Terwijl aerosolen in de internationale wetenschap, politiek en media inmiddels veel meer aandacht krijgen, blijft Nederland achter. Dit artikel geeft een overzicht van deze internationale ontwikkelingen en waarschuwt voor de gevolgen als Nederland haar oogkleppen ophoudt.
Lees volledig artikel: Is er een unieke Nederlandse Covid-19 variant?
Is er een unieke Nederlandse Covid-19 variant?
(spoiler: nee, we lopen achter)
Nederland is uniek
Als ik de Internationale wetenschappelijke ontwikkelingen bezie en de opstelling in Nederland van RIVM en OMT en veel media dan heb ik het gevoel dat we in Nederland een unieke Covid19 variant hebben dat zich anders gedraagt dan in andere landen.
Want er wordt heel weinig gebruik gemaakt van bevindingen in het buitenland. En men start onderzoeken, die in het buitenland al gedaan zijn.
Het best is dat te zien t.a.v. het onderwerp “aerosolen”. Terwijl bij voorbeeld in de VS en Duitsland aerosolen een steeds prominentere rol spelen bij de wetenschappers die zich met Covid-19 bezig houden, evenals bij de bestuurders zoals Merkel, is dat in Nederland niet het geval. Zou het echt zo zijn dat Covid-19 in Nederland zich op een andere manier verspreidt dan daar? Komt dat misschien omdat we zo een plat land zijn met amper heuvels.
Nee, dat kan het niet zijn, want Covid-19 heeft ook in Limburg toegeslagen en veel minder in Groningen.
Het heeft niets te maken met een unieke Covid-19 variant, maar blijkbaar met de cultuur in Nederland. We vinden vaak dat we zo internationaal zijn, maar we kijken amper over de grens. Terwijl eind februari een forse uitbraak was in Gangelt, 10 kilometer over de Duitse grens bij Sittard, zodanig dat men daar op 28 februari een soort Lockdown deden in die regio (Heinsburg), hoorden we daar in Nederland amper wat over. En van de bijzondere onderzoeksresultaten van Prof. Streeck die daar vervolgens onderzoek deed hoorden we ook bijna niets.
Verkeerde maatregelen
Het heeft o.a. het gevolg dat we hetzij verkeerde maatregelen nemen of te laat. En dat we achter in de rij komen als we relevante hulpmiddelen willen inslaan in relatie tot de bestrijding van dit virus. (Zoals met mondbescherming en testen).
Ten aanzien van de belangrijke verspreidingsweg van Covid-19 via aerosolen is hetzelfde het geval. Behalve in Oost-Azië kwam dat onderwerp nergens op de agenda van de landelijke CDC’s (de overkoepelende naam van de RIVM’s). Maar dat is nu duidelijk aan het veranderen. Behalve in Nederland.
Ja, het RIVM is inmiddels wel bereid om aandacht te schenken aan ventilatie, maar men slaagt er dan toch op een weergaloze manier in, aerosolen amper te benoemen. Zodat bij de persconferenties van Rutte en De Jonge in augustus dit onderwerp niet aan de orde kwam. En trouwens de aanwezige journalisten ook geen vragen daarover stelden.
Heinrich Heine moet gezegd hebben “als de zondvloed komt, dan ga ik naar Nederland, want daar gebeurt alles 50 jaar later”. Nu gaat tegenwoordig alles sneller dan in de tijd van Heine, dus laten we hopen dat het nu geen 50 jaar is, maar 50 dagen.
Ik wil aan de hand van Prof. Jose-Luis Jimenez uit Colorado het onderwerp aerosolen wat dieper behandelen, zodat u weet wat ergens in de komende 50 dagen in Nederland bekend gaat worden.
Prof. Jimenez en zijn kompanen
Ik heb het genoegen al een aantal maanden intensief contact met Prof. Jimenez te hebben. Hij is een van de meest vooraanstaande wetenschappers op het terrein van aerosolen. Hier ziet u zijn indrukwekkende cv.
