Vrijwel alle cijfers van gisteren van de rapportage van het RIVM waren gunstig. Alleen de reproductiefactor was wat gestegen. Maar die was 18 dagen oud en ook nog het gevolg van administratieve problemen. Toch was dat de kop van het RIVM bericht en nam het NOS-journaal het klakkeloos over.
Lees volledig artikel: Stijging van de reproductiefactor is fake news
Elke dinsdag komt het RIVM weer met het weekrapport uit en wordt er in de nieuwsmedia uitgebreid op ingegaan. Als je naar de cijfers kijkt, dan valt het steeds op hoe selectief het RIVM er vervolgens mee omgaat. En hoe gedwee de media die informatie vervolgens overnemen.
Cijfers waren wel gunstig
Gisteren was daar weer een karakteristiek voorbeeld van. Kijk maar:
Dit zijn de sleutelcijfers die vanuit het weekrapport van het RIVM en de website op te maken zijn:
- Het aantal positieve testen was t.a.v. de week ervoor 2% gedaald
- Het percentage positief getesten was gedaald van 13,8% naar 12,2% (dat kwam omdat het aantal uitgevoerde testen met 11% was gestegen)
- Het percentage nieuwe ziekenhuisopnames was met 12% gedaald
- Het aantal nieuwe IC-opnames was met 13% gedaald
- Het aantal overlijdensgevallen was met 12% gedaald
- Aantal virusdeeltjes in het riool was gedaald tot het laagste niveau sinds begin oktober
- De reproductiefactor was gestegen van 0,89 naar 1,02
Dit was de kop van het nieuwsbericht van het RIVM.
Deze boodschap werd ook overgenomen door het NOS-Journaal. Dit zei Kysia Hekster in het journaal van 8 uur nadat ze gezegd had dat het RIVM zich zorgen maakte omdat de daling van het aantal besmettingen stagneerde: “Het RIVM ziet ook dat het R-getal weer boven de 1 is, het teken dat het virus zich weer verder verspreidt en dat was vorige week niet zo, toen was het onder de 1, dus alles bij elkaar geeft dat grote zorgen”
Oude informatie
Maar, zoals ik op deze site al vele keren heb gezegd, is deze reproductiefactor op het moment van publicatie al volledig achterhaald. Deze waarde van 1,02 is -volgens het RIVM rapport zelf – de waarde VAN 6 NOVEMBER, dus 18 dagen oud!
Kijk maar naar de grafiek uit het rapport:
Een interessant cijfer van 6 november, maar het zegt helemaal niets over de actuele situatie!!!
Wat echter nog erger is; deze stijging is ook nog een gevolg van de wijze waarop het hele proces van vastlegging van het aantal positieve testen in Nederland loopt via de 25 GGD’s naar het RIVM. En daardoor geeft dat cijfer niet de echte ontwikkelingen in Nederland aan van begin november.
Dat zit namelijk zo. Elke dag wordt gemeld hoeveel nieuwe besmettingen bij het RIVM binnengekomen zijn. Maar dat zijn niet de testen die gisteren afgenomen zijn. Het zijn zelfs niet de testen waarvan de uitslag gisteren binnengekomen zijn. Het is slechts een weergave van het aantal nieuwe uitslagen die in de database zijn binnengekomen. Tweederde van de uitslagen die vandaag gemeld worden, hebben een datum van de uitgevoerde test van meer dan 2 dagen geleden. 20% zelfs een datum van een week of meer geleden.
Patroon verschilt
Daarbij is het ook nog dat per dag dat patroon ook verschilt. Soms zijn er dagen waar 40% afkomstig is van de laatste 2 dagen. En soms zijn er dagen waar maar 20% afkomstig is van de laatste 2 dagen. Dus dat hele administratieve proces aan de achtergrond heeft als probleem dat je pas na een tijdje echt weet hoeveel de uitslag nu precies was. Gisterenmiddag werd een ongewoon laag cijfer gemeld (onder de 4000). Maar pas over een dag of 10 weten we echt of het een werkelijke daling was of niet. (En men slaagt er nog steeds niet in dat proces te verbeteren!).
Daarom kan/wil men de reproductiefactor niet van een recentere datum berekenen. Maar dan vraag je je wel af, wat dat cijfer van 6 november dan betekent bij het beoordelen van de actuele situatie van 24 november. En niet te vergeten: hoe maakt men dan toch de keuze om dat hogere cijfer van 1 van bijna 3 weken in de kop van het persbericht te zetten?
Foute informatie
En dan te bedenken dat het nog erger is dan dat!
Als je naar de echte data kijkt in het basismateriaal van het RIVM en dus wegblijft van de meldingsdatum, dan zie je een bepaald weekpatroon. Ik heb de dagen in het weekend in het rood aangegeven. Daarbij zie je dat in het weekend er minder testen worden uitgevoerd. De sprong van zondag naar maandag is het grootst. Maar het verschilt wel van week tot week.
Dit heeft gevolgen voor de berekening van de reproductiefactor!
5 dagen eerder
Bij het berekenen van de reproductiefactor wordt ervan uitgegaan dat men circa 5 dagen eerder besmet is geraakt. De reproductiefactor wordt vervolgens berekend door het aantal besmettingen van die dag te delen door die van 4 dagen eerder. Daarbij wordt nog wel rekening gehouden met een gemiddelde dat meerdere dagen omvat.
De reproductiefactor van 6 november wordt dus bepaald door de cijfers van 9 en 10 november. En als je die deelt door de cijfers van 5 en 6 november dan zie je inderdaad een stijging.
Maar die wat hogere cijfers van 9 en 10 november zijn het gevolg van de ongewoon lagere cijfers van het weekend van 7 en 8 november. Daarom lijken 9 en 10 november wat hoger te zijn uitgevallen. Door omstandigheden kan er dat weekend wat minder getest zijn dan normaal en dat is op maandag en dinsdag weer ingehaald.
Gecombineerd met een iets lagere voorafgaande donderdag en vrijdag dan normaal geeft het een kunstmatige indruk van een lichte stijging rond 6 november.
Maar als je de cijfers neemt van 7 tot en met 10 november samen en je vergelijkt die met een week eerder, dan is daar wel duidelijk een daling te zien.
Ten slotte: als je naar de ziekenhuisopnames kijkt in de periode van 8 november tot en met 16 november, dan is er ook een dalende trend te zien en niet een licht stijgende.
De conclusie is dus duidelijk:
De reproductiefactor is rond 6 november niet licht gestegen, maar ook toen lag de reproductiefactor onder de 1. Het cijfer van 1,02 is het gevolg van het administratieve proces en het heeft niets te maken met de werkelijke ontwikkeling van het aantal besmettingen gedurende die tijdspanne.
De keuze van het RIVM om haar nieuwsbericht van gisteren te openen met “R-getal gestegen naar 1” en de wijze waarop het NOS-journaal dat overnam is een vorm van misleiding. Zeker als je ziet dat alle andere cijfers wel de goede kant op gingen.
Het staat je natuurlijk vrij om dan te concluderen dat het langzamer gaat dan gehoopt of gewenst. Maar bij het geven van het nieuws moet je starten met de feiten. En dat zou iets moeten zijn wat zowel het RIVM als het NOS-journaal voorop moeten blijven stellen.
U heeft zojuist gelezen: Stijging van de reproductiefactor is fake news.
Volg Maurice de Hond op Twitter | YouTube | Facebook | LinkedIn.
Mocht u ons werk ook met een kleine donatie financieel willen ondersteunen klik dan hier.
