De cijfers zeggen: nu geen derde golf!

Leestijd: 7 minuten

Doordat inmiddels wel per dag de resultaten bekend worden gemaakt van de GGD-teststraten, is nu een beter beeld te geven van de verspreiding van Covid-19 in Nederland. En dat beeld is gunstiger dan het RIVM ons de afgelopen weken voorhoudt.

Met name doordat bij de snelle overgang half februari van de koude winter naar aangenaam lenteweer er een afwijkend patroon is ontstaan in de tesstraten, wordt het echte beeld versluierd. Door de cijfers van de afgelopen vier dagen bij de GGD te vergelijken met een week eerder, is goed te zien dat er op dit moment geen sprake is van een nieuwe hoge derde golf.

In dit artikel wordt deze bevinding onderbouwd.  Er wordt geëindigd met een belangrijke waarschuwing voor vanmiddag als het RIVM met de weekcijfers naar buiten komt. De reproductiefactor van rond 1,10 die dan gemeld gaat worden, is van 12 februari! Dat was midden in de winterperiode toen relatief weinig mensen zich lieten testen. Doordat de reproductiefactor door het RIVM wordt berekend op basis van de toe- of afname van positief getesten, stijgt die reproductiefactor van 12 februari louter door de veel grotere aantallen testen in de – warme – week erna. Die reproductiefactor zal een compleet verkeerd beeld geven van de stabiele situatie van dit moment.

Dagelijkse cijfers

Al vaker is door mij aangegeven dat de dagelijkse cijfers van het RIVM t.a.v. het aantal positieve testen niets zeggen. De RIVM-cijfers gaan namelijk steeds over meerdere dagen en niet alleen over gisteren. Plus dat niet gemeld werd hoeveel testen er waren uitgevoerd. Slechts één keer per week (op dinsdag) bij het weekoverzicht was er een beter beeld te geven. Toch duiken die dagcijfers wel met grote regelmaat op in de media.

Sinds een paar weken is er op het coronadashboard een belangrijke verandering gekomen bij de presentatie van de dagcijfers. Per dag wordt er nu aangegeven hoeveel testen er bij de GGD-teststraten worden uitgevoerd en hoeveel ervan positief zijn. Die GGD-cijfers maken ongeveer 85% uit van alle positieve testen in Nederland, zodat het volgen van die cijfers van de GGD een veel betere indruk geeft van de dagelijkse  ontwikkelingen in Nederland dan de dagcijfers van het RIVM.

Doordat de afgelopen twee maanden een aantal bijzondere gebeurtenissen heeft plaatsgevonden, is het helemaal van groot belang naar de GGD-cijfers te kijken om een goed beeld te hebben van wat zich in Nederland aan het afspelen is. Een beeld dat juist versluierd wordt door de rapportages van het RIVM.

Ik meld eerst die bijzondere gebeurtenissen en vervolgens laat ik zien wat de GGD-cijfers nu zeggen.

De bijzondere gebeurtenissen

Dit zijn de bijzondere gebeurtenissen van de afgelopen twee maanden:

• Rond 25 januari werd het grote GGD datalek bekend gemaakt. Uit het verloop van het aantal testen in die week is duidelijk op te maken dat er als reactie circa 20.000 testen minder hebben plaatsgevonden. Daardoor kwamen er 2300 minder positieve testen. Hier schreef ik erover.
  
• Op 7 februari is de GGD-teststraat gesloten door de sneeuwstorm van die dag. In de dagen erna was het ook koud en soms glad. Die combinatie zorgde ervoor dat t.o.v. de 7 dagen ervoor circa 20% personen zich minder hebben laten testen. En ook 20% minder positief zijn getest.
  
• Op 15 februari waren de teststraten in de ochtend gesloten wegens ijzel. Als die dag wordt vergeleken met de dagen erna, lijkt dat gezorgd te hebben voor circa 20.000 minder testen en 2000 minder positief getesten.
  
• Vanaf 16 februari, toen het ineens lenteachtig werd, nam het aantal personen dat getest werd fors toe. Het aantal positief getesten echter nam niet in dezelfde  mate toe. Het percentage positief getesten nam daardoor duidelijk af en kwam voor het eerst sinds eind september onder de 10%.

Die bijzondere gebeurtenissen maken het lastiger om de cijfers op weekbasis te interpreten. Zeker als ze in een soort smeltkroes van de cijfers van het RIVM terecht komen. Waarbij het RIVM de cijfers vooral zo interpreteert dat dit altijd een bevestiging is van hun model. En dus een ondersteuning is van hun adviezen. Maar als je deze bijzondere gebeurtenissen negeert, dan kan je met die cijfers doen wat je wil.

