RIVM data voor elk wat wils

Leestijd: 5 minuten

Vandaag is de dag geworden, die je wist die zou komen, ten aanzien van de data-chaos van het RIVM.

Het is nu dinsdag kort na 14:15, het weekrapport is net uitgekomen.

Aan de hand van de cijfers en het rapport kan iedereen er vervