De blinde vlek met grote gevolgen

Leestijd: 11 minuten

De blinde vlek met grote gevolgen

Inleiding

Het is van belang te weten waar die 1,5 meter eigenlijk vandaan komt, die we zo vaak  horen. En hoe logisch dat voorschrift is in het licht van de recente onderzoeken, die uitgevoerd zijn m.b.t. Covid-19.

Allereerst geeft het WHO op haar website aan, dat er een afstand van 1 meter aangehouden zou moeten worden. In Nederland is daar blijkbaar 1,5 meter van gemaakt. Besef wat voor consequenties die 50 centimeter extra heeft voor ons dagelijks functioneren en voor de economie. Wat is dat extra rendement van die 50 centimeter voor de volksgezondheid? En wat zijn daarvan de economische en sociale kosten voor economie en maatschappij?

Maar waar komt die 1,5 meter eigenlijk vandaan?

In de literatuur over influenza wordt gesteld dat de overdracht van dat virus vooral gaat via druppels en direct contact. In veel mindere mate zou dat op indirecte wijze gaan via aerosols. Dat zijn minuscule druppeltjes die door de lucht zweven.

Dit schema van Dr. Walter Hugentobler maakt dat goed duidelijk.

Het RIVM (en alle prominente virologen) in Nederland zitten in hun pogingen om het Covid-19 virus in te dammen, volledig op die influenza lijn: het gaat via direct contact en dus als je op 1,5 meter blijft is er heel weinig risico. De impact van de andere overdrachtsmethoden zijn volgens Prof. van Dissel van het RIVM heel klein.

Vanuit dat perspectief is het houden van afstand een goede strategie. Maar hoe zeker is het eigenlijk dat de directe overdracht van het Coronavirus binnen een straal van 1,5 meter van een besmet iemand inderdaad de prominente overdrachtswijze is?

De onverklaarbare seizoenspatronen van influenza

Influenza is de afgelopen 80 jaar veel bestudeerd. Maar als je naar die onderzoeken kijkt dan blijkt er toch nog behoorlijk wat onduidelijkheid te zijn over hoe de overdracht van het virus nu echt plaatsvindt.

Dit zijn o.a. studies waaruit vastgesteld kan worden hoeveel men eigenlijk nog niet weet. (1), (2)

In 2014 was er een groot congres in Dubai over infectieziekten. Een arts verbonden aan de WHO gaf een presentatie over de zoektocht naar een verklaring voor de verschillen in seizoenspatronen in de landen onder 30 graden Noorderbreedte.

Dat men daar absoluut nog niet uit is merk je als je die presentatie leest. Het wordt het best aangegeven met de tekst van deze sheet.

Verklaringen

Er komen in dat verslag allerlei mogelijke verklaringen langs (dia 14 en verder), maar steeds constateert de auteur dat het geen sluitende verklaring is voor de verschillen in de patronen die er zijn. (Echt een aanrader om te lezen).

Maar als dat niet passend te maken is, hoe weten we dan eigenlijk zeker dat de verspreiding van het influenzavirus overwegend gaat via directe contactvormen binnen 1,5 meter van elkaar? Dat is dan toch niet echt logisch.

Met wat we inmiddels uit wetenschappelijk onderzoek naar de verspreiding van Covid-19 weten, is dat er nog meer onlogische zaken zijn. Zomaar 5 vragen:

1. Er zijn diverse onderzoeken, die uitwijzen dat de besmetting veel meer binnenshuis dan buiten plaatsvindt. In China wordt een score gemeld van 350 op 1 en in Japan 20 op 1. Prof. Streeck stelde in zijn onderzoek in Heinsburg vast, dat ook daar het overgrote deel van de besmettingen binnen hadden plaatsgehad. Het net gestarte onderzoek onder de Nederlandse besmette Corona-patiënten  www.onderzoekcorona.nl wijst ook al uit dat besmettingen buitenshuis ver in de minderheid zijn.