Corrigeer voor de winterperiode

Afgelopen dinsdag meldde het RIVM een stijging van het aantal positief getesten met 19%. “De derde golf is begonnen” was de toelichting van Aura Timen van het RIVM. Het steeds hoger aandeel van de Britse variant (waarvan het RIVM aanvankelijk meldde dat het rond 1 februari al twee derde van alle besmettingen zou betreffen) begint nu toe te slaan, was de enige conclusie, die je als toehoorder kon trekken.

Maar een fors deel van die stijging was terug te voeren tot het feit dat in de week ervoor door het winterweer circa 20% minder was getest. Door de afgelopen week te vergelijken met de week ervoor (dus de eerste lenteweek) dan is er goed te zien wat zich wel aan het afspelen is. En dat is geen snel opkomende derde golf.

De vergelijking van de week beginnend met 15 februari (de dag van de grote omslag van het weer van winter naar lente) met de week ervoor (de winterweek) zegt eigenlijk bar weinig. En doordat 15 februari de GGD-teststraten gesloten waren wegens ijzel moeten we die dag niet in de vergelijkingen meenemen.

Dinsdag de 16e (de eerste “lentedag”) nam het aantal testen bij de GGD abrupt toe alsmede het aantal positief getesten.  Dit is de vergelijking tussen de 16e tot de 20e februari met de winterweek ervoor (gemiddeldes per dag):

Tabel 1: Vergelijking GGD-teststraten. Gemiddeldes per dag.

	9-14 febuari	16-21 februari	Verschuiving
Aantal personen getest	27.500	40.000	+45%
Aantal positief getesten	3.050	3.900	+27%
% positief getesten	11,1%	9,7%	-12%

Goed is uit tabel 1 op te maken dat er in die eerste lenteweek een grote stijging geweest is van het aantal mensen dat zich liet testen. Het winterweer heeft mensen een deel van de mensen weerhouden om zich te laten testen. De toename tijdens de lenteweek kan samenhangen met het feit dat er relatief veel mensen verkouden waren geworden tijdens de winterweek en zich wilde laten testen. Daarnaast zien we een stijging van basisschoolleerlingen en hun familieleden die getest worden.

Uit de resultaten van het grote onderzoek van Lansingerland kan opgemaakt worden, dat van de uitgenodigde mensen toen, die wel positief werden getest 69% geen symptomen hadden. Een positieve testuitslag kan ook betekenen dat men (veel) eerder besmet was geweest, maar niet meer besmettelijk.

Geen stijging?

Als je goed wilt weten of deze tabel 1 nu betekent dat er echt meer mensen in Nederland besmet zijn geworden (denk aan Britse mutant en “de derde golf”) dan is het goed om de ontwikkelingen te bekijken in de ziekenhuizen vanaf 4 dagen nadat de positieve testen hebben plaatsgevonden. Want dat is het moment dat dan die toename van 25% van de positief getesten in de ziekenhuisopnames terug te vinden zouden moeten zijn. Dus vanaf 20 februari.

En dan zien we zowel bij de cijfers van LCPS (Ernst Kuipers) als bij Stichting NICE in de week van de 20e februari geen stijging van het aantal opnames t.o.v. de week ervoor. Bij LCPS zijn de cijfers stabiel gebleven en bij Stichting NICE zien we zelfs een daling. 

Dus vanuit de ziekenhuisopnames is af te leiden dat de stijging van het aantal positief getesten vanaf 16 februari geen bewijs is van een forse toename van het aantal besmette mensen in Nederland. Dus de aankondiging van het RIVM van afgelopen dinsdag van de derde golf was – wederom – een te negatief beeld van de cijfers die er lagen.

De tabel waarmee we de ontwikkelingen van de afgelopen week bij de GGD,  vergelijken met de week ervoor, biedt daar ook een duidelijke bevestiging ervan.

Tabel 2: Vergelijking GGD-teststraten. Gemiddeldes per dag

	16-21 februari	23-28 februari	Verschuiving
Aantal personen getest	40.000	44.500	+12%
Aantal positief getesten	3.900	3.900	0%
% positief getesten	9,7%	8,7%	-10%

Uit de tabel 2 blijkt dat de afgelopen week nog meer is getest (11% stijging). Maar dit heeft niet geleid tot een hoger aantal positief getesten bij de GGD. Het gemiddelde per dag is precies hetzelfde (4.000). Dus ook de afgelopen week is er geen sprake van een derde golf. Deze tabel geeft eerder de indruk dat er sprake is van een lichte daling.

Een stabilisatie die ik verwachtte, ongeacht de maatregelen, totdat de lente echt aanbreekt.

WAARSCHUWING

Vanmiddag komt het RIVM met haar weekrapport en toelichting. En je hoeft weinig fantasie te hebben hoe men de cijfers zal interpreteren, wat men gaat melden en hoe dat vervolgens door de regerings gespind gaat worden.

Als het RIVM op een neutrale manier naar de cijfers kijkt, zouden ze tot ongeveer vergelijkbare conclusies moeten trekken als ik hierboven getrokken heb. In het verslag van vorige week staat een grafiek waaruit op te maken is dat rond 10 februari de Britse variant in Nederland dominant was geworden. Als die Britse variant inderdaad voor een forse derde golf gezorgd zou  hebben is het wel vreemd dat tussen 23 en 27 februari er, ondanks de 10% hogere testen, geen stijging is geweest van de positieve testen t.o.v. de week ervoor.

Maar tot nu toe is de ervaring, dat het RIVM altijd de meest negatieve interpretatie kiest van de cijfers.

Daarom nu al wat waarschuwingen om u tegen die wijze van interpretatie te wapenen:

• Omdat er nog één dag binnenkomt bij het RIVM taxeer ik dat het totaalcijfer van het RIVM van positieve testen morgen tussen de 31.000 en 32.000 komt te liggen. Dat is een stijging van rond de 5% t.o.v. de week ervoor. Maar besef dan wel dat de week ervoor beïnvloed door de situatie op maandag 15 februari, toen in de ochtend de teststraten dicht waren. Als men reëel is, dan zegt men dat het aantal positieve testen ongeveer gelijk is gebleven. Maar voegt men daar aan toe “ondanks het feit dat het aantal uitgevoerde testen met 10% is gestegen”.
  
• Ten aanzien van de ziekenhuisopnames zal men tot de conclusie moeten komen dat die ook amper verschoven zijn. Maar dat houdt dan ook in dat de gemelde stijging van 19% van de positieve testen vorige week niet geleid heeft tot een duidelijke toename van de ziekenhuisopnames. Nog meer een bewijs dat vorige week geen derde golf was begonnen, maar de stijging kwam door de overgang van het winterweer naar het lenteweer op 15 februari.
  
• De klap op de vuurpijl vanmiddag wordt de reproductiefactor. Die zal namelijk rond de 1,10 worden en dreigt vervolgens een hoofdrol te gaan spelen bij de interpretatie van de gang van zaken in Nederland. Maar ik waarschuw u alvast uitdrukkelijk: Dat reproductiecijfer is berekend voor 12 februari. En laat dat nu net midden in de winterperiode geweest zijn met 20% minder uitgevoerde testen. Vanaf de 16e februari namen de testen toe en zien we dus een forse stijging van positieve testen.
  
  Het RIVM maakt nog steeds de foute keuze om de reproductiefactor op het aantal positieve testen te bepalen, krijgen we dus een reproductiefactor te horen van rond de 1,10. (En op basis van hun eigen aannames zal die van de Britse variant nog duidelijk hoger zijn). Dat oude en verkeerd bepaalde cijfer dreigt vervolgens een eigen leven te gaan leiden. En zal nog steeds het gevoel bevestigen dat de derde golf er is of rollend op ons afkomt. Maar u weet beter: deze reproductiefactor is van 12 februari en verkeerd berekend.  Als de reproductiefactor – net zoals in het voorjaar – berekend wordt op basis van de ziekenhuisopnames zou die iets onder de 1,0 liggen.

Wapen u dus tegen deze foute interpretatie van de cijfers. Er is geen enkele reden om te veronderstellen dat we de komende weken ook maar in de buurt komen van het zwarte scenario dat ons is voorgehouden.  Het RIVM zal die spookverhalen wel wat gaan tempereren. Maar dan natuurlijk met de melding dat dit volledig te danken is aan de maatregelen en dat dus…….

De rest kunt u zelf inmiddels invullen.

U heeft zojuist gelezen: De cijfers zeggen: nu geen derde golf!

Volg Maurice de Hond op Twitter en YouTube.

Deze site is advertentie-vrij. Dat willen we ook zo houden, want alleen op die manier blijf je volledig onafhankelijk. Wel vragen we een kleine bijdrage om maurice.nl draaiende te houden.