Somber door lange termijn “Corona-aanpak” regering

Leestijd: 6 minuten

Somber door lange termijn “Corona-aanpak” regering

Pak Papier

Gistermiddag stuurde de regering een brief naar de kamer over de lange termijn strategie inzake Corona. Hier treft u het nieuwsbericht erover aan op de Rijksoverheidssite.  En hier het volledige document van 39 pagina’s plus vele bijlagen.

De brief startte met dit plaatje, waarin de regering de stappen aangaf t.a.v. dit onderwerp. De huidige nota is blijkbaar de tweede stap.

Daarnaast las ik de reactie van de regering op het eerste rapport van de OVV over de eerste fase van de Coronacrisis en het interview met Van Dissel over zijn rol tijdens de crisis bij NU.nl, was hij nu adviseur of beleidsmaker geweest?

Ik ben blij dat ik ooit een cursus snellezen heb gevolgd, want het was (heel) veel tekst. En na afloop was ik niet alleen uitgeput, maar had ik zeer gemengde gevoelens over wat ik tot mij genomen had. Heel veel woorden waarmee helaas het wantrouwen, dat was ontstaan naar aanleiding van de beleidskeuzen in de eerste paniekmaanden, niet werd weggenomen. Dat geldt ook voor een andere grote ongerustheid die ik heb en die door deze brief alleen maar is toegenomen.

Laat ik beginnen met de punten aan de positieve kant van de balans.

Positief

Zeker als we ons vergelijken met een aantal andere landen, zoals Duitsland (met Minister Lauterbach aan het stuur), dan mogen we blij zijn met het feit dat alle maatregelen zijn opgeheven. Ook na het afschalen van de maatregelen laten de cijfers een gunstige ontwikkeling zien. De relevantie van die cijfers neemt verder af als er per 11 april ook niet meer aangeraden wordt om bij de GGD een test te laten uitvoeren als je een positieve sneltest hebt gedaan.

Ook merk je dat door die combinatie van feiten onder een steeds groter deel van de bevolking de hevige angst voor Corona verdwijnt. Men beseft dat bij het overgrote deel van de mensen dat het toch krijgt, het verloop gematigd is en velen voelen zich veilig door hun drie of zelfs vier vaccinaties. (Ik heb zo vaak  op twitter gelezen dat mensen die na drie keer gevaccineerd waren, toch Covid kregen en meenden dat ze dankzij hun vaccinaties er niet erg ziek van zijn geworden.  Iets wat voor die persoon noch hard te bewijzen, noch hard te ontkennen is. Het is vooral perceptie, maar dat is op zichzelf OK.)

Appartementen dichtgelast

Besef dat er ook landen zijn (en dan heb ik het niet over China, waar de deuren van appartementgebouwen worden dichtgelast om te zorgen dat de bewoners niet de straat op gaan) waar nog maatregelen gelden, die er in Nederland nooit zijn geweest. Zoals 2- tot 5-jarigen die op school/kinderopvang mondkapjes moeten dragen en vaccinatieprogramma’s voor kinderen onder de zes jaar. Of prominente figuren in het publieke debat die de bevolking doen denken dat een groot deel van de geïnfecteerden met Covid, LongCovid krijgen en die er ook voor zorgen dat veel mensen angstig blijven en zelfs thuis mondkapjes dragen met verschillende beschermingslagen.

Je weet voor die landen zeker (en ik denk dat het voor Duitsland met Lauterbach aan het roer ook zo is), dat als zich echt een duidelijke toename gaat aftekenen in de ziekenhuizen door infecties aan de ademhalingsorganen (Corona of Influenza), het maatregelenpakket weer wordt uitgebreid, inclusief vaccinatieplicht en de 2G of 2G+ coronatoegangspas. (2G+ is “alleen gevaccineerden, maar wel met een negatieve test”).

Ze kunnen dat dan doen omdat door de angst, die bij een groot deel van de bevolking is blijven bestaan, er forse steun is onder die bevolking voor de maatregelen, ongeacht de mogelijke nadelen daarvan.

De kern van de brief

De kern van de brief wordt het best weergegeven door de visuele samenvatting, die u hier aantreft. Dit zijn de cruciale componenten van die samenvatting.

 

Mijn twijfels

Terwijl dus het eerste gevoel is: tel je zegeningen, valt het op dat alles wat je leest in het plan van aanpak zo weinig concreet is.

Er staat veel over overleggen die men zal gaan voeren om tot actieplannen te gaan komen. Karakteristiek vond ik deze zinnen: “Het kabinet is in gesprek met sectoren over wat zij zelf kunnen en willen doen om hun klanten, bezoekers, patiënten, studenten en leerlingen en werknemers een veilige omgeving te bieden en te ondersteunen in een gezonde leefstijl. Het kabinet stimuleert sectoren om daar voor de zomer van 2022 goede afspraken over te maken met hun achterban…… Ook is in deze sectorale gesprekken aandacht voor het belang van ventileren. Met VNO-NCW en sectoren wordt gekeken waar de meeste winst in ventilatie te behalen valt om de ventilatie op orde te krijgen, ook voor wat betreft gebruik en onderhoud.”

Besef dat dit dus twee jaar is na de start van deze coronacrisis en 21 maanden nadat ik het Deltaplan Ventilatie had geopperd. Zeker nu op steeds meer plekken is aangetoond wat een verschil het maakt (en niet alleen voor Corona) als men zorgt voor veilige binnenruimtes waar o.a. de ventilatie op orde is, is het ronduit niet te verteren hoe traag het gaat om actieplannen op te zetten en uit te voeren.

En daarbij komen we tot de kern van waarom ik nogal ongerust word als ik dat plan en de samenvatting lees, zoals hierboven weergegeven.

