De zeespiegelstijging als opvatting

Leestijd: 4 minuten

De zeespiegelstijging als opvatting

Feiten zijn feiten?

Het lijkt een waarheid als een koe: “Feiten zijn feiten”. Maar juist tijdens de Coronaperiode hebben we aan den lijve ondervonden – en op deze website vaak beschreven – dat op hetgeen als feiten wordt gepresenteerd, nog veel kan worden afgedongen. Denk maar aan “overleden door of met Covid-19” en “de mate van bescherming van de vaccinatie tegen ernstige ziekte en overlijden”.

Vaak merk je dat de cijfers die men dan presenteert, in het verlengde liggen van de opvatting die men aanhangt of het doel dat men wil bereiken.

Zeewaterstijging

Ik had altijd iets met getallen. Rond mijn zevende hielp ik mijn vader al bij het opstellen van zijn facturen in het weekend, waarbij hij mij de optellingen liet nalopen. Bij het werk van markt- en opinieonderzoek, dat ik sinds 1970 veel heb gedaan, gaat het er met name om de cijfers als het ware te laten spreken. Al vanaf 1980 gebruik ik heel intensief spreadsheets voor mijn analyses en ook het maken van grafieken is een fijne vertaalslag van cijferreeksen.

Als het in het nieuws over iets gaat wat met getallen te maken heeft dan probeer ik vaak die cijfers op te zoeken, maar ook de “hardheid” van die cijfers te bekijken. Juist daardoor wist ik dat cijfers vaak een hardheid pretenderen, die er in werkelijkheid niet is.

Enkele dagen geleden heb ik een artikel geschreven over de stijging van de zeespiegel in Nederland. Omdat de zes hoofdstations aan de kust in Nederland niet helemaal parallel lopen, en de meetmethode niet al te lang geleden is aangepast, zien we dat ook daar de cijfers minder eenduidig zijn dan je zou denken als je je er niet in verdiept.

De Zeewatermonitor van Deltares uit 2022 levert de cijfers, die in Nederland het meest worden gebruikt. Die komen tot een schatting van 1.8 mm. stijging per jaar aan onze kust tot 1993 en 2.9 mm. stijging per jaar erna.

Mij viel op dat als ik aan mensen vraag hoeveel zij denken dat de zeespiegelstijging in Nederland in het recente verleden is geweest dat de schattingen sterk uit elkaar lopen. De meeste mensen melden dan een – stuk – hogere stijging dan zich in werkelijkheid heeft voorgedaan.

Waar hangt die schatting mee samen

Het leek me interessant om aan een steekproef van Nederlanders vragen te stellen over de door hen geschatte stijging van de zeewaterspiegel in Nederland in het verleden en hun verwachting naar de toekomst toe en te kijken waar de verschillende schattingen mee samenhingen.

Er zijn vier vragen gesteld:

• Met hoeveel denkt u dat tussen 1900 en 1925 de zeespiegel in Nederland is gestegen? In de Zeespiegelmonitor wordt gemeld dat deze stijging bijna 5 cm is geweest (1 cm ervan komt door de daling van het land).
• Dezelfde vraag is gesteld voor de periode 1997 en 2022. In de Zeespiegelmonitor wordt gemeld dat deze stijging ruim 7 centimeter is geworden.
• Vervolgens is gevraagd hoe men denkt dat de komende 25 jaar de stijging zal zijn.
• Ten slotte is gevraagd hoe men denkt dat de komende 25 jaar de stijging zal zijn als wereldwijd snel goede maatregelen worden genomen om de CO2-uitstoot fors te verminderen.

Voor alle meer dan 4000 ondervraagden via Peil.nl kwamen er deze gemiddelden uit:

• 1900-1925: in werkelijkheid 5 centimeter, gemiddelde inschatting in nederland ruim 2 keer zoveel: 10,7.
• 1998-2022: in werkelijkheid 7 centimeter, gemiddelde inschatting bijna 2 keer zoveel: 13.9
• De komende 25 jaar: de gemiddelde verwachting is 20 centimeter, bijna 1.5 keer de schatting van de werkelijke stijging de afgelopen 25 jaar.
• Ten slotte is gevraagd wat men denkt dat de stijging zal zijn bij een snelle doorwerking wereldwijd van de maatregelen tegen CO2-uitstoot. Dan wordt er een zeespiegelstijging verwacht in de komende 25 jaar van gemiddeld ruim 13 centimeter, dus 7 centimeter minder dan zonder die maatregelen en ongeveer die men schat voor de afgelopen 25 jaar.

(bijna 20% van de ondervraagden gaf aan dat ze het niet wisten of geen antwoord wilden geven).

Verschillen tussen groepen

De gemiddelde schatting voor de zeespiegelstijging van ruim 100 jaar geleden en van de afgelopen 25 jaar is dus een factor 2 te hoog. Interessant is echter daarbij om te zien hoe die schattingen zijn bij verschillende subgroepen. Komen die overeen of verschillen die en zo ja hoeveel?

Ten aanzien van de inschatting van de werkelijke stijging beperk ik me tot die van de laatste 25 jaar. (Het patroon lijkt namelijk sterk op dat van ruim 100 jaar geleden).

Hier zijn de grote verschillen te zien naar partijkeuze PS2023.

Deze rangorde van partijen (van GroenLinks naar FVD) hangt sterk samen met beantwoording op de vragen ten aanzien van en ernst van de klimaatcrisis. Hoe ernstiger men denkt dat de crisis is, hoe meer men denkt dat de zeespiegel in het verleden is gestegen.

Bij de andere kenmerken zien we de volgende verschillen:

• jongeren schatten de stijging hoger dan ouderen (19 tegen 12 cm).
• naar geslacht, opleiding en inkomen zijn de verschillen tussen de groepen een stuk kleiner

Dus het verschil in inschatting van de stijging in het verleden vertoont een duidelijke samenhang met het oordeel over de ernst van de klimaatcrisis.

Komende 25 jaar

Bij alle groepen zien we een toename van de verwachting van de zeespiegelstijging. GroenLinks kiezers schatten die stijging dan in op 40 cm in 25 jaar, bijna 50% meer dan men denkt dat het de afgelopen 25 jaar is gestegen. Maar als de maatregelen tegen uitstoot van CO2 snel wereldwijd succesvol zouden zijn dan denkt men dat de stijging 25 centimeter is, ongeveer gelijk aan de gemiddelde waarde voor de afgelopen 25 jaar.

Bij vrijwel alle partijen zien we vergelijkbare patronen, maar op andere absolute niveaus. Men verwacht de komende 25 jaar een duidelijke toename van de stijging van de zeespiegel, maar bij het succesvol toepassen van de maatregelen tegen de uitstoot van CO2, komt men op een gemiddelde waarde, die lijkt op de schatting van de stijging van de afgelopen 25 jaar.

Ten slotte

Met dit onderzoek neem ik geen positie in ten aanzien van de verwachte stijging van de zeespiegel of het effect van het verminderen van de CO2-uitstoot op het klimaat en de hoogte van de zeespiegel.

Maar als iemand die erg van de cijfers is, zou ik het toch fijn vinden als we over een onderwerp, dat zo belangrijk wordt geacht dat er heel veel geld, tijd en aandacht aan wordt gegeven door de overheid en de media, ten minste weten over welke getallen we het hebben.

U heeft zojuist gelezen: De zeespiegelstijging als opvatting.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Deze website opereert dankzij de financiële steun van de bezoekers en kent geen paywall of adverteerder. Klik hier als u een (kleine) donatie wilt geven. Onze dank is groot.