In dit artikel een overzicht van de cruciale cijfers in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober 2025. De omvang van het potentiële electoraal per partij, en de invloed van de twee sterke krachten in relatie tot strategisch stemmen. De komende debatten kunnen nog een grote invloed hebben, zeker op het kwart van het electoraat dat overweegt strategisch te stemmen, in relatie tot hun voorkeur of afkeer van de dominante politici.
Lees volledig artikel: Cruciale cijfers voor 29 oktober 2025 (11 dagen vóór de verkiezingen)
Peiling 17 oktober
Bij de uitgevoerde peiling op 17 oktober onder bijna 7500 Nederlanders zijn er naast onze normale peilingcijfers ook belangrijke cijfers verzameld, die een goed beeld geven van de uitgangspositie van de partijen op dit moment en een indruk van de mogelijke uitslag op 29 oktober a.s.
Deze zetelverdeling lijkt met name het gevolg te zijn van het RTL-debat op 12 oktober jl. Aan het debat deed Geert Wilders niet mee, door ontwikkelingen rondom zijn veiligheid en mocht Rob Jetten alsnog meedoen. Onder de kijkers naar het debat wat Rob Jetten overtuigend winnaar. Van degenen die één van de deelnemers noemde, werd hij in de helft van de gevallen genoemd. Henri Bontenbal werd tweede op ruime afstand.
D66 steeg 3 zetels naar 17, CDA 2 naar 24 en VVD 1 naar 16. PVV daalde er 3 naar 28, JA21 2 naar 11. En FVD won er 1 (vrijwel in zijn geheel van de PVV). Volt verloor er 1 met name ten gevolge van de opkomst van D66.
Maximale potentie en mogelijke overgangen
Niet alleen zien we nu dat het gat tussen de twee partijen op de tweede plaats maar 4 zetels betreft t.o.v. de PVV. Plus dat D66 nu 7 zetels achter ligt op de nummers 2. De VVD ligt daar weer 1 zetel achter.
O.a. de verkiezing van 22 november 2023 liet zien hoezeer in de laatste week er nog veel kan verschuiven. 11 dagen voor de verkiezingen stond de PVV bij ons 16 zetels lager dan de uiteindelijke uitslag (en NSC 8 hoger). Een belangrijk reden van dat verschil was het effect van het SBS-debat, 6 dagen voor de verkiezingen. Na de verkiezingen bleek o.a. dat 8 zetels van de PVV kwamen van kiezers, die zich weken voor de verkiezingen nog niet hadden kunnen voorstellen dat ze PVV zouden gaan stemmen.
Vanzelfsprekend valt niet te voorspellen of een dergelijke gebeurtenis met zo’n grote impact tussen nu en 29 oktober nog zal plaatsvinden. Maar op basis van ons onderzoek is wel goed te zien hoe de uitgangspositie van de verschillende partijen is.
In de tabellen geven we per partij aan:
- hoeveel procent van de kiezers, die een keuze noemen, die partij nu kiezen,
- hoe hoog het percentage is van die kiezers die (vrijwel) zeker weet dat ze die partij stemmen (als aandeel van alle stemmers van die partij).
- hoeveel procent van de kiezers van een partij een andere partij (toch) een goede kans geven op een stem (uitgedrukt in aandeel van alle kiezers, waarbij percentages van 0,1% en lager niet worden vermeld)
De tabellen zijn verdeeld over twee groepen partijen, waarbij alleen het CDA in beide tabellen staat, omdat die partij – als enige – substantiële interactie heeft met partijen van links en rechts.
En dit is de andere tabel:
Van de kiezers, die een partij noemen, geeft 52% aan er vrijwel zeker van te zijn die partij te zullen stemmen. Bij de PVV is dat 61%, GroenLinks/PvdA 54%, CDA is dat 43%, VVD is dat 48% en JA21 is dat 38%.
Als we naar de cijfers kijken van kiezers, die een partij stemmen, maar een andere toch nog een (vrij) grote kans op een stem geven dan zien we:
- Bij de PVV kunnen er nog rond de 6% bij komen (met name van JA21 en FVD), dat zijn 9 zetels,
- CDA 3% = 4 zetels,
- GroenLinks/PvdA 4% = 5 zetels,
- D66 4% = 5 zetels,
- VVD 3% = 4 zetels,
- JA21 6% = 9 zetels,
- FVD 2% = 3 zetels,
- BBB 5% = 7 zetels,
- Partij voor de Dieren 2% = 3 zetels,
- SP 2% = 3 zetels,
- Volt 2% = 3 zetels
- De overige partijen 1% of minder.
