Op basis van de telling van de uitslagen in 150 stembureau hebben we nauwkeurig de uitslag van EP2024 kunnen vaststellen. Maar als uiteindelijk bij de definitieve uitslag zondagavond nog 10.000 stemmen op andere plekken terecht komen dan kan het verschil tussen PvdA/GroenLinks en PVV nog zelfs 3 zetels gaan worden.
Lees volledig artikel: Enorme verschillen in opkomst bepaalde uitslag EP2024
Stembustelling
Dankzij de hulp van 150 vrijwilligers, die ons uitslagencentrum de telling van hun stembureau doorgaven, kunnen wij vrij nauwkeurig aangeven wat de uitslag van gisteren echt is geweest. Daarbij valt ook nog op dat op basis van slecht een klein aantal stemmen verschil er nog 3 zetels anders kunnen vallen dan gedacht werd.
Hier de uitslag op basis van het door Dennis Brouwer gemaakte model, dat mede geënt is op de overgangstabellen van Peil.nl. Daarbij kan direct vastgesteld worden hoe goed de exitpoll van Ipsos gisteren is geweest. Qua zetels zien we geen verschil en percentueel zijn het kleine verschillen.
Ervaring leert dat de echte uitslag per partij maximaal 0.2% zal verschillen met onze berekening. Dat hangt samen met het feit dat, zowel bij onze telling als bij Ipsos exit-poll, het maar een steekproef is van alle 10.000 stembureaus. Maar door de wegingsprocedures binnen de modellen kan die marge van onnauwkeurigheid flink beperkt worden. Bij GrLPvdA en de PVV zou de maximale afwijking 0.3% kunnen zijn, door de relatieve grootte van die partijen. Ook bij de SGP moeten we een slag om de arm houden, omdat zij afhankelijk zijn van grote aantallen stemmen uit een kleiner aantal stembureaus. Desalniettemin zullen zij vrijwel zeker een zetel houden.
Dat verschil van 0.3% kan echter nog wel een effect hebben op de toewijzing van de restzetels. Want wij zien dat bij de toewijzing van de 31e zetel er hele kleine verschillen zitten bij drie partijen: PvdA/GroenLinks, PVV en Volt.
De 7e zetel van de PVV raakt die partij kwijt als die partij 0.15% minder haalt dan we hebben berekend. En er zijn dan 2 partijen die de meeste kans hebben die zetel te krijgen als zij minstens de score halen die wij hebben berekend: PvdA/GroenLinks en Volt.
Als Volt die zetel krijgt eindigen ze op 2 en wordt het verschil tussen PvdA/GroenLinks en PVV 2 zetels. (8 tegen 6). Maar als PvdA/GroenLinks die restzetel krijgt dan wordt de einduitslag 9 zetels voor PvdA/GroenLinks en 6 PVV. Dus drie zetels verschil (bij een verschil van 4.6% tussen de twee partijen).
Effect van de opkomst
Normaal tussen twee verkiezingen komen de verschuivingen bij de partijen door de overgang van kiezers van de ene naar de andere partij. Zoals we zagen bij de Provinciale Statenverkiezingen toen er veel kiezers overstapten van hun partij naar BBB.
Maar bij de verkiezingen gisteren is dat veel minder het geval geweest. De uitslag werd gedomineerd door het grote verschil in opkomst tussen de kiezers van de verschillende partijen. De kiezers van de formerende partijen bleven veel meer thuis dan de kiezers van de meeste overige partijen.
Op basis van ons onderzoek kan vastgesteld worden dat de kiezers die nu op de PVV gestemd zouden hebben als het Tweede Kamerverkiezingen zouden zijn geweest, slechts voor 38% naar het stembureau zijn gegaan. Maar de kiezers die PvdA/GroenLinks bij de Tweede Kamerverkiezingen zouden gestemd hebben die zijn voor 83% naar de stembus gekomen. (Deels om hun steun te uiten aan de EU en deels om hun afschuw te uiten over de machtspositie die de PVV heeft gekregen door de uitslag van 22 november jl.).
Via het volgende overzicht wordt dit uitgewerkt, waarbij even aangenomen wordt dat iedereen, als die op was gekomen, dezelfde partij stemt bij EP2024 als nu gestemd zou worden bij een Tweede Kamerverkiezing:
| Partij | Peiling Tweede Kamer | Opkomst EP2024 | Uitslag EP2024 |
| PvdA/GroenLinks | 16% | 83% | 21% |
| PVV | 28% | 38% | 17% |
Bij een Tweede Kamerverkiezing zou het opkomstverschil tussen deze twee groepen kiezers veel en veel kleiner zijn (zoals we ook gezien hebben op 22 november jl.).
Op basis van ons onderzoek en dat van de exitpoll van Ipsos kunnen we het volgende overzicht maken van de opkomst op basis van het stemgedrag bij TK2023.
- Lage opkomst (rond de 40%): PVV, NSC en SP
- Gemiddelde opkomst (tussen 50% en 60%): VVD, BBB, FVD en PvdD
- Hoge opkomst (tussen de 70% en 80%): PvdA/GroenLinks, D66, CDA, VOLT en SGP
De uitslag is mede bepaald door de overgangen bij de kiezers tussen de partijen, maar die zijn beperkt gebleven, behalve bij NSC. Van de kiezers van NSC van TK2023 die gisteren wel opkwamen stemde maar een derde NSC! Als een andere partij werd gekozen was het PVV of CDA.
Bij de wel opgekomen PVV-kiezers stemde 80% PVV en bij de VVD en BBB stemde twee derde op de “eigen” partij.
Andere partijen met zo een hoog aantal “trouwe” opgekomen kiezers als de PVV waren CDA, Partij voor de Dieren, SGP en Volt Zij hielden ook 80% of meer van de opgekomen kiezers vast.
Om de hoge opkomst te duiden moeten we natuurlijk ook de 22% mee tellen van degenen die niet zijn opgekomen bij de Tweede Kamerverkiezingen en nu ook voor het overgrote deel thuis zijn gebleven. Als van iedereen die bij TK2023 gestemd heeft 50% gisteren zou zijn opgekomen en iedereen die toen niet gestemd heeft thuis is gebleven dan zou de opkomst gisteren 39% zijn geweest. Dat gisteren de opkomst de hoogste is geweest sinds 1989 komt door het effect van de uitslag van 22 november jl. met de hoge score van de PVV en het feit dat de PVV nu een belangrijke rol in de nieuwe regering lijkt te zullen gaan spelen.
Deze deelname van de PVV lijkt linkse kiezers maximaal gemotiveerd te hebben, waardoor de hogere opkomst grotendeels in het voordeel uitvalt van PvdA/GroenLinks. Per saldo is links t.o.v. 5 jaar geleden echter iets achteruit gegaan.
Dank aan de 150 vrijwilligers, met behulp waarvan we deze uitslag hebben kunnen bepalen.
Dit is het overzicht van de grootste partij per stembureau waarvan we de uitslagen hebben doorgekregen:
