Prognose: 17 miljoen Nederlanders in het ziekenhuis

Leestijd: 7 minuten

Ernstige schade door Covid-19 aan het logisch denkvermogen

Er is veel discussie over de echte gezondheidsschade van Covid-19. Over hoe hoog nu de IFR is (percentage geïnfecteerden die eraan overlijden) en welk deel in het ziekenhuis komt. Daarbij zijn vanaf het begin veel cijfers langsgekomen.

Maar één effect staat qua omvang wat mij betreft buiten kijf. Het vermogen tot logisch denken en het goed in schatten van cijfers heeft het virus bij velen compleet doen verdwijnen.

Onrealistische inschatting

Onlangs sprak ik met een hoog opgeleide man, die voor zijn pensionering in het bestuur zat van een beursgenoteerd fonds.  Hij kijkt dagelijks naar veel programma’s van de publieke omroep. En hij leest verschillende kranten. Hij vertelde me dat hij heel bang was dat zijn kinderen in het ziekenhuis zouden belanden.

Op mijn vraag hoe groot volgens hem de kans was dat een ongevaccineerde vrouw van 50 jaar, die het virus opliep, in het ziekenhuis zou belanden, antwoordde hij: “Zestig procent”.

Zelfs toen ik hem uitlegde dat toen nog niemand gevaccineerd was eind 2020, door Van Dissel werd aangegeven dat 1,5% van de geïnfecteerden in het ziekenhuis zouden belanden (en dat was nog om meerdere redenen een overschatting), begon het amper bij die hoog opgeleide man te dagen, dat die 60% een volledig onrealistische inschatting was.

Nu zou je kunnen denken dat we hier te maken hebben met een oudere man, die heel bang is voor het virus en ook nog eens de media volgt, die hem geen goed beeld geven, dus die grote overschatting is wel begrijpelijk.

Ik neem het die man dan ook zeker niet kwalijk. Maar ik denk wel dat het slecht is voor zijn gezondheid om nu al 21 maanden in deze angststress te leven zonder het juiste perspectief op de echte risico’s. Zeker nu de praktijk laat zien dat ook het vaccin niet de bescherming biedt, die hem voorgeschoteld was.

De ongeloofwaardige scenario’s van het RIVM

Maar als deskundigen met hun voorlichting aan kabinet en het publiek zonder blikken of blozen ongeveer dezelfde onrealistische cijfers brengen, dan wordt het veel kwalijker. Want daardoor worden we met maatregelen opgescheept, die geen enkel realistisch fundament hebben.

Misschien kunt u nog herinneren de “voorspelling” van 170.000 cases per dag van haf januari 2021, waardoor we drie maanden met een avondklok werden opgescheept. Besef dat het een voorspelling was op basis van de veronderstelling dat de Britse variant (die daarna alpha werd genaamd) snel de overhand zou krijgen in Nederland. Daardoor werd bovenop de maatregelen die er toen al waren ook nog een avondklok ingevoerd. Ernst Kuipers gaf na afloop van de avondklok-periode aan, dat deze geen effect had gehad. 

Maar noch het RIVM/OMT en noch de regering heeft iets geleerd van die periode toen zich ook een nieuwe variant aandiende. Uit de hoge hoed van modellen komen compleet onwaarschijnlijke cijfers rollen, en we gaan in een volledige lockdown. Een lockdown waarover De Volkskrant vanmorgen in een hoofdartikel schreef, dat je beter het zekere voor het onzekere kan nemen.

Bewustzijnsvernauwing

Daarbij realiseert De Volkskrant zich opnieuw niet hoe ze met  bewustzijnsvernauwing naar de situatie kijken. Want eigenlijk zeggen ze “we nemen liever de zekerheid van de grote schade in de samenleving van de lockdown (MdH: denk aan jongeren, denk aan onderwijs, denk aan ondernemers) dan de schade oplopen die misschien kan gebeuren aan de hand van wat onze rekenmeesters hebben voorgerekend.”

Cruciaal is dus de mate van waarschijnlijkheid van wat onze rekenmeesters ons hebben voorgerekend

Het onderstaande van de presentatie van Van Dissel is de basis van alle consternatie en het instellen van een lockdown, die ik tot paniek-lockdown heb gedoopt.

Doorgerekend

De rode lijn in deze grafiek was de gemodelleerde ontwikkeling van de IC-bezetting als we bovenop de avond lockdown geen extra maatregelen zouden nemen: dan krijgen we een bezetting van de IC’s van ruim 4300 bedden kort na 1 februari (met als ondergrens 3000 en bovengrens bijna 6000). Op dit moment ligt dat cijfer iets boven de 600.

