiding van infecties zorgen. Velen zullen dus besmet raken zonder een serieus beloop te hebben. En zo zorgt het voor een goede immuniteit bij de bevolking.

Op de lange termijn zijn we op een plek waar het coronavirus hier is, maar waar we het hebben beperkt, en alleen de bijzonder kwetsbaren moeten worden gevaccineerd tot het volgende winterseizoen”

Een vergelijkbare uitspraak werd gedaan door Marc van Ranst, een vooraanstaande Belgische viroloog:

“De studies zijn zeker hoopvol. Omikron lijkt ons minder ziek te maken, de infectie blijft hoger in de luchtwegen en tast onze longen minder aan. En voorlopig zijn er nog geen studies die het tegendeel beweren. Dat is een goede zaak. Meestal zie je verschillende resultaten en dan ligt de waarheid ergens in het midden. Nu wijst alles in dezelfde richting. We hopen dat Omikron wereldwijd dominant wordt. En dat de volgende variant voortkomt uit de Omikron-stam. Dat zou ervoor kunnen zorgen dat we inderdaad met het virus kunnen leren leven.”

Prognose

In Londen is het aantal positieve tests begonnen te dalen, de rest van het VK zal naar verwachting spoedig volgen. De komende dagen zullen nog wel enkele recordcijfers gerapporteerd worden. Deels, omdat de cijfers buiten Londen nog steeds stijgen, deels, door het bijwerken van tijdens de feestdagen opgelopen achterstanden – die laatste zijn al vooraangekondigd.

Vooralsnog lijken de cijfers in Londen hetzelfde patroon te volgen als die in Zuid Afrika:

• Een snelle stijging van besmettingscijfers, gevolgd door stabilisering en een snelle daling.
• Een oplopend aantal ziekenhuisopnames, waarvan een relatief groot deel mét covid in plaats van dóor.
• Patiënten op de IC of aan de kunstmatige beademing een fractie van het aantal tijdens eerdere golven.

De bevestiging van het Zuid Afrikaanse patroon in Londen maakt het waarschijnlijk, dat de cijfers in de rest van Europa eenzelfde verloop zullen laten zien.

Tot hoever het aantal positieve tests zal oplopen is vooral afhankelijk van het testbeleid. Hoe meer tests, hoe meer gevallen gevonden zullen worden. Hetzelfde geldt voor ziekenhuisopnames, als 5% van de bevolking positief test, zal een vergelijkbaar percentage van alle nieuw opgenomen patiënten ook positief testen – plus degenen met daadwerkelijke coronaklachten.

In het VK is nu een significant deel van de beroepsbevolking met ziekteverlof. Deels vanwege klachten, maar een groot deel is in isolatie vanwege een positieve test bij henzelf, een gezinslid of een nauw contact. Dit zet niet alleen het zorgpersoneel onder druk, maar heeft er ook toe geleid dat bijvoorbeeld het openbaar vervoer wordt afgeschaald.