Directe overdracht

De eerste logische vraag is dus: als directe overdracht binnen 1,5 meter tussen twee mensen zo dominant is bij de besmetting van anderen, waarom gebeurt dat dan niet in ongeveer gelijke mate buiten als binnen?  Buiten ontmoeten we immers ook nog eens veel meer vreemden dan binnen, dus dat zou dus helemaal tot veel meer besmettingen moeten leiden.

2. Uit minstens vier studies van Covid-19 blijkt, dat huisgenoten van een patiënt veel minder besmet worden dan je zou verwachten.(1) (2) (3) (4). Bij die vier studies zien we percentages tussen 5% en 35%. Dus het overgrote deel van de leden in het huishouden waren niet besmet. Maar dat is dan eigenlijk volstrekt onlogisch. Want binnen een huishouden zal die 1,5 meter afstand veel minder in acht genomen zijn, zeker toen men nog niet wist dat de symptomen van de patiënt het gevolg waren van een Covid-19 besmetting.
   
3. Op 10 maart vond er bij Seattle een koorrepetitie plaats van 60 man. Men hield zich aan de 1,5 meter, raakten elkaar niet aan en gebruikten desinfecterende middelen. 3 weken later was 75% besmet, enkelen dood. Vergelijkbare cijfers, die we ook zien bij een koor in Amsterdam, zoals beschreven door Trouw. Ook 75% ziek en enkelen dood. Maar die hielden geen 1.5 meter.

Zwaarder ziek

Bij het onderzoek van Prof Streeck in Heinsberg bleek dat degenen die tijdens de carnavalsbijeenkomst besmet waren geraakt, zwaarder ziek waren geworden dan de mensen die het virus thuis hadden opgelopen.

Maar hoe kan dat nu? Hoe is het mogelijk dat bij superspreading events een beduidend groter percentage wordt besmet dan thuis en ze ook nog zieker zijn (16% van de besmettingen zonder symptomen, thuis 36%)? Is dat te verenigen met het standpunt dat het overgrote deel van de overdracht via direct 1-op-1 contact gaat binnen 1,5 meter?

Het wordt nog gekker als we dan ook nog weten dat een groot deel van de besmettingen, voordat de lockdowns kwamen, ontstonden bij superspread events.

4. Op marine- en cruiseschepen zijn heel veel mensen besmet geraakt. Dat lijkt ook het geval te zijn bij nogal wat zorginstellingen. Zou dat nu echt komen doordat al die marinemensen binnen anderhalve meter zijn gekomen van een besmet iemand? Of is er een andere reden?
   
5. We zien bij herhaling op televisie opnames van arme landen in Afrika en vluchtelingenkampen. Ook hoe het toegaat in India. Mensen die hutje bij mutje wonen en hutje bij mutje leven. Zelfs het houden van een afstand van 50 centimeter zou daar al moeilijk zijn. Al twee maanden wordt dan dreigend gezegd “als het hier gaat uitbarsten, dan wordt het een ramp……” . Maar die ramp heeft zich niet voltrokken. Niet op Lesbos, niet in Afrika.In India zijn er nu welgeteld 2.000 doden op een bevolking van meer dan 1,3 miljard.

Vraagtekens

Dit zijn dus al 5 verschillende soorten waarnemingen, waardoor je vraagtekens kan zetten bij de stelling, dat de besmetting overwegend geschiedt via directe overdracht binnen 1,5 meter. Samen met het gebrek aan verklaring van de seizoenspatronen van griep, kan er maar één logische verklaring zijn.

“De overdracht van influenza en COVID-19 geschiedt niet primair via direct contact binnen anderhalve meter tussen een besmet persoon en een ander”

Wat is dan een andere wel logische verklaring?

Maar hoe gaat het dan?  Op basis van de recente studies is dit mijn hypothese:

“De overdracht van influenza en COVID-19 geschiedt vrijwel volledig via aerosols. Je ademt ze in en daarmee komt het virus je lichaam in.  Je moet er wel een bepaalde tijd aan blootgesteld zijn, want anders wordt je niet besmet/er niet ziek van”.

Dit is een uitgebreid artikel van Prof.Shelley Miller, die goed de aerosols beschrijft.

Laten we de 5 vragen nog eens de revue laten passeren en aannemen dat de hypothese waar is:

1. Omdat aerosols in de buitenlucht vervliegen en niet op één plek blijven, worden mensen daardoor bijna nooit buiten besmet.
2. Ook als je thuis een patiënt hebt hoeft het niet zo te zijn dat de rest van de leden van het huishouden lang genoeg besmet worden door aerosols. Het kan liggen aan ventilatie en luchtvochtigheid in het huis, of dat men niet lang bij de patiënt verblijft en dat de patiënt weinig aerosols uitstoot.
3. Bij superspreading events verkeer je 2 à 4 uur in een gesloten ruimte met de aerosols van een besmet persoon. Thuis doorgaans aanzienlijk korter achter elkaar of er is wel ventilatie. Dus dat is de reden dat er meer ziek worden bij die events.
4. Via interne ventilatie systemen worden aerosols verspreid over ruimtes en blijven dan lang hangen. Daardoor worden er zoveel aanwezigen op schepen en in zorginstellingen besmet.
5. In vluchtelingenkampen, in Afrika en India, zijn de huizen/tenten van de mensen zodanig, dat er een altijd natuurlijke ventilatie plaats vindt. Ook als er aerosols door een besmet persoon worden uitgestoten, blijven ze niet lang genoeg hangen om iemand te besmetten. Daarom zien we zo weinig besmettingen daar.

Bevredigende antwoorden

Deze nieuwe hypothese geeft dus wel bevredigende antwoorden op ieder van deze vijf vragen.

Het zou prachtig zijn als de grote en jarenlange zoektocht van de virologen en epidemiologen naar de verklaring over de seizoenspatronen van influenza hiermee ook tot resultaat zou leiden. Nog even een ander bewijs dat men hiernaar aan het zoeken was en geen verklaring vond. Dit staat in een paper uit 2016.

Dus laten we kijken of we met deze hypothese dan wel een verklaring kunnen vinden voor de start van een griepepidemie in die gebieden. En ik kan al verklappen, die is gevonden.

Dus de hypothese is: “je wordt besmet door aerosols, die een langere tijd bij je in de buurt blijven hangen en die je in voldoende mate inademt om ziek te worden.”

1. Besmet worden ten Noorden van de 30^e breedtegraad:

Als de luchtvochtigheid laag is blijven de aerosols in een slecht geventileerde ruimte lang hangen. Deze omstandigheid komt alleen in de herfst of winter voor. Dan ontstaat er de griepepidemie.

2. In de rest van de wereld:

De luchtvochtigheidsgraad is te hoog voor een aerosol om lang binnen te blijven hangen.

(Airconditioning is wel ongunstig, maar als dat gebeurt in ruimtes waar alleen het eigen gezin aanwezig is, leidt dat niet tot grote uitbraken.)

We zien vele verschillende patronen van die griepuitbraak:

• In deze studie in India blijkt dat de griepgolf in Srinagar, in het noorden van het land  allleen in de winter is (zoals bij ons). Daar was in de winter het weer ongeveer zoals in Nederland. In het veel zuidelijker Delhi was de griepgolf tijdens de moesson (tussen juli en september).
• In die zelfde studie uit 2014 staat een opsomming van landen onder de 30 graden Noorderbreedte met verschillende patronen van de griep. Bij alle landen, behalve vlak bij de evenaar, zien we dat de griepgolf er is tijdens de regentijden.
• Maar vlak bij de evenaar ziet men geen duidelijk patroon. Maleisië wordt als voorbeeld genoemd (ook vlak bij de evenaar) en als men meerdere jaren bij elkaar telt wordt het beeld zeer diffuus.

Hoe past dit bovenstaande nu in die hypothese over de grote rol van de aerosols?

Manaus biedt de verklaring

Die verklaring vond ik in Manaus.

Daar zijn de cijfers per dag bekend van de besmettingen met COVID-19. Rond 19 maart begon de uitbraak. Dus er moest tussen 12 en 15 maart iets gebeurd zijn. Maar wat?