Nu is deze doorberekening gebaseerd geweest op de scenario’s die in Engeland opgesteld waren. Hier wordt verslag gedaan van een ontluisterend gesprek met de voorzitter van de groep, die deze berekeningen heeft gemaakt. Daarbij zijn vier varianten doorgerekend met allemaal negatieve tot zeer negatieve aannames. Zonder dat men ook scenario’s doorrekende met positievere aannames of aangaf wat men nu als kans zag per scenario dat het zich echt zou voordoen. Het antwoord van deze voorzitter was dat de politiek daar niet om gevraagd had.

Onzin

Nu is een Excel-sheet zeer geduldig. Je kunt er elke aanname in stoppen en er komt altijd wel een resultaat uit. Maar dat betekent niet dat het resultaat een werkelijkheidswaarde heeft. Het is niet moeilijk een Excel-sheet te maken, waarmee berekend wordt dat in maart a.s. 17 miljoen Nederlanders met Omikron in het ziekenhuis liggen. (Als je ervan uitgaat dat niemand enige immuniteit heeft en iedereen in het ziekenhuis belandt, dan is dat de uitkomst).

Maar iedereen zal direct begrijpen dat dit onzin is. De uitkomst 17 miljoen maakt het al compleet onwaarschijnlijk, dus ga je kijken wat er dan fout gegaan kan zijn, waardoor dit de uitkomst van het model was.

Maar als het uitkomsten betreft, die minder duidelijk onwaarschijnlijk zijn, dan worden er blijkbaar ook minder vraagtekens gezet.

Het Britse blad The Spectator heeft voor vier golven de prognoses van deze Engelse modelleurs gezet naast de echte uitkomsten.

Zwaktebod

Voor de modellen van het RIVM kunnen vergelijkbare tekeningen worden gemaakt. En dan wordt vaak geschermd met de “preventieparadox”. Die houdt in dat het model was uitgekomen als er geen maatregelen waren genomen, maar dat is een gigantisch zwaktebod. Want als je vervolgens naar andere landen kijkt (neem bijvoorbeeld Zweden), dan zie je dat met veel beperktere maatregelen de cijfers niet de grote vlucht hebben genomen, die je op basis van het de doorberekeningen van het model zou verwachten.

Ook in januari 2021 was het compleet duidelijk dat die geprognotiseerde 170.000 besmettingen per dag compleet onrealistisch waren. Die hadden geen enkele realiteitswaarde, zoals bij die 17 miljoen in het ziekenhuis ook niet het geval was. Maar toch was dat toen de basis voor de avondklok (van circa drie maanden!).

Realiteitscheck van de doorberekening

Ik zal laten zien hoe onrealistisch die geprognotiseerde 4300 IC-bezetting was als we geen aanvullende maatregelen hadden genomen na de avondlockdown.

1. Bij een gemiddelde ligduur van 16 dagen op de IC’s bereiken we een IC-bezetting van 4300 bij 270 IC-opnames per dag. Besef dat sinds september 2020 we geen dag hebben gehad met meer dan 60 IC-opnames.
2. Als we naar de maximale IC-bezetting van de afgelopen maanden en naar het maximum aantal positieve testen per dag kijken, dan zien we de ratio IC-opnames van ongeveer 0,3%.
3. Dus als we 270 IC-opnames echt zouden bereiken en verder niets zou veranderen t.o.v. nu, dan zou dat gebeuren bij 80.000 positieve testen per dag.

Ook onzin

Maar waarom is dit sommetje in feite net zo een onzin als de prognose dat 17 miljoen mensen in het ziekenhuis zullen gaan belanden? Hieronder werk ik dat uit:

• 80.000 positieve testen per dag betekenen in werkelijkheid een factor 3 tot 5 keer zoveel infecties per dag (want niet iedereen heeft symptomen of laat zich testen). Laten we zeggen 4 keer zoveel. Dat zijn dus 320.000 infecties per dag in Nederland. En dat is ruim 2% van de bevolking per dag.
• Een deel van de bevolking heeft al wel immuniteit voor die nieuwe omikronvariant. De ontwikkelingen in Gauteng laten zien dat na een snelle start die curve van besmettingen ook snel weer ombuigt, dus er zijn duidelijk vormen van immuniteit in de bevolking (die ook nog eens maar voor 25% is gevaccineerd).

Gompertz-Curve

Nu kan gezegd worden: “Ja, maar het is een jongere bevolking.”  Of: “het is daar zomer”. Maar overal in de wereld zagen we ontwikkelingen waarbij na een hele snelle groei van de positieve gevallen, ook weer een hele snelle daling ontstond.

