Uitstekend overzichts artikel New York Times over mogelijk lablek

Leestijd: 10 minuten

Opinieartikel van Alina Chan

Het is een belangrijk moment dat de New York Times in aanloop naar het verhoor van Tony Fauci in het Amerikaanse Parlement een groot artikelheeft geplaats van Ailna Chan over alle aanwijzingen die er zijn over een lab lek in Wuhan.  Het is een heel groot artikel met ook mooie visuele effecten. Een mijlpaal dat het nu in de New York Times verschijnt, omdat die krant over dit onderwerp vooral op de lijn zat dat het virus van de markt in Wuhan afkomstig is.

Alina Chan is een moleculair bioloog bij het MIT en Harvard, die ook al in 2021 een boek over dit onderwerp heeft geschreven “Viral, in search of the Origin of Covid-19”.

Hieronder volgt een overzicht van dit artikel.

1. Het begon in Wuhan

Het SARS-achtige virus dat de pandemie veroorzaakte dook op in Wuhan, de stad waar ’s werelds belangrijkste onderzoekslaboratorium voor SARS-achtige virussen is gevestigd.

• Aan het Wuhan Institute of Virology was een team wetenschappers onder leiding van Shi Zhengli al meer dan tien jaar op jacht naar SARS-achtige virussen.
• Uit hun onderzoek bleek dat de virussen die het meest lijken op SARS CoV 2, het virus dat de pandemie veroorzaakte, circuleren in vleermuizen die ruwweg 1.000 mijl van Wuhan vandaan leven. Wetenschappers van het team van Dr. Shi reisden herhaaldelijk naar de provincie Yunnan om deze virussen te verzamelen en hadden hun zoektocht uitgebreid naar Zuidoost-Azië. Bij vleermuizen in andere delen van China zijn geen virussen gevonden die zo nauw verwant zijn aan SARS-CoV-2.

De pandemie begon ongeveer 1.000 mijl verderop, in Wuhan,waar ’s werelds belangrijkste laboratorium voor onderzoek naar het SARS-achtige virus is gevestigd.

• Zelfs op plaatsen waar deze virussen van nature voorkomen in de buurt van grotvleermuizen in het zuidwesten van China en Zuidoost-Azië, beweerden de wetenschappers nog in 2019 dat de verspreiding van het coronavirus van vleermuizen naar mensen zeldzaam is.
• Toen de uitbraak van Covid-19 werd ontdekt, vroeg Dr. Shi zich aanvankelijk af of het nieuwe coronavirus uit haar laboratorium afkomstig was en zei dat ze nooit had verwacht dat een dergelijke uitbraak in Wuhan zou plaatsvinden.
• Het SARS CoV 2 virus is uitzonderlijk besmettelijk en kan als een lopend vuurtje van soort op soort overspringen. Toch liet het geen bekende sporen van infectie achter bij de bron of ergens langs wat een reis van duizend kilometer zou zijn geweest voordat het in Wuhan opdook.

2. Riskant onderzoek in Wuhan

Het jaar voor de uitbraak had het instituut in Wuhan, in samenwerking met Amerikaanse partners, voorgesteld om virussen te maken met de kenmerkende eigenschappen van SARS CoV 2. 

– De groep van Dr. Shi was gefascineerd door hoe coronavirussen van soort naar soort overspringen. Om virussen te vinden, namen ze monsters van vleermuizen en andere dieren en van zieke mensen die in de buurt leefden van dieren die deze virussen droegen of in verband werden gebracht met de handel in wilde dieren. Veel van dit werk werd uitgevoerd in samenwerking met de EcoHealth Alliance, een Amerikaanse wetenschappelijke organisatie die sinds 2002 meer dan 80 miljoen dollar aan federale financiering heeft gekregen om de risico’s van opkomende infectieziekten te onderzoeken.

– Het laboratorium voerde riskant onderzoek uit dat ertoe leidde dat virussen besmettelijker werden: Coronavirussen werden gekweekt uit monsters van besmette dieren en genetisch gereconstrueerd en opnieuw gecombineerd om nieuwe virussen te creëren die onbekend waren in de natuur. Deze nieuwe virussen werden door cellen van vleermuizen, varkens, primaten en mensen geleid en werden gebruikt om civetkatten en gehumaniseerde muizen (muizen gemodificeerd met menselijke genen) te infecteren. In wezen dwong dit proces deze virussen om zich aan te passen aan nieuwe gastheersoorten en de virussen met mutaties die hen in staat stelden om te gedijen, kwamen als overwinnaars uit de bus.

– In 2019 had de groep van Dr. Shi een database gepubliceerd met een beschrijving van meer dan 22.000 verzamelde monsters van wilde dieren. Maar externe toegang werd afgesloten in de herfst van 2019, en de database werd niet gedeeld met Amerikaanse medewerkers, zelfs niet na het begin van de pandemie, toen zo’n rijke viruscollectie het meest nuttig zou zijn geweest bij het opsporen van de oorsprong van SARS CoV 2. Het blijft onduidelijk of het Wuhan instituut een voorloper van het pandemische virus bezat.

– In 2021 publiceerde The Intercept een uitgelekt subsidievoorstel uit 2018 voor een onderzoeksproject met de naam Defuse, dat was geschreven als een samenwerking tussen EcoHealth, het Wuhan instituut en Ralph Baric van de Universiteit van North Carolina, die al jaren voorop liep in het onderzoek naar coronavirussen. Het voorstel beschreef plannen om virussen te maken die opvallend veel op SARS CoV 2 leken.

– Coronavirussen hebben hun naam te danken aan het feit dat hun oppervlak bezaaid is met eiwitpieken, als een stekelige kroon, die ze gebruiken om dierlijke cellen binnen te dringen. Hoewel het nooit is gefinancierd door de Verenigde Staten, werd in het Defuse-project voorgesteld om SARS-achtige virussen met spikes te zoeken en te maken met een unieke eigenschap: een furine-splitsingsplaats – dezelfde eigenschap die de besmettelijkheid van SARS CoV 2 bij mensen vergroot, waardoor het een pandemie kan veroorzaken.

– Hoewel het mogelijk is dat de furine-splitsingsplaats op natuurlijke wijze is geëvolueerd (zoals in sommige ver verwante coronavirussen), is van de honderden SARS-achtige virussen die door wetenschappers zijn gecatalogiseerd, SARS CoV 2 de enige waarvan bekend is dat deze een furine-splitsingsplaats in zijn spike heeft. En de genetische gegevens suggereren dat het virus de furine splitsingsplaats pas recent had verworven voordat de pandemie begon.

– Uiteindelijk veroorzaakte een nooit eerder gezien SARS-achtig virus met een nieuw geïntroduceerde furine splitsingsplaats, dat overeenkwam met de beschrijving in het Defuse voorstel van het Wuhan instituut, een uitbraak in Wuhan minder dan twee jaar nadat het voorstel was opgesteld.

– Toen de wetenschappers in Wuhan hun baanbrekende artikel over Covid-19 publiceerden toen de pandemie in 2020 tot leven kwam, maakten ze geen melding van de furin splitsingsplaats van het virus – een kenmerk waar ze volgens hun eigen subsidievoorstel op hadden moeten letten en dat andere wetenschappers al snel herkenden.

– Erger nog, terwijl de pandemie woedde, verzuimden hun Amerikaanse medewerkers om het bestaan van het Defuse-voorstel openbaar te maken. De voorzitter van EcoHealth, Peter Daszak, gaf onlangs aan het Congres toe dat hij niet op de hoogte is van virusmonsters die na 2015 door het instituut in Wuhan zijn verzameld en hij heeft de wetenschappers van het lab nooit gevraagd of ze waren begonnen met het werk dat in Defuse wordt beschreven. In mei schortte de regering Biden, onder verwijzing naar tekortkomingen in het toezicht van EcoHealth op risicovolle experimenten in het Wuhan lab, alle federale financiering voor de organisatie en Dr. Daszak op en startte een procedure om hen uit te sluiten van het ontvangen van toekomstige subsidies.

– Los daarvan beschreef Dr. Baric de competitieve dynamiek tussen zijn onderzoeksgroep en het instituut toen hij het Congres vertelde dat de wetenschappers uit Wuhan hun meest interessante nieuw ontdekte virussen waarschijnlijk niet met hem zouden hebben gedeeld. Documenten en e-mailcorrespondentie tussen het instituut en Dr. Baric worden nog steeds achtergehouden voor het publiek terwijl de vrijgave ervan hevig wordt betwist in rechtszaken.

– Uiteindelijk waren de Amerikaanse partners hoogstwaarschijnlijk slechts op de hoogte van een fractie van het onderzoek dat in Wuhan werd gedaan. Volgens bronnen van de Amerikaanse inlichtingendienst was een deel van het virusonderzoek van het instituut geheim of werd het uitgevoerd met of namens het Chinese leger.

Tijdens de hoorzitting van het congres op maandag erkende Dr. Fauci herhaaldelijk het gebrek aan zichtbaarheid van experimenten die werden uitgevoerd in het instituut in Wuhan, door te zeggen: “Niemand van ons kan alles weten wat er gaande is in China, of in Wuhan, of wat dan ook. En dat is de reden waarom – ik zeg vandaag, en ik heb gezegd bij de eerdere getranscribeerde interview met de subcommissie, dat “ik een open geest houd over wat de oorsprong is.”

3. Te laag bioveiligsheidsniveau

Het Wuhan lab voerde dit soort werk uit onder omstandigheden met een lage bioveiligheid die een virus in de lucht dat zo besmettelijk is als SARS CoV 2 niet had kunnen bevatten.

– Laboratoria die met levende virussen werken, werken over het algemeen op een van de vier bioveiligheidsniveaus (bekend in oplopende volgorde van strengheid als BSL-1, 2, 3 en 4) die de werkpraktijken beschrijven die als voldoende veilig worden beschouwd, afhankelijk van de kenmerken van elke ziekteverwekker. De wetenschappers van het instituut in Wuhan werkten met SARS-achtige virussen onder ongepast lage bioveiligheidsomstandigheden.

– In één experiment ontwikkelde de groep van Dr. Shi genetisch een onverwacht dodelijk SARS-achtig virus (niet nauw verwant aan SARS CoV 2) dat een 10.000-voudige toename vertoonde van de hoeveelheid virus in de longen en hersenen van gehumaniseerde muizen. Wetenschappers van het instituut in Wuhan hanteerden deze levende virussen op lage bioveiligheidsniveaus, waaronder BSL-2. Zelfs de veel strengere inperkingsniveaus zijn veel strenger.

– Zelfs de veel strengere inperking op BSL-3 kan niet volledig voorkomen dat SARS CoV 2 ontsnapt. Twee jaar na de pandemie infecteerde het virus een wetenschapper in een BSL-3 laboratorium in Taiwan, dat op dat moment een zero-Covid land was. De wetenschapper was gevaccineerd en werd pas getest nadat hij zijn reukvermogen had verloren. Tegen die tijd waren meer dan 100 naaste contacten blootgesteld. Menselijke fouten zijn een bron van blootstelling, zelfs op de hoogste bioveiligheidsniveaus, en de risico’s zijn veel groter voor wetenschappers die werken met besmettelijke pathogenen bij een lage bioveiligheid.

– In een vroeg ontwerp van het Defuse-voorstel stond dat het Wuhan lab hun viruswerk zou doen in BSL-2 om het “zeer kosteneffectief” te maken. Dr. Baric voegde een notitie toe aan het ontwerp om het belang te benadrukken van het gebruik van BSL-3 om SARS-achtige virussen in te dammen die menselijke cellen zouden kunnen infecteren, waarbij hij schreef dat “Amerikaanse onderzoekers waarschijnlijk door het lint zullen gaan”. Jaren later, nadat SARS CoV 2 miljoenen mensen had gedood, schreef Dr. Baric aan Dr. Daszak: “Ik twijfel er niet aan dat ze de staatsregels hebben gevolgd en het werk onder BSL-2 hebben gedaan. Ja, China heeft het recht om zijn eigen beleid te bepalen. Jij gelooft dat dit gepaste inperking was als je wilt, maar verwacht niet dat ik dat geloof. Bovendien, beledig mijn intelligentie niet door te proberen me deze lading BS te voeren.”

– SARS CoV 2 is een sluipend virus dat zich effectief via de lucht verspreidt, een reeks symptomen veroorzaakt die lijken op die van andere veel voorkomende luchtwegaandoeningen en door besmette mensen kan worden verspreid nog voordat de symptomen optreden. Als het virus in 2019 was ontsnapt uit een BSL-2 laboratorium, zou het lek waarschijnlijk onopgemerkt zijn gebleven tot het te laat was.

– Een alarmerend detail – uitgelekt naar The Wall Street Journal en bevestigd door huidige en voormalige Amerikaanse overheidsfunctionarissen – is dat wetenschappers in het team van Dr. Shi in de herfst van 2019 ziek werden met Covid-achtige symptomen. Een van de wetenschappers was in het Defuse-voorstel genoemd als de persoon die de leiding had over het virusontdekkingswerk. De wetenschappers ontkenden ziek te zijn geweest.

4. Zwak bewijs van overspringen op markt

De hypothese dat Covid-19 afkomstig was van een dier op de Huanan Seafood Market in Wuhan wordt niet ondersteund door sterk bewijs.

– In december 2019 gingen Chinese onderzoekers ervan uit dat de uitbraak was begonnen op een centraal gelegen markt waar dagelijks duizenden bezoekers komen. Deze vooringenomenheid in hun zoektocht naar vroege gevallen betekende dat gevallen die geen verband hielden met of ver weg lagen van de markt zeer waarschijnlijk gemist zouden zijn. Om het nog erger te maken, blokkeerden de Chinese autoriteiten de melding van vroege gevallen die geen verband hielden met de markt en gaven ze, met een beroep op voorzorgsmaatregelen voor de bioveiligheid, opdracht tot de vernietiging van patiëntenmonsters op 3 januari 2020, waardoor het bijna onmogelijk werd om het volledige beeld van de vroegste Covid-19-gevallen te zien. Informatie over tientallen vroege gevallen uit november en december 2019 blijft ontoegankelijk.

– Een tweetal artikelen gepubliceerd in Science in 2022 maakte de beste argumenten dat SARS CoV 2 op natuurlijke wijze was ontstaan door contact tussen mens en dier op de Wuhan markt door zich te richten op een kaart van de vroege gevallen en te beweren dat het virus twee keer van dieren op mensen was overgesprongen op de markt in 2019. Meer recentelijk zijn de twee artikelen weerlegd door andere virologen en wetenschappers die overtuigend aantonen dat het beschikbare bewijsmateriaal voor de markt geen onderscheid maakt tussen een menselijke superspreader-gebeurtenis en een natuurlijke spillover op de markt.

– Verder laten de bestaande genetische en vroege casusgegevens zien dat alle bekende Covid-19 gevallen waarschijnlijk voortkomen uit één enkele introductie van SARS CoV 2 bij mensen, en de uitbraak op de Wuhan markt vond waarschijnlijk plaats nadat het virus al bij mensen circuleerde.

– Er is nooit één besmet dier bevestigd op de markt of in de toeleveringsketen. Zonder goed bewijs dat de pandemie begon op de Huanan Seafood Market, wijst het feit dat het virus opdook in Wuhan in de richting van het unieke SARS-achtige viruslaboratorium.

5. Nog steeds weinig bewijs

Er ontbreekt nog steeds belangrijk bewijs dat verwacht zou worden als het virus zou zijn ontstaan uit de handel in wilde dieren.

Bij eerdere uitbraken van coronavirussen konden wetenschappers de natuurlijke oorsprong aantonen door meerdere bewijzen te verzamelen die besmette mensen in verband brachten met besmette dieren.

– Ondanks de intensieve zoektocht gericht op de handel in dieren en mensen die in verband worden gebracht met de markt, hebben onderzoekers geen melding gemaakt van het vinden van met SARS CoV 2 besmette dieren die niet door mensen waren besmet. Toch werden voor de eerdere uitbraken van SARS en MERS al binnen een paar dagen besmette dierlijke bronnen en ander bewijsmateriaal gevonden, ondanks de minder geavanceerde forensische virale technologieën van twee decennia geleden.

– Hoewel Wuhan de thuisbasis is van virusjagers met wereldwijd toonaangevende expertise in het opsporen van nieuwe SARS-achtige virussen, hebben onderzoekers geen belangrijk bewijsmateriaal verzameld of gerapporteerd dat verwacht zou worden als Covid-19 afkomstig zou zijn van de handel in wilde dieren. Onderzoekers hebben bijvoorbeeld niet vastgesteld dat de vroegst bekende gevallen waren blootgesteld aan tussenliggende gastheerdieren voordat ze ziek werden. Geen enkel bewijs van antilichamen toont aan dat dierenhandelaren in Wuhan regelmatig blootgesteld worden aan SARS-achtige virussen, zoals in dergelijke situaties verwacht zou worden.

– Met de huidige technologie kunnen wetenschappers detecteren hoe ademhalingsvirussen – waaronder SARS, MERS en de griep – circuleren in dieren terwijl ze herhaalde pogingen doen om over te springen naar een andere soort. Gelukkig slagen deze varianten er meestal niet in om zich goed te verspreiden nadat ze zijn overgestoken naar een nieuwe soort en hebben ze de neiging om na een klein aantal infecties af te sterven. Daarentegen zijn virologen en andere wetenschappers het erover eens dat SARS CoV 2 weinig tot geen aanpassing nodig had om zich snel te verspreiden onder mensen en andere dieren. Het virus lijkt erin geslaagd te zijn een pandemie te veroorzaken bij de enige gedetecteerde sprong naar mensen.

Ten slotte

De pandemie had veroorzaakt kunnen worden door elk van de honderden virussoorten, op elk van de tienduizenden wildmarkten, in elk van de duizenden steden en in elk jaar. Maar het was een SARS-achtig coronavirus met een unieke furine-splitsingsplaats dat opdook in Wuhan, minder dan twee jaar nadat wetenschappers, die soms onder ontoereikende bioveiligheidsomstandigheden werkten, hadden voorgesteld virussen met hetzelfde ontwerp te verzamelen en te maken.

Hoewel verschillende natuurlijke spillover-scenario’s plausibel blijven en we nog steeds niet genoeg weten over de volledige omvang van het virusonderzoek dat door het team van Dr. Shi en andere onderzoekers in het instituut in Wuhan werd uitgevoerd, is een laboratoriumongeluk de meest voor de hand liggende verklaring voor het begin van de pandemie.

Gezien wat we nu weten, moeten onderzoekers hun sterkste aanwijzingen volgen en alle uitwisselingen tussen de wetenschappers in Wuhan en hun internationale partners dagvaarden, inclusief ongepubliceerde onderzoeksvoorstellen, manuscripten, gegevens en commerciële bestellingen. Met name de uitwisselingen uit 2018 en 2019 – de kritieke twee jaar voor het ontstaan van Covid-19 – zijn zeer waarschijnlijk verhelderend (en vereisen geen medewerking van de Chinese overheid om ze te verkrijgen), maar blijven meer dan vier jaar na het begin van de pandemie buiten het zicht van het publiek.

Of de pandemie nu is begonnen op een laboratoriumtafel of in een marktkraam, het valt niet te ontkennen dat Amerikaanse federale financiering heeft bijgedragen aan de opbouw van een ongekende verzameling SARS-achtige virussen in het instituut in Wuhan en aan onderzoek dat deze virussen heeft versterkt. Voorstanders en financiers van het onderzoek van het instituut, waaronder Dr. Fauci, moeten meewerken aan het onderzoek om de mazen in de wet die zulk gevaarlijk werk mogelijk maakten, te helpen identificeren en dichten. De wereld moet niet de ondraaglijke risico’s blijven dragen van onderzoek dat pandemieën kan veroorzaken.

Een succesvol onderzoek naar de onderliggende oorzaak van de pandemie zou een decennialange wetenschappelijke impasse over de veiligheid van pathogeen onderzoek kunnen doorbreken en bepalen hoe overheden miljarden dollars zullen uitgeven om toekomstige pandemieën te voorkomen. Een geloofwaardig onderzoek zou ook toekomstige daden van nalatigheid en bedrog afschrikken door aan te tonen dat het wel degelijk mogelijk is om verantwoordelijk te worden gehouden voor het veroorzaken van een virale pandemie. Tot slot, maar daarom niet minder belangrijk, moeten mensen uit alle landen zien dat hun leiders – en vooral hun wetenschappers – de leiding nemen om uit te zoeken wat deze wereldschokkende gebeurtenis heeft veroorzaakt. Dat is nodig om het vertrouwen van het publiek in de wetenschap en het leiderschap van de overheid te herstellen.

Een grondig onderzoek door de Amerikaanse regering zou meer bewijsmateriaal aan het licht kunnen brengen en klokkenluiders kunnen stimuleren om moed te verzamelen en hun kans te grijpen. Het zou de wereld ook laten zien dat Amerikaanse leiders en wetenschappers niet bang zijn voor de waarheid achter de pandemie.