Ik vond geen grote gebeurtenissen. Maar wel iets anders. De onderstaande grafiek laat het zien. Op zaterdagochtend 14 maart waren er “heavy rains”:

Via mijn ervaringen in Cuba bij mijn schoonouders weet ik wat er gebeurt. In het huis (waar geen glazen ramen zijn en de deur vrijwel altijd open staat) wonen circa 20 mensen. Soms ben je met 8 man, soms met 4, soms met 12. Men leeft vaak buiten. En binnen probeert men het hoofd koel te houden d.m.v. natuurlijke ventilatie van de lucht, waarbij alles open staat. Plus wat ventilatoren. Eventuele aerosols worden zo snel het huis uit verdreven en verdwijnen. Als ze al niet door de hoge luchtvochtigheid snel neerslaan.

Totdat het erg gaat regenen en onweren en iedereen het huis in vlucht. De deuren en ramen blijven nog wel open. Dus nog steeds prima ventilatie.

Maar dat is niet het geval bij zo’n zware regenbui. En die verklaring heb  ik gehoord van  een deskundige op dat terrein.

Zo omschreef hij het

“Bij een regenbui zal er een extra weerstand gaan ontstaan voor lucht die door een open raam naar binnen of naar buiten stroomt. Ventilatie wordt dus moeilijker en dit zal erger worden bij meer regen. De lucht moet dwars door de vallende regen druppels gaan en dit kost drukval, druk van de lucht voor en achter het regenscherm.”

Dus als het hard regent dan is er als het ware een muur van water om het huis. Maar er is meer, en dat lijkt de belangrijkste component erbij te zijn. En dat is onweer. Ik weet nog goed hoe we thuis als het ging onweren de stekkers van de tv en radio uit het stopcontact haalden. Blijkbaar is dat nog steeds verstandig. Ik begrijp dat zeker arme mensen dat nog steeds doen, omdat ze bang zijn dat hun apparaat kapot gaat (of er brand uitbreek).

Dus als het hard regent en het onweert, dan haalt men in die landen de stekker uit het stopcontact van o.a. de losse ventilator(en) die ze hebben. Dus dat is het enige moment dat in die landen binnenshuis de lucht min of meer blijft stilhangen. De regenbui sluit ontsnapping van de lucht naar buiten af. En het uitzetten van de ventilator(en) zorgt dat de lucht ook in huis vrij stil blijft hangen.

Onweer

Vanuit de website waar het onweer over de wereld bijgehouden wordt is er ook een archief. En als je dan naar Manaus gaat kijken dan heeft het daar dagenlang niet geonweerd in die periode, maar wel op de ochtend van 14 maart.

De lucht in het huis kan niet doorstromen en er zijn geen luchtstromen in huis. Als er binnen het huishouden een persoon aanwezig is die al besmet was dan kan die persoon een groot deel van de 15 à 20 familieleden eenvoudig besmetten.

Dat zijn dus de “distributed superspreading events” van de tropische gebieden. En uit de informatie die ik vanuit Manaus heb gekregen bleek, dat er daarna nog een paar keer vergelijkbare weersomstandigheden zijn geweest en steeds daarna was er weer een stijging van het aantal slachtoffers.

Ook in Guayaquil in Ecuador was iets vergelijkbaar waarneembaar. Daar was op de ochtend  van zaterdag 8 maart onweer. En daaronderstaat in Wikipedia over de nieuwe besmettingen in Ecuador (Los Rios ligt noorderlijk van Guyaquil en daar had het ook geonweerd):

Elektrische lading

Een andere mogelijke relatie met het onweer zou kunnen zijn wat ik niet tegen ben gekomen. Prof. Galembeck heeft onderzoek gedaan naar de elektrische lading van waterdruppeltjes. Hij constateert o.a. dat tijdens een onweersbui die elektrische lading in de lucht verandert. Dat zou een andere verklaring kunnen zijn dat de aerosols, die normaliter bij hoge luchtvochtigheid niet blijven zweven, door die bijzonder situatie tijdens een onweersbui, een ander gedrag vertonen en wel in de lucht blijven.  Dit is een paper over zijn onderzoek.

Welke van de twee verklaringen de juiste is moet verder onderzocht worden, maar het is evident dat die onweerbui het startpunt was van een superspreadevent in Manous en Guayaquit.

Daarom kon men geen patroon zien bij de griepgolven in de gebieden vlak bij de evenaar! Als je over een paar jaar naar de gemiddeldes kijkt dan zie je niet de specifieke momenten die de uitbraken triggerden. Want misschien onweerde het een jaar ervoor niet op 14 maart, maar op 28 maart of op 2 maart!

En met deze uitleg kunnen ineens wel de verschillen in de patronen van de griepgolven in de tropische gebieden verklaard kunnen worden.  De uitbraak van griep en Covid-19 onstaat wanneeer het zwaar regent en onweert….Dat is het enige moment dat in die gebieden er geen doorstroming is van lucht in de huizen en ook geen frisse lucht van buiten komt, omdat “het regenscherm”  die luchtverversing als het ware blokkeert.

Concluderend

Deze hypothese over het besmetten van een ander via aerosols is veel robuuster dan die waarmee de WHO en anderen al jarenlang werken dat het vrijwel alleen binnen 1,5 meter geschiedt. Een hypothese, die wel een antwoord geeft op de 5 hierboven gestelde vragen en ook een elegante en complete verklaring biedt voor de lang gezochte heilige graal van het grieponderzoek.

De grote gevolgen

Hieruit zou dus blijken dat die anderhalve meter veel minder belangrijk is dan hoe de aerosols zich door ruimtes bewegen en ze al dan niet mensen kunnen besmetten. En dat heeft grote gevolgen voor de aanpak besmettingen te verhinderen.

Als deze informatie niet snel door de WHO (en het RIVM wordt meegenomen), dan kan dat grote gevolgen hebben.  Als de aanwijzingen van de WHO/RIVM (deels) op verkeerde uitgangspunten is gebaseerd, dan leidt dat tot veel meer doden wereldwijd en veel meer schade aan de economie dan nodig is.

Niet alleen is de anderhalve meter samenleving onzinnig als het dus vooral de aerosols zijn die binnenshuis problemen kunnen veroorzaken. Het bestrijden daarvan is beduidend simpeler en de economische en sociale restricties zijn ook veel minder drastisch.

En welke bescherming geven spatschermen als het met name de aerosols zijn, die in de lucht zweven, die zorgen voor de besmetting?

Maar qua mensenlevens kunnen die aanwijzingen ook tot grote rampen leiden. Neem India. Daar is nu niet veel aan de hand. Maar in een groot deel van India breekt over twee maanden het regenseizoen aan. En als men dan niet weet welk risico men binnenshuis loopt, dan kunnen daar echt heel veel slachtoffers gaan vallen. Terwijl het beste advies  voor ze is als het zwaar regent (en onweert) voor luchtcirculatie te zorgen (via een ventilator of anderszins).

De grote vraag is of al die mensen die zo lang dachten dat de besmetting vrijwel alleen door het directe contact kwam, nu bereid zijn om te onderkennen, dat een dominante rol van aerosols veel betere antwoorden geven op de zoektocht naar de seizoenspatronen en de resultaten die uit de meest recente onderzoeken komen.

Maar hopelijk zijn er voldoende mensen in de medische wereld, die bereid zijn om feiten en logica onder ogen te zien en er vervolgens alles aan te doen om met de juiste aanpakken te komen. Dit is gelukkig al een website van een groep professoren en artsen die de WHO oproepen om wel de aerosols en de luchtvochtigheid bij hun beleidsadviezen meet te nemen.

Het zal heel veel mensenlevens wereldwijd schelen en het kan de economie en maatschappij overal in de wereld sneller weer laten normaliseren als WHO en RIVM dit alles serieus gaan nemen.

U heeft zojuist gelezen: De blinde vlek met grote gevolgen.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.