Nobelprijswinnaar Prof. Levitt heeft het over de Gompertz-curve, die zich steeds voordoet.  Hier treft u zijn berekeningen aan voor Nederland. Na het bekend worden van de lockdown plaatste hij deze grappige, maar tegelijkertijd heel trieste tweet.

Minder ernstig

Al vanaf het begin kwamen er signalen vanuit Zuid-Afrika, dat een infectie met een Omikron-variant gemiddeld veel lichter verliep. Men had daar veel minder mensen in ernstige toestand op de IC’s. Plus dat bij de ziekenhuisopnames het heel belangrijk was te beseffen dat juist omdat het fors besmettelijker Omikron tot veel meer asymptomatische geïnfecteerden leidde, er fors meer ziekenhuisopnames voor andere redenen dan Covid-klachten, positief werden getest.

Inmiddels zijn er cijfers uit Londen, die dit beeld ondersteunen. Deze grafiek geeft de drie belangrijke indicatoren aan t.o.v. het hoogtepunt begin januari 2021. Besef daarbij dat de tijdsas verschoven is. (ziekenhuisopnames met 5 dagen en overlijdensgevallen met 14 dagen). Terwijl het aantal positieve gevallen (de rode lijn) 140% is van de top begin januari, zijn de ziekenhuisopnames ( de gele lijn) slechts een kwart.

Lager

Dat houdt dus in dat de ziekenhuisopnames een factor 7 keer zo laag zijn t.o.v. de vastgestelde positieve testen als in januari. Laten we gemakshalve even aannemen dat het een factor 5 keer zo laag is. En ook aannemen dat deze factor ook geldt voor IC’s.  (Wat een pessimistische inschatting is, want als mensen minder erg ziek worden dan zal ook een kleiner deel van de ziekenhuisopnames op de IC’s eindigen). 

Dus met die factor 5 zouden we dus geen 80.000 positieve testen nodig hebben, maar 5 keer zoveel: 400.000. En omdat slecht 1 op de 4 zich laat testen, zou dat inhouden dat we begin februari een bezetting van 4300 op de IC’s krijgen als 4 keer 400.000 = 1.6 miljoen Nederlanders per dag dan worden geïnfecteerd. Ik herhaal “1,6 MILJOEN NEDERLANDERS PER DAG”.

Omdat in de aanloop naar begin februari steeds meer mensen geïnfecteerd zouden zijn in dat model hebben we dan nog amper genoeg niet geïnfecteerden beschikbaar om nog drie dagen geïnfecteerd te raken, want dan zijn alle 17.4 miljoen Nederlanders op.

“Liever safe dan sorry”

Maar ja, wordt er gezegd, je kunt beter safe zijn dan sorry. Dat is de insteek van het hoofdartikel van De Volkskrant. Maar bij het toepassen van dit principe moet je wel afwegen welke schade je aanbrengt als je de “safe-strategie” volgt. Want als er wel een vorm van schade is, moet je die afzetten tegen de kans van die mogelijke negatieve gebeurtenis. Het is alsof er een storm aankomt met code geel en dat dan in heel Nederland vanaf 12 uur ervoor niet meer de weg op mag.

En als je net doet of een complete lockdown van vier weken (en wie weet hoeveel langer nog) amper schade oplevert, dan is het “better safe dan sorry” principe een goed advies. Maar als je wel weet hoeveel schade zo’n lockdown berokkent, zul je veel meer inspanningen moeten verrichten om de realiteitswaarde van de voorspelling te beoordelen. Pas dan kun je die afweging maken.

Onwaarschijnlijk

We weten inmiddels het track record van de modellen van de Engelsen en van het RIVM. En je leest uit de voorspelling van het RIVM nu terug dat bij alleen handhaving van het avond lockdown de IC bezetting over 6 weken 4300 is, dan weet je dat zo een berekening een waarschijnlijkheid heeft van 0,0001. Maar dat heeft de regering niet behoedt om de lockdown in te stellen en De Volkskrant niet behoedt om het een verstandige beslissing te vinden.

Juist omdat de cijfers nog aan het dalen zijn, had RIVM/OMT/de regering ons zelf de ruimte kunnen geven om in de volgende 10 dagen veel betere inschattingen te maken voor het verloop van de besmettingen met Omikron. En dan was zeker gebleken dat ook deze modellen tezamen met de voorspelling van 17 miljoen mensen in het ziekenhuis de prullenbak in kunnen.

En als u mij niet gelooft lees dan deze reactie van de in Vlaanderen werkende Nederlandse arts Jeroen van der Hilst.

Helaas blijkt onze site nog steeds hard nodig te zijn. Help onze site met af en toe een (kleine) donatie. Klik hier. 

U heeft zojuist gelezen: Prognose: 17 miljoen Nederlanders in het ziekenhuis.