De WHO publicatie over de wereldwijde Coronacijfers is een soort spiegelpaleis van getallen. De koppenmaker van RTL-nieuws maakte er net zo een potje van als de kop van dit artikel is.
Lees volledig artikel: WHO: Nederlandse Coronapatiënten onder 45 jaar blijven 120 jaar langer leven
WHO: Nederlandse Coronapatiënten onder 45 jaar blijven 120 jaar langer leven
WHO publicatie
Wellicht denkt u dat ik gek ben geworden of teveel alcohol gedronken heb, maar ik doe precies hetzelfde als RTL Nieuws deed, naar aanleiding van een rapport van de WHO. Dit was de kop van het artikel:
Maar als je naar de bronnen gaat van dit artikel en deze kop van RTL dan is daarbij ongeveer elke fout gemaakt die je zou kunnen bedenken, bij het analyseren van data en weergeven van de resultaten.
Om dat te illustreren heb ik een kop gemaakt die ik – als ik de lijn van de WHO en van RTL volg – met net zoveel recht kan opschrijven als wat RTL als kop boven het artikel zette. Beide koppen zijn onzin.
Ik zal via een aantal stappen uitleggen wat er allemaal gebeurd is om met die onzin koppen te komen en welke basale statistische en journalistieke problemen er zijn.
De berekening bij de bron
De WHO heeft op 19 mei jl. een groot rapport gepubliceerd over de gezondheidssituatie in de wereld: “World Health Statistics 2023” Een apart hoofdstuk is er gewijd aan de impact van Corona in de jaren 2020-2021.
Daarbij openen ze met de melding dat er wereldwijd 6.9 miljoen doden zijn geregistreerd door Corona. En dit is de grafiek die ze erbij tonen.
Daaraan wordt toegevoegd dat er in werkelijkheid veel meer doden zijn gevallen in die periode in relatie tot Corona. Zij benoemen dan de problemen in de gezondheidszorg en veranderingen in het gedrag van burgers in relatie tot het aanbod van professionele gezondheidshulp.
Dan wordt er een belangrijke stap gemaakt in het definiëren van de totale sterfte in relatie tot Corona:
“alle oversterfte in 2020 en 2021 wordt in het rapport door de WHO beschouwd als sterfte in relatie tot Corona”
In alle 194 lidstaten samen was de oversterfte in 2020 + 2021 14,9 miljoen. 4.4 miljoen in 2020 en 10.4 miljoen in 2021. 41% van deze oversterfte kwam uit Zuid-Oost Azië (met name Indië en Indonesië) meldt het rapport. De cijfers zijn voor een deel van de landen vanuit echte vastgestelde waardes en voor een deel van de landen op basis van een inschattingsmodel.
Omdat deze overlijdensgevallen bepaald zijn per leeftijdsgroep en geslacht heeft men een berekening gemaakt van het aantal jaren dat men “te vroeg” dood is gegaan. Als een man tussen de 55 en 64 jaar is overleden dan werd vastgesteld op basis van de levensverwachting per leeftijdsgroep dat hij 22 jaren nog had kunnen leven als hij niet dood was gegaan. Bij een man die tussen 75-84 dood was gegaan werd een getal van ongeveer 8 jaar aangehouden.
Als men alle verloren levensjaren op die manier berekend bij elkaar optelt komt men op 337 miljoen verloren levensjaren. En uitgaande van die oversterfte van 14.9 miljoen komt men dan op een gemiddelde van 22 jaar per dode.
Het statistische spiegelpaleis
In het rapport heeft men door een aantal aannames en bijzondere stappen een soort spiegelpaleis gecreëerd. Die dan leidt tot een kop zoals RTL die plaatste. Ik zal kort de belangrijkste vermelden:
- Alle oversterfte in de twee jaar (die ook nog voor meer dan twee derde viel in 2021) wordt aan Corona toegeschreven. Hoewel in de toelichting gesteld wordt dat het dus indirect ook gebeurd kan zijn, gaat RTL in zijn kop met de term “Coronadoden” daar volledig aan voorbij. De “onverklaarde” oversterfte wordt daarbij dus ook impliciet meegenomen.
- Bij het bepalen van het aantal jaren dat men “te vroeg” dood is gegaan gaat men er vanuit dat de gezondheidssituatie van de overlijdensgevallen gemiddeld was in de bevolking van die leeftijd. Juist omdat het risico van ernstige ziekte en overlijden het hoogst was onder mensen met behoorlijke aandoeningen (“comorbidities”) wordt hierdoor het aantal jaren dat men “te vroeg” is overleden- gemiddeld zou dat dus 22 zijn- fors overschat.
- Er is een databestand en modelbeschrijving aan het rapport toegevoegd. Daarbij zijn de cijfers te zien van alle 194 landen, dus ook van Nederland. (Dat is in ieder geval meer dan het RIVM bij haar berkeningen doet). Als ik de berekeningsmethode van de WHO toepas op de Nederlandse cijfers dan kom ik daar op ruim 30.000 doden met een gemiddeld aantal jaren te vroeg overleden van 7.6. Besef dat volgens dat overzicht van de WHO in Nederland 60% van de overlijdensgevallen 85 jaar was of ouder en 26% tussen de 75 en 84 jaar. Slechts 3% van die oversterfte was onder de 65 jaar!
- Dat Nederland 7.6 heeft als cijfer “te vroeg dood” en het gemiddelde wereldwijd 22 is, komt door de wijze waarop in de berekeningen van de WHO appels en peren en bananen en meloenen bij elkaar zijn opgeteld om tot die wereldcijfers te komen. De oversterfte in India was bij voorbeeld ruim 5 miljoen inwoners. Gerelateerd aan de oversterfte in Nederland en de omvang van de bevolking is dat twee keer zoveel als in Nederland.
- In India was 35% van die oversterfte onder de 65 jaar (NL 3%). Boven de 75 jaar was het 37% (NL 86%). Door de vele “jongeren” die in India in de oversterfte vielen (niet in 2020 trouwens, maar volledig in 2021) is het aantal “verloren jaren” in India gemiddeld rond de 20. Omdat India met 1.4 miljard inwoners en een dubbele oversterfte in vergelijking met Nederland bij de optellingen zo zwaar meetelt, komt de WHO dus op dat gemiddelde wereldwijd van die 22 “verloren jaren” uit.
Per land verschillend
Met de grote verschillen naar leeftijdsklasse is het uitermate onwaarschijnlijk dat de geconstateerde oversterftes allemaal direct of indirect aan Corona kunnen worden toegeschreven. Zeker de indirecte gevolgen kunnen per land zeer verschillend zijn. De oversterfte in India, die ook bij de jongere leeftijdsgroepen in 2021 aanzienlijk is, zou een relatie kunnen hebben met de verslechterde economische situatie of voedselsituatie. Iets wat in Nederland niet tot dat gevolg bij de jongere leeftijdsgroepen heeft geleid. Die oversterfte onder die jongere leeftijdsgroepen in India zal niet het directe gevolg geweest zijn van een Corona-infectie in India.
Als u het bovenstaande leest dan begrijpt u dat de kop van het RTL-bericht nergens op slaat: “Coronapatiënten stierven gemiddeld 22 jaar te vroeg”. De cijfers hebben dus betrekking op de oversterfte en niet op Coronapatiënten. En het cijfer is zo hoog omdat een land als India zo zwaar meetelt met relatief hoge oversterfte cijfers onder de jongste leeftijdsgroepen. De kop heeft al geen enkele relevantie t.a.v. de wereldcijfers, laat staan die van Nederland.
Absurdistisch
Hoe problematisch het is als je die berekeningsmethode van de WHO pakt heb ik willen bewijzen met de kop van mijn artikel. Het bij elkaar pakken van verschillende leeftijdsgroepen zorgt ervoor dat het eindcijfer eigenlijk niets meer zegt. Dus de oversterfte pakken in iedere leeftijdsgroep en dan berekenen hoeveel jaar men in totaal “te vroeg is overleden”.
Dat kan tot absurdistische getallen leiden. Want onder de 35 jaar was er geen oversterfte maar een ondersterfte van 157 personen. Met dezelfde redenering als die van de WHO kan dus gesteld worden dat Corona ervoor gezorgd heeft dat er 157 personen minder zijn overleden onder de 35 jaar in 2020 en 2021. En dat er op die wijze gemiddeld 70 jaar per persoon “is bespaard”.
Het wordt pas echt absurd als de groep van 35 en 45 jaar erbij opgeteld wordt. Want in die groep is er wel een oversterfte van 102 personen. Bij die personen is er dan bij de optelling sprake van gemiddeld 43 jaren die men is kwijtgeraakt.
Doordat men onder de 35 jaar dus jaren heeft bespaard en tussen 35 en 45 jaar jaren is kwijtgeraakt zou het kunnen leiden tot de onzinnige kop van dit artikel met het gemiddelde van 120 jaar.
Het is net zo min waar als de kop van het RTL-artikel. Maar bij de kop van het RTL-artikel hebben mensen het niet makkelijk door, net zo min als blijkbaar de koppenmaker. Hoewel het cijfer van 22 verloren jaren, als je gewoon weet dat de infectie vooral voor de oudsten veel eerder fataal was, meteen argwaan zou moeten wekken.
In dit artikel op virusvaria wordt dat ook duidelijk beschreven en berekend.
U heeft zojuist gelezen: WHO: Nederlandse Coronapatiënten onder 45 jaar blijven 120 jaar langer leven.
Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.
Deze website opereert dankzij de financiële steun van de bezoekers en kent geen paywall of adverteerder. Klik hier als u een (kleine) donatie wilt geven. Onze dank is groot.
