In Zuid Afrika lijkt Omikron inmiddels op retour. Het aantal ziekenhuisopnames per dag is lager gebleven dan ten tijde van Delta en daalt inmiddels ook. In het VK en Denemarken heeft Omikron een flinke stijging van het aantal positieve tests veroorzaakt, maar de eerste indicatie is, dat de ziekenhuiscijfers slechts beperkt mee lijken te stijgen.
Lees volledig artikel: Omikron in het buitenland update 23-12-2021
door Eildert Slim (Green Team)
Vanaf vanavond een aangepaste format. In Zuid Afrika is het rustig gebleven rond Omikron, nu is de vraag wat in Europa gaat gebeuren. Daarom verschuift de focus in het vervolg van Zuid Afrika naar met name Denemarken en het VK.
Eerst in het kort alvast de kernpunten:
- In Zuid Afrika is de Omikron golf inmiddels op retour, nu een maand nadat het begin ervan duidelijk zichtbaar werd. In vergelijking met de Delta golf is het aantal ziekenhuisopnames en overlijdens door Omikron veel lager gebleven, zie eerdere updates voor meer details.
- In het VK is voor 19 december nu een stijging van 18% te zien in vergelijking met een week eerder. De komende dagen zal duidelijk worden hoe deze trend zich verder ontwikkelt.
Zuid Afrika
In vergelijking met de Delta golf een half jaar geleden lijkt de Omikron golf voor wat positieve testen betreft iets hoger, maar vooral veel korter. Dit geldt voor geheel Zuid Afrika, maar in de provincie Gauteng is de Omikron piek zelfs beneden het niveau van de Delta piek gebleven:
De grafiek voor Zuid Afrika is de optelsom van de grafieken van negen verschillende provincies, dus de hoogte van de top is mede afhankelijk van hoe synchroon de uitbraken verlopen per provincie. Bij een snel verspreidend virus pieken alle provincies tegelijkertijd.
Maar dit plaatje bewijst, dat Omikron niet noodzakelijk tot een “ongezien hoge” piek van positieve tests hoeft te leiden.
Opvallend is verder de sterke afname van de Case Fatality Rate, het aantal overlijdens per positieve test, sinds de opkomst van Omikron.
Denemarken
In Denemarken stegen de coronacijfers al vanaf begin oktober. Begin december verscheen Omikron, Denemarken houdt hier een duidelijk overzicht bij van het aandeel ervan. Op basis van deze data kan het aandeel Omikron worden vergeleken met het 7-daags totaal gemiddelde aantal positieve tests:
Mogelijk worden de laatste dagen nog verder bijgewerkt, de schijnbare afvlakking van het aandeel Omikron rond 50% lijkt onwaarschijnlijk.
Op logaritmische schaal is zichtbaar hoe de stijging van het aantal positieve tests van oktober rond eind november begon te vertragen richting de Delta piek, met opnieuw een versnelde stijging in december veroorzaakt door Omikron. Deze stijging lijkt vooralsnog door te zetten.
Het aantal ziekenhuisopnames in Denemarken is ook stijgende, maar vooralsnog lijkt deze stijging in lijn met de eerdere trend in november en nog steeds op een lager niveau dan eind vorig jaar.
Verenigd Koninkrijk
Onderstaande grafiek komt uit het dagelijkse rapport van de UK Health Security Agency. De laatste dagen zijn nog niet volledig. Groen wordt geacht Delta te zijn, paars is Omikron.
Vanaf 9 december is een significante stijging in het totaal aantal positieve tests ten opzichte van dezelfde dag een week eerder, grotendeels gedreven door de toename van Omikron. Vanaf 13 december is de stijging 50%, vergeleken met een week eerder. Enkele dagen daarna begint het aantal Delta gevallen significant te dalen.
Het effect van een stijging van het aantal positieve tests zou na ongeveer een week zichtbaar moeten worden in het aantal ziekenhuisopnames. Deze zijn nu beschikbaar tot en met 19 december. De stijging van 19 december is 18% ten opzichte van een week eerder.
De komende dagen zal het aantal ziekenhuisopnames met of door Delta beginnen af te nemen, terwijl het aantal opnames met of door Omikron toeneemt. Dan zal duidelijk worden hoe het totaal zich ontwikkelt.
Prognose
Omikron is veel besmettelijker dan Delta. Als door Omikron infecties gegenereerde immuniteit effectief is tegen Delta, dan zal die laatste daarom uitsterven. Immers, Omikron is effectiever in het bereiken van vatbare mensen, die daarna niet vatbaar meer zijn. Dit effect treed echter pas in werking wanneer een groot aantal mensen is besmet met Omikron. In het VK is dit inmiddels zichtbaar, daar neemt het aantal gevallen met Delta af.
Vooralsnog zijn de voortekenen uit Zuid Afrika gunstig: Een relatief korte golf, waarbij het aantal ziekenhuisopnames per dag ver onder het niveau van de eerdere Delta golf blijft, evenals het aantal overlijdens.
De data uit het VK en Denemarken is nog onvoldoende compleet om een even duidelijk beeld te geven. De snelheid waarmee Omikron zich verspreidt lijkt vergelijkbaar met die in Zuid Afrika. In dat land piekte het aantal positieve tests ongeveer drie weken na het zichtbaar worden van de nieuwe golf. Als het VK en Denemarken hetzelfde tempo aanhouden zitten ze rond nieuwjaar op de top qua aantal positieve tests, maar dat is een vraagteken.
Wat Omikron voor hen betekent in termen van ziekenhuisopnames moet de komende dagen duidelijk worden. Eerste onderzoeken wijzen erop dat Omikron tot fors minder ernstige ziektegevallen leidt. Dat zou ook moeten leiden tot beduidend minder en kortere ziekenhuisopnames.
Het beeld echter kan versluierd worden door een groot aantal asymptomatische gevallen. Als die om andere redenen naar het ziekenhuis gaan, worden ze wel als Covid-19 geval aangemerkt.
Wat is aan de hand in Nederland en België?
In Denemarken en het VK verdringt Omikron in hoog tempo Delta. Dit gaat in die landen gepaard met een toename van het aantal positieve tests. In de VS werd gerapporteerd, dat het aandeel Omikron per 18 december was opgelopen tot 73%. In Australië is Omikron ook dominant.
Hoe is het met die wereldwijde opkomst van Omikron mogelijk, dat in Nederland en België het totaal aantal positieve tests vooralsnog lijkt te dalen?
Drie hypotheses:
- In de woorden van Van Dissel, “stilte voor de storm”. Nederland loopt simpelweg enige tijd achter op andere landen. Dat is mogelijk. In het VK werd de opkomst van Omikron zichtbaar in de stijging van het aantal tests per uitvoeringsdatum vanaf 9 december.
In Nederland lijkt het aantal positieve tests tot 21 december (zie laatste dagcijfers) nog steeds te blijven dalen, zij het iets langzamer dan eerst. - De lockdown houdt de Omikron cijfers effectief laag. Deze hypothese kan snel van tafel, omdat in België geen lockdown is ingevoerd.
- De derde hypothese is gebaseerd op twee aannames: Eerst, dat infectie met Delta significant beschermt tegen Omikron en andersom. Twee, dat Omikron infecties gemiddeld milder verlopen dan die van Delta en daardoor minder vaak positief worden getest. Dit is in overeenstemming met Zuid Afrikaanse data.
In het VK en Denemarken was de laatste Delta golf nog in opmars, in Nederland en België was deze al op retour. Dit betekent, dat in die laatste twee landen relatief minder vatbare mensen waren.
Omikron doet in alle landen hetzelfde: Het besmet razendsnel degenen die vatbaar zijn. Dit remt de verspreiding van Delta, maar het totaal aantal infecties neemt snel toe – tot hoever is afhankelijk van het aantal vatbare mensen.
Echter, als Omikron infecties minder vaak gedetecteerd worden, kan het aantal positieve tests toe of afnemen – afhankelijk van de grootte van de groep die nog geïnfecteerd wordt. Hoe hoger het aandeel Omikron, vóórdat het totaal aantal positieve tests begint te stijgen, des te lager de uiteindelijke piek wordt.
Mogelijk zijn er nog andere verklarende hypotheses. De komende tijd zullen meer duidelijkheid verschaffen, welke de juiste is.