Andere aerosolen deskundigen, wiens werk ik al sinds maart volg zijn Linsey Marr, Kimberley Prather, en Shelley Miller. Ook met Prather heb ik wel eens gesproken.
Linsey Marr had al vanaf 2010 een serie indrukwekkende publicaties gehad over griep en influenza. Hier staat een goed overzichtsartikel van haar werk in New York Times. In 2011 had ze een belangrijke studie gepubliceerd ver de belangrijke rol van aerosolen bij influenza.
Dat in de VS een grote kanteling plaats heeft gevonden over het onderwerp aerosolen en de aanpak om die op een goede manier te bestrijden. (iets wat ik ook zie in Duitsland) is een verdienste van de vier genoemde professoren en een aantal van hun kompanen. Ook zij kregen tot eind mei, net zoals ik in Nederland, amper een voet aan de grond bij de main stream media om hun kennis over aerosolen en de relevantie daarvan t.a.v. Covid-19 met het grote publiek te delen.
De reden was dezelfde als in Nederland: WHO en RIVM stelden dat het virus verspreid werd via direct contact en aerosolen speelden geen of amper een rol. En alle prominente virologen en epidemiologen in de media hadden deze mening en voor andere opvattingen gaven de media vrijwel geen ruimte.
Geen opvolging
Inderdaad heeft Remko van Westerloo gelijk met de constatering in zijn interview dat ik op 19 april de kans kreeg van Op1 om over aerosolen en ventilatie te praten. Maar het had geen enkele opvolging. Zelfs nadat Ab Osterhaus in het programma bij een groot deel van mijn uitspraken toen beaamde had het geen enkele opvolging bij de publieke omroepen.
Luister even het fragment terug toen ik bij die uitzending waarschuwde voor de verspreiding van het virus in zorginstellingen via het ventilatiesysteem (zeker relevant in het licht van wat twee maanden later in Maassluis gebeurde). En lees deze tv-kritiek vervolgens in De Volkskrant op 20 april. (Dat was trouwens nog het meeste wat De Volkskrant tot op heden over mijn activiteiten op het terrein van Covid-19 heeft geschreven,(
Die vier professoren werden in feite aanvankelijk net zo benaderd in de VS als ik in Nederland. Zij waren toch geen viroloog of epidemioloog.! Dus hoe zouden wij dan iets relevants kunnen zeggen over de verspreiding van het virus?
Alle dooddoeners kwamen voorbij:
- Wie zegt dat er virus in die aerosolen zitten?’
- Wie zegt dat als er virus in de aerosolen zitten dat die nog zich kunnen vermenigvuldigen?
- Mazelen gaat wel door de lucht en heeft een veel hogere reproductiefactor dan Covid-19, dus die laatste gaat niet door de lucht.
- En zelfs als het wel een rol speelt is die veel kleiner dan het directe contact.
Met vervolgens het mantra “Hou nu maar gewoon voldoende afstand dan kan je anderen niet besmetten”.
De grote omslag
Alle vier waren actief op social media, maar Prof. Jimenez wel het meest. Hij was onvermoeibaar in de uitleg van hoe aerosolen werken en in op welke punten de argumenten tegen aerosolen zwak waren. Mede door zijn werk is er in de VS een duidelijke kentering gekomen.
Diverse belangrijke media (zoals New York Times) begonnen ruimte te geven aan de wetenschappers die op het belang van aerosolen wezen. De brief die de 239 wetenschappers schreven aan de WHO, en met name de beschrijving hoe al geruime tijd de WHO hun kennis eigenlijk niet serieus nam, zorgde voor een schok. Zeker als je de beschrijving las van de laatdunkende opstelling van de WHO t.a.v. dit onderwerp in de New York Times.
En sindsdien zie je in de media daar steeds meer aerosolen in een belangrijke rol spelen. De cumulatie van dit alles was een congres afgelopen woensdag en donderdag van The National Academies of Sciences, Engineering and Medicine.
Daar waren alle belangrijke personen aanwezig. Fauci opende het congres. En er was een geweldige presentatie van Linsey Marr, die binnenkort op deze plek online komt.
Aerosolen
Ik ben ervan overtuigd dat in het beleid in de VS nu het bestrijden van besmettingen via aerosolen een nog veel belangrijkere rol zal gaan spelen. Iets wat ik in Duitsland ook zie. Eind mei onderkende de adviseur van Merkel, Prof. Drosten al dat aerosolen waarschijnlijk een groter belang speelde dan directe besmetting. Merkel benadrukte het belang van aerosolen in haar persconferentie.
En de Duitse deelstaten zijn nu heel actief datgene aan het doen, wat Nederland ook vanaf half juni had kunnen doen als men mijn Deltaplan Ventilatie had overgenomen. Ik ben echt bang dat Nederland niet alleen te laat en te langzaam in actie gaat komen op dat punt. Maar ook dat t.a.v. belangrijke fysieke componenten, zoals CO2-meters, luchtfilters e.d. achter het net gaat vissen, omdat daar ook wereldwijd een tekort aan het ontstaan is.
Prof. Van Dissel lijkt karakterologisch niet in staat echt van mening te veranderen. Hooguit schuift hij een klein stukje op, maar dan moet het nog wel altijd zo lijken, dat het iets was wat hij eigenlijk altijd al zo vond. Dat is gelukkig niet meer het geval in de VS en Duitsland.
De uitleg van Jimenez over aerosolen
Prof. Jimenez heeft inmiddels vele stukken geschreven, o.a. afgelopen week in Time. En op twitter reageert hij ook heel adequaat op degenen, die nog de oude lijn van de WHO en de huidige lijn van het RIVM volgen. (@jljcolorado)
Aan het eind van dit blog treft u een serie links aan naar zijn werk. Toegankelijke informatie.
Hieronder een samenvatting van een recente publicatie van hem in Medscape. “Why Arguments Against SARS-CoV-2 Aerosol Transmission Don’t Hold Water” (Ik ben daarbij goed geholpen door Bram Pieters. )
De insteek van dat artikel is: Hoe al langer bestaande misvattingen de huidige discussie over aerosolen vertroebelen. Alvorens die samenvatting te geven een plaatje van Kimberly Prather over de relatieve groottes van druppels en aerosolen.
Dit is de samenvatting:
We weten dat het COVID-19 virus wordt overgedragen via uitgestoten druppel(tje)s. Deze druppels zijn er in vele soorten en maten, van groot, tot uiterst klein. Deze laatste zeer kleine druppeltjes worden ook wel aerosolen genoemd, omdat ze – anders dan grotere druppels – (lang) in de lucht kunnen blijven zweven en een behoorlijke afstand kunnen afleggen.
De WHO definieert aerosolen als “zwevende” druppeltjes kleiner dan 5 µm (dat is 5 micrometer); grotere “vallende” druppels vallen door de zwaartekracht snel op de grond, veelal binnen 1 meter van de bronpersoon. En omdat het vooral deze grote “vallende” druppels zijn die volgens het WHO het COVID-19 virus overdragen, wordt het houden van ten minste 1,5m afstand geadviseerd.
Helder, zou je zeggen, ware het niet dat deze definitie van aerosolen door de WHO berust op een al langer bestaande misvatting. Natuurkundig blijken druppels die zo snel op de grond vallen ten minste 50 µm, dus ruim 10 (!) keer zo groot! Om druppeltjes van 5µm te laten kunnen vallen zoals door WHO gesteld wordt zou de zwaartekracht op aarde 100 (!) keer groter moeten zijn dan die daadwerkelijk is. Een druppeltje van 5µm kan in werkelijkheid wel zo’n 30 minuten lang in een binnenruimte blijven zweven. Oftewel: van de druppels die uitgestoten worden gedraagt zich een substantieel groter deel als aerosolen dan dat door het WHO wordt aangenomen.
Definitiekwestie
Nu kun je zeggen dat dit allemaal slechts een definitiekwestie is. Volgens de WHO bewijst immers de effectiviteit van social distancing (e.g. afstand houden: in landen over de hele wereld variërend tussen de 1-2m; in Nederland 1,5m) dat het bij de overdracht van COVID-19 vooral gaat om die vallende druppels. Immers, dit effect zou er toch niet zijn wanneer de besmetting vooral via aerosolen zou verlopen? Helaas berust ook deze uitspraak op een belangrijke misvatting. Het is namelijk niet zo dat aerosolen binnen deze afstand géén rol zouden spelen!
Uitgestoten aerosolen zijn namelijk het meest geconcentreerd vlak voor de neus en mond, waarna ze geleidelijk door de lucht worden verspreid en verdund. Vergelijkbaar met een roker die rook uitblaast: wanneer je op 1 meter afstand van (tegenover) een roker zit, zal er aanzienlijk veel rook tussen jullie beide aanwezig zijn, op verdere afstand van de roker zal je veel minder last hebben van de rook (mits de ruimte waarin je je bevindt voldoende geventileerd wordt!).
Bovenstaande vergelijking met roken laat duidelijk zien dat afstand houden wel degelijk ook helpt tegen aerosolen. Sterker nog, wanneer je het gedrag van druppels natuurkundig bestudeert blijkt de potentiële overdracht bij gewoon praten via aerosolen al dominant boven “vallende” druppels op een afstand vanaf slechts 20 cm! Daarna schuift de ratio voor potentiële overdracht via aerosolen boven “vallende” druppels snel op van 100x zo groot op een afstand van 0,5 meter, en 2000x zo groot op een afstand van 1 meter!
Besmet raken
Je kunt zelfs zeggen dat de kans dat je op korte afstand besmet kunt raken door “vallende” druppels maar heel klein is! Aerosolen op hun beurt zullen door verspreiding en verdunning niet snel tot besmetting leiden op grotere afstand, maar kunnen dit uiteindelijk wél als we ze “helpen” (zoals in het rook voorbeeld) met binnenruimtes, lage ventilatie, lange duur, groepsvorming, zingen of schreeuwen, en het niet dragen van mondkapjes. Het voorbeeld van praten in nabijheid is hier vooral relevant, gezien een aanzienlijk deel van de besmetting lijkt te verlopen via asymptomatische en presymptomatische bronpersonen, die veelal niet niezen of hoesten.
Op basis van voorgaande kun je niet anders dan concluderen dan dat het veel gehoorde argument dat de effectiviteit van social distancing hét sluitende bewijs vormt dat de overdracht van COVID-19 vooral verloopt via grote druppels, en dus niet via aerosolen, feitelijk onjuist is. Het is zelfs precies andersom: het is het beste bewijs dat we hebben dat aerosolen van belang zijn bij de overdracht van COVID-19, en daarbij mogelijk zelfs het belangrijkst zijn.
Tot zoverre die samenvatting van dat artikel van Prof. Jimenez.
Wat belangrijk is te beseffen na deze uitleg van Prof. Jimenez dat om echt besmet te geraken door aerosolen het gaat om de hoeveelheid die je ervan inademt en in je longen terecht komen. Dat lijkt ook bij praten op korte afstand face to face met elkaar toch best nog wel even te duren. (Afhankelijk van zowel de hoeveelheid virus die de besmettelijke persoon verspreidt en de conditie van degenen die de aerosolen inademt).
Dit is een link naar een document waar je zijn argumentaen rondom aerosolen uitgebreid aantreft.
En dit is zijn spreadsheet waar je berekeningen kunt maken over de risico’s van het inademen van het virus voor een aantal specifieke situaties. Een korte introductie ervan. En hier een grotere uitleg via een webinar. Plus een Q&A erover.
En dit is een uitgebreide FAQ van hem hoe je te beschermen tegen aerosolen.
U heeft zojuist gelezen: Is er een unieke Nederlandse Covid-19 variant?
Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.
Mocht u ons werk ook met een kleine donatie financieel willen ondersteunen klik dan hier.