Maar als er zetels bij komen, dan gaan ze ergens anders vanaf, zoals uit de twee tabellen ook af te leiden is. (Het minimum per partij zou dan zijn, degenen, die op dit moment het vrijwel zeker vinden)
Het theoretisch maximum per partij
Daarnaast hebben we ook nog een overzicht van het percentage kiezers dat die partij een kleine kans geeft op een stem.
Dit geeft dan het volgende overzicht met de – theoretische – maxima waarop de partijen kunnen uitkomen.
De blauwe plus de gele kleur erbij is het reëel huidige maximum. Door die percentages met ruim 1.5 te vermenigvuldigen komt u op het aantal zetels uit wat op dit moment als reëel maximum beschouwd kan worden. De groene balk geeft nog een extra potentie aan, die onder bijzondere omstandigheden nog ruimte geeft om boven het reële maximum uit te komen. Als dat gebeurt, zal het maar een beperkt deel van die groene balk betreffen. Een kwart daarvan ook binnenhalen zou al heel bijzonder zijn (maar is in november 2923 wel gebeurd bij de PVV).
Belangrijk is dat er ook nog een andere factor is, die hier doorheen speelt en dat is de opkomst. Als die een stuk hoger of lager is dan 77% dan kan dat nog een aanvullend effect hebben op bepaalde partijen, waarvan de kiezers heel erg goed opkomen of juist niet.
Twee sterke magneten
Naast de voorkeuren, die men heeft voor de partijen, kan ook het strategisch stemmen een rol gaan spelen. Ongeveer een kwart van de kiezers geeft aan ,dat men zich kan voorstellen strategisch te gaan stemmen. Dat gebeurt als men via het stemmen denkt ervoor te kunnen zorgen dat een bepaalde partij de grootste wordt (of juist niet).
Bij deze verkiezingen is het wat complexer dan bij eerdere. Omdat enerzijds door o.a. VVD en CDA uitgesloten is om met de PVV te gaan regeren. Anderzijds omdat het best zou kunnen zijn dat er 3 partijen een kans maken om tweede te worden. (Of als de PVV nog verder wegzakt toch zelfs nog als eerste).
Dit is een ongekende situatie, waardoor het niet goed is in te schatten hoe het zal gaan werken. Maar het is wel goed om te beseffen dat daarbij twee hele sterke krachten een rol spelen. Die kunnen vergeleken worden met twee magneten met sterke – tegengestelde – krachten. En dat betreft de afkeer van de kiezers aan de linkerkant voor Geert Wilders en aan de rechterkant voor Frans Timmermans. Die wordt zichtbaar gemaakt door de vraag hoe men het beoordeelt als Wilders of Timmermans de volgende premier van Nederland wordt.
52% van alle Nederlanders zeggen dan “heel negatief” als het over Geert Wilders gaat en 49% als het over Frans Timmermans gaat.
Via de volgende grafiek is goed te zien hoe bij de kiezers van de verschillende partijen de cijfers haast een spiegelbeeld van elkaar vormen.
Als het erop zou lijken dat GroenLinks/PvdA de grootste zou kunnen worden (op de PVV na) dan is er een gerede kans dat bij een deel van de kiezers op rechts een strategische stem wordt overwogen. Dat zou zich dan richten op een partij of partijen die aangeven niet met GroenLinks/PvdA een regering te gaan vormen.
Het grootste arsenaal aan die mogelijke strategische stemmers zit bij de PVV (een tegenwaarde van ongeveer 8 zetels). De grote vraag is of zij bij de PVV blijven of dat zij op het laatst overstappen naar de partij die niet met GroenLinksPvdA zegt te gaan regeren, en aangeeft voor een midden-rechtskabinet te gaan. Welke partij dat is, zal in de komende week zich moeten uitkristalliseren.
In de komende 1o dagen zullen we zien hoe dit gaat uitwerken, waarbij ook dit keer weer, het SBS debat van donderdagavond een grote invloed zal gaan hebben. Omdat relatief gezien de kijkersgroep van dat debat meer zal bestaan uit kiezers van de rechterkant van het politieke spectrum. De daarop volgende debatten bij de publieke omroep zal meer invloed hebben op de relatieve positie van CDA, GroenLinks-PvdA en D66.
