In dit blog beschrijven wij de opkomst en ondergang van de eerste golf van het covid-19 virus. Wij laten dit zien aan de hand van de curve die het reproductiegetal R heeft gevolgd. Uiteindelijk komen we uit bij de vraag hoever we dan zijn gekomen met deze epidemie en waarom er een tweede golf kwam.
Lees volledig artikel: De opkomst en ondergang van de eerste golf
Waaraan ging de eerste golf ten onder?
In het vorige blog hebben we het verloop van de epidemie over het jaar laten zien. Hieruit bleek dat er tot nu toe twee golven zijn, waarvan de eerste uitdoofde rond mei. Ook betoogden we, dat de tweede golf nu eveneens snel zal aflopen, omdat er niet genoeg mensen overblijven om het virus door te geven.
En uiteindelijk zal het virus dan zo ver zijn teruggedrongen dat er waarschijnlijk voorlopig geen derde golf komt.
Maar wacht eens even, waarom is dan de eerste golf eigenlijk überhaupt zo snel gestopt? Er waren toch nog ruim voldoende vatbare mensen, die later in de tweede golf wel werden besmet? Hoe kan dat? Het virus is toch zeker niet op vakantie geweest, dus vanwaar dan toch deze pauze in de zomer?
Om dat te kunnen begrijpen en meer inzicht te krijgen in het hele verloop, gaan we de grafiek van het reproductiegetal R bestuderen.
De snelheid waarmee het virus zich verspreidt, wordt uitgedrukt in het reproductiegetal, ook wel aangeduid met de letter R. Deze R geeft aan hoeveel mensen gemiddeld door 1 persoon worden besmet.
Voor het covid-19 virus is geschat dat deze R-waarde bij het begin van de epidemie ongeveer 2,5 was. Zolang deze waarde groter is dan 1, neemt de omvang van de epidemie toe. Zodra deze precies 1 is, is de top van de epidemie bereikt en gaat daarna dalen. Er is altijd sprake is van een incubatietijd van een aantal dagen en er gaat ook enige tijd overheen voordat de klachten dusdanig ernstig zijn dat ziekenhuisopname volgt. Daardoor lopen de ziekenhuisopnames altijd achter bij de besmettingen zelf. Bij covid-19 zit er een tijdverschuiving van ca. 10 dagen, tussen de waarde van R en het aantal ziekenhuisopnames dat daar het gevolg van zal zijn.
Superspread events
Volgens de laatste internationale inzichten, die op de voet worden gevolgd door Maurice en door hem in blogs gepresenteerd, gebeurt de verspreiding van het virus voornamelijk via aerosolen en superspread events. Bij samenkomsten van grotere groepen mensen kunnen velen in één keer besmet worden. Veel besmette mensen (ca. 70%) besmetten echter niemand, 10% besmet 80% en 20% besmet de rest. Superspreads ontstaan dus niet alleen door bijzonder besmettelijke individuen, maar door ruimtes met slechte ventilatie, waar het virus zich gemakkelijk kan verspreiden en waar je met velen tegelijk besmet kunt worden.
Op welke wijze het virus de eerste stappen heeft gezet in Nederland zal nooit helemaal opgehelderd worden. Terugkerende wintersporters en Carnavalsvierders zullen zeker een rol hebben gespeeld. Maar er zijn ook meldingen van mensen die daarvoor al ziekteverschijnselen hadden, die niet als corona herkend zijn. In Bergamo waren eind 2019 al onverklaarbare ziektegevallen, die achteraf werden toegewezen aan covid-19.
Rond 21 februari moeten er hier misschien zo’n 1000 mensen besmet zijn geweest, toen de eerste patiënt zich met serieuze klachten op het ziekenhuis meldde. Vanaf hier is het verloop voor iedereen wel bekend: de corona crisis was een feit.
Het hoogtepunt van de eerste golf
Op 7 maart bereikte de epidemie in rekenkundig opzicht al zijn hoogtepunt, alhoewel dat in de dagelijkse opnamecijfers zeker nog niet was te zien! Vanaf 7 maart daalde de R-waarde namelijk in 2 weken tijd razendsnel, waardoor de opnamecijfers eerst steeds langzamer gingen stijgen en vanaf 27 maart ook echt zichtbaar gingen dalen: de R-waarde zakte een aantal dagen ervoor door de grens van 1 heen. Daarna daalde de R-waarde nog wat verder door tot een waarde van 0,75 rond 5 april.
De oorzaak voor deze sterke daling van de R-waarde rond 7 maart bleek duidelijk verbonden met de afname in mobiliteit. Dit is goed te zien in de gegevens die Apple en Google bijhouden door het volgen van de mobiele telefoons. Deze grafiek is te vinden op het Internet:
Goed te zien is hier dat de mobiliteit in de eerste week van maart sterk daalde. Als je de grafiek van de R-waarde hier overheen legt, dan is er een volledige dekking over exact dezelfde data! Het heeft er dus alle schijn van, dat het immobiliseren van de bevolking, en daardoor het verminderen van contacten, het virus heeft afgestopt. Welk aandeel de maatregelen hierin hebben gehad, is niet helemaal duidelijk. Wel lijkt het erop dat in elk geval de beeldvorming en bewustwording bij de bevolking van het opkomende virus, velen heeft geïmmobiliseerd. De eerste beelden van Bergamo staan ons allemaal nog scherp voor de geest!
In deze podcast van Ivor Cummins is ook te zien hoe deze mobiliteit in het VK op exact dezelfde wijze in de eerste week van maart de epidemie tot staan heeft gebracht. De getoonde curve is vrijwel op de dag nauwkeurig een kopie van de data in Nederland!
Deze sterke afname in mobiliteit, zorgt voor een sterke afname in de kans op besmetting, met name natuurlijk in het Openbaar Vervoer. Daar zitten veel mensen gedurende langere tijd dicht bij elkaar in niet of nauwelijks geventileerde ruimtes! De maatregelen die in de loop van maart door de overheid zijn genomen, zijn zo precies mogelijk aangegeven in de grafiek van de R-waarden.
We laten het aan de lezer, om de conclusies te trekken, welke maatregelen echt een bijdrage hebben geleverd aan het einde van de eerste golf. Na de zomer ontstond de tweede golf, die ook weer heeft geleid tot maatregelen. Waarom en hoe deze is ontstaan, leest u in ons volgende blog!
Meer uitleg over ons model vindt u op deze pagina.
Mocht u het werk van maurice.nl ook met een kleine donatie financieel willen ondersteunen klik dan hier .
