De grote treinramp, die donderdag gebeurd is bij de formatie, accentueert datgene wat ik op 18 maart al bij OP1 heb gezegd. Deze ongewone tijden vragen een compleet andere benadering van de kabinetsformatie. Als we die andere weg nu niet snel inslaan zal het ook grote gevolgen hebben voor de verdere aanpak van de Coronacrisis. Hopelijk beseft men in Den Haag dit weekend dat we echt in de grootste crisis zitten sinds de Tweede Wereldoorlog.
Lees volledig artikel: Zo kan het Kabinet beide crisissen tegelijk aanpakken!
Zo kan het Kabinet beide crisissen tegelijk aanpakken!
De Coronacrisis is er nog steeds
In de afgelopen jaar stond het Coronabeleid in Nederland in het teken van een de facto overdracht van de macht aan het RIVM en OMT. Hoewel formeel het kabinet de beslissingen nam, werd vrijwel steeds datgene gedaan wat het OMT adviseerde. Plus wat de leden van het OMT via de media communiceerde.
Ik had de hoop dat na de verkiezingen die situatie snel zou kunnen gaan veranderen. Dat het kabinet de uit handen gegeven macht terug zou grijpen. En zichzelf en het land niet langer zouden laten gijzelen door de RIVM-modellen. Want die bleken keer op keer een veel te negatief en niet het meest waarschijnlijke scenario’s schetsten.
Zeker als de cijfers weer zouden gaan dalen. Dat zou dan het ultieme moment zijn om een ingrijpende verandering tot stand te brengen in de krachtenverhouding tussen het kabinet en het RIVM en OMT. Maar daar heb je een krachtig kabinet voor nodig met zelfvertrouwen.
Ik acht de kans groot dat in de loop van april de cijfers, zeker als de temperaturen boven de 15 graden gaan worden, zullen gaan dalen. Maar wat er de afgelopen week in Den Haag is gebeurd, doet de kans op een beter beleid t.a.v. deze Coronacrisis sterk verkleinen.
Als er de komende weken niet iets ingrijpends verandert, dan zal het RIVM en OMT nog lang de macht houden. Daardoor zullen we qua maatregelen niet snel echte versoepelingen ondervinden.
Treinramp op het Binnenhof
Op dit moment ben ik bezig met een peiling, die morgenochtend via Peil.nl zal worden gepubliceerd. Het onderzoek is nog aan de gang. Maar wat ik nu al zie, lijkt erop of er een meteoor is ingeslagen. Ik ben 45 jaar actief met politieke peilingen in Nederland, maar zoiets heb ik niet eerder gezien bij electoraal onderzoek. En dan nog zo kort na de verkiezingen zelf.
Als ik de analyses van gisteren en vandaag in de media volg over wat er donderdag in de Tweede Kamer is gebeurd, dan had ik het bij mijn optreden bij Op1 op 18 maart j.l. nog meer bij het rechte eind dan ik toen dacht. In die uitzending sprak ik mijn verbazing uit dat er gesproken werd over een kabinetsformatie alsof we in een normale situatie zaten. Rosenthal en Terlouw spraken daar uitgebreid over hun ervaringen bij eerdere kabinetsformaties (deels uit de vorige eeuw).
Maar de olifant in de kamer werd niet benoemd. Namelijk dat we
– in de grootste crisis zaten sinds de Tweede Wereldoorlog,
– het kabinet gevallen was over de ongekende toeslagencrisis,
– en we te maken hadden met een verder versplinterd politiek landschap. Waarbij het nog moeilijker zou worden dan in 2017 om een kabinet te formeren (toen duurder het 225 dagen).
Niets aan de hand
Maar nee hoor; men ging aan de slag alsof er verder niets aan de hand was. Bij de vier verkenners die men benoemde, waren drie minister van het kabinet, waarvan één zelf de minister van medische zorg. Alsof die geen andere prioriteiten heeft.
De grote treinramp die nu ontstaan is door de “andere functie van Pieter Omtzigt” is voor wat betreft de aanleiding en directe gevolgen ongekend. Maar je hebt weinig fantasie nodig om te bedenken dat als dit niet was gebeurd, de formatieperikelen in de komende maanden de slagvaardigheid van het (demissionaire) kabinet ook sterk hadden aangetast.
Crisistijd vraagt crisisaanpak
Het is onze politici in Den Haag (en de parlementaire pers) sterk aan te rekenen dat na de verkiezingen t.a.v. de vorming van een kabinet het gewoon “business-as-usual” was. Dat er niet gezegd werd dat we – gezien de grote crisis die er is – een andere aanpak zouden moeten volgen om voor deze periode een bestuur te vormen, dat snel aan de slag kon met de aanpak van de Corona-crisis in de breedste zins des woord. En als het ergste voorbij was (binnen zes tot twaalf maanden) dat er nieuwe verkiezingen zouden worden gehouden, die wel zou gaan over de overige uitdagingen waar we voor staan (wat op 17 maart niet echt is gebeurd).
Maar wat ik het ergste vind: na donderdag hoor ik in de media bij de bespiegelingen over het vlot trekken van de formatie, alleen variaties van hetzelfde thema. “Hoe kunnen partijen als VVD, CDA en D66 toch weer bij elkaar komen, terwijl Rutte niet wil opstappen?”. Men speculeert erop dat het wantrouwen in Rutte in de komende tijd wel eens zou kunnen slijten. Dat D66 wellicht toch met hem op enig moment in zee zal gaan. Maar niemand zegt datgene wat je tijdens deze crisis zou horen te zeggen:
Klassieke formatieprocedure
- Hoe durven jullie tijdens de grootste crisis uit de Nederlandse naoorlogse geschiedenis bezig te zijn met een – inmiddels verder verzuurde – klassieke formatieprocedure die best eens heel lang kan duren!?
- En die ondertussen ook een grote impact zal hebben op hoe het demissionaire kabinet bestaande uit VVD, CDA, D66 en ChristenUnie met elkaar het beleid uitstippelt t.a.v. deze Corona crisis?
- Waardoor de acceptatie van de bevolking t.a.v. de maatregelen nog verder kind van de rekening wordt?
Denkt men nu echt dat in de komende drie maanden D66 en CDA, terwijl hun eigen achterban zich daar voor een niet gering deel tegen verzet, onderhandelingen gaan voeren om onder Rutte in een nieuw kabinet te stappen? En denkt men echt dat dit in de tussentijd de relatie binnen het huidige demissionaire kabinet niet verder zal doen verzuren? Terwijl als er een moment geweest was dat we een slagvaardige regering hadden dat het dan nu was?
Er is maar één manier om deze Gordiaanse knoop snel te ontwarren. En dat zou hetgeen zijn, waar een informateur heel snel op uit zou moeten komen. Zeker omdat Mark Rutte niet van plan lijkt terug te treden en erop hoopt dat hij langzamerhand weer vertrouwen kan terugwinnen.
Hoe de Gordiaanse knoop te ontwarren?
- De huidige combinatie gaat tijdelijk weer demissionair door. Met alleen afspraken over het beleid gericht op de aanpak van de Corona crisis.
- Voor alle andere zaken geldt dat ze vrije kwesties zijn en via wisselende meerderheden in de Kamers steun voor gevonden moeten worden.
- Afgesproken wordt om in januari 2022 nieuwe Tweede Kamerverkiezingen te houden, waarbij de kiezers dan kunnen aangeven, hoe het verder moet en kan. De VVD en de kiezers kunnen dan bepalen of ze al dan niet met Mark Rutte verder willen. En de campagnes zullen dan vooral gaan om wat we in de toekomst met Nederland willen. Dat is op 17 maart jl. niet gebeurd.
- (Deze aanpak zou verder nog aan kracht winnen wanneer Mark Rutte aangeeft dat dit dan zijn laatste klus is als premier en dat hij na die volgende verkiezingen het stokje over geeft. )
Dat zal wellicht betekenen dat er in Den Haag nogal wat politici over hun eigen schaduwen heen moeten springen. In het belang van het land en de toekomst van Nederland.
Elke andere weg zal tot onnodige extra schade leiden bovenop de grote schade die we de afgelopen 12 maanden al hebben opgelopen.
Voor mij is dat de komende tijd de grote lakmoesproef voor alle politici in Den Haag. En als ze daarbij de verkeerde keuze maken, zal dat tot een verdere vergroting leiden van de kloof tussen politiek Den Haag en de bevolking, die herkenbaar zal worden in de volgende uitslagen van verkiezingen in Nederland. Maar zeker ook in het verdere verloop van deze Corona-crisis.
U heeft zojuist gelezen: Zo kan het Kabinet beide crisissen tegelijk aanpakken!
Volg Maurice de Hond op Twitter en YouTube.
Help ons deze site in de lucht te houden. Klik hier voor een (kleine) Paas-bijdrage