Het is allemaal nogal vrijblijvend wat er staat.

Als je beseft dat het amper drie maanden geleden is dat de regering een complete lockdown aankondigde gebaseerd op absurde prognoses, dan vraag je je af wat de garanties zijn dat zoiets niet meer gebeurt. In personele zin zijn er weinig veranderingen doorgevoerd (eigenlijk alleen een andere minister). Belangrijke sleutelfiguren (denk aan Van Dissel en Wallinga) zitten nog steeds op dezelfde plaats. De OMT-experts zien we nog steeds op diverse plekken in de media terug, zonder dat ze kritisch worden aangepakt. 

Maar wat misschien wel het belangrijkste is: ze worden niet aangesproken op datgene wat evident fout is gegaan. Hen wordt niet gevraagd wat ze nu eigenlijk geleerd hebben in de afgelopen twee jaar en hoe ze dat nu anders zouden gaan doen. De belangrijke rol van het RIVM wordt in stand gehouden. Data-verzameling en data-analyse worden niet ingrijpend verbeterd. Rioolwateranalyse is ineens alles wat de klok slaat.

Wat de criteria zijn voor ieder van de vier geschetste scenario’s is onduidelijk. Wat men al dan niet zal gaan doen bij de twee ernstigste scenario’s weten we niet. Ja, er worden vrome woorden gesproken over de zaken waarmee ze rekening gaan houden, maar of dat echt zal gebeuren in de praktijk?  Die vrome woorden heb ik negen maanden geleden gehoord, maar die waren ze tussen oktober 2021 en februari 2022 blijkbaar vergeten.

Wat hebben ze geleerd?

Daarbij hebben we gezien dat de volksvertegenwoordiging in meerderheid gemakkelijk meeging met datgene wat er voorgesteld werd. Sommige partijen wilden zelfs meer doen dan de regering voorstelde. Wat hebben zij geleerd in de afgelopen twee jaar en hoe zullen zij de zaken anders gaan aanpakken mocht de situatie toch weer verslechteren? De gereedschapskist staat klaar en ook binnen de EU heeft men een aantal hulpmiddelen nog kant-en-klaar beschikbaar.

Mocht er om welke reden dan ook een forse stijging van de druk op de zorg gaan ontstaan, dan voel ik me weinig gerust door datgene wat ik gisteren heb gelezen.

De mammoet in de kamer

Slechts drie componenten kunnen ervoor zorgen dat we in het najaar geen herhaling van zetten krijgen.

1. Als het nog een lange tijd duurt voordat die druk op die zorg gaat stijgen, dan zullen meer mensen de angst kwijt zijn geraakt en minder gemakkelijk meegenomen kunnen worden in een volgende, nieuwe angstgolf.
   
2. Een grootschalige openbare en transparante reflectie op een aantal sleutelterreinen met betrekking tot wat we nu geleerd hebben in die twee jaar en wat we nu anders zouden doen. Denk daarbij aan onderwerpen als “aanpak gezondheidszorg eerste lijn”,  “aanpak in de ziekenhuizen”, “dataverzameling en data-analyse”, “functioneren van OMT en andere adviesorganen”,  “evaluatie van het vaccinatiebeleid” en “functioneren van de media”. Niet in een beschuldigende sfeer, maar in een open gesprek over hoe het gegaan is, waarom het zo gegaan is, en hoe het anders zou kunnen.  Het is vooral dit onderdeel dat ik zeer mis in de aanpak van de regering. Het is niet voldoende om te wachten op de volgende twee rapporten van het OVV. Niet alleen kan dat nog lang duren, maar ook beslaat het slechts een beperkt deel van de onderwerpen, die aan de orde zouden moeten komen.

Juist omdat ik niet zie dat punt 2 in de komende tijd daadwerkelijk gaat plaatsvinden, zou alleen punt 1 ons echt kunnen helpen.

Maar er is nog een derde punt…

Dat -naar mijn stellige overtuiging- in het najaar een grote rol zal spelen. Dat is de mammoet in de kamer. Waardoor Corona geen centrale rol meer zal spelen in ons dagelijkse leven en de druk om toch weer maatregelen te nemen (sterk?) zal afnemen. Een punt waar ik absoluut niet blij mee ben, want het middel is zogezegd erger dan de kwaal. Ik denk namelijk dat de directe en indirecte gevolgen van de oorlog in Oekraïne, zoals op het terrein van de beschikbaarheid van voedsel en energie en de enorme prijsstijgingen, ons maatschappelijk, economisch en psychisch voor zulke grote uitdagingen zullen stellen, dat het Coronabeleid daaraan ondergeschikt zal gaan worden, ongeacht hoe dat virus zich ook verder zal muteren.

De slagvaardigheid van ons openbaar bestuur zal daarbij zwaar op de proef worden gesteld. De polarisaties in de samenleving en de daling van het vertrouwen in sleutelfiguren helpen niet bij het verbeteren van de condities om de grote uitdagingen waarvoor we gaan komen te staan, goed aan te kunnen pakken.

Ik hoop oprecht dat ik een veel te somber beeld geef van wat zich in het echt zal gaan afspelen, maar het gaat nu veel minder over het voorbereid zijn op een volgende mogelijke pandemie, maar over een goede aanpak van de crisis op divers andere terreinen, die zich zo duidelijk aandient. En waarvan ik nog weinig geruststellende signalen zie over hoe we dat SAMEN kunnen aanpakken en doorstaan.

U heeft zojuist gelezen: Somber door lange termijn “Corona-aanpak” regering.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Als u de mogelijkheid heeft, blijf onze site dan ook af en toe financieel steunen. Klik dan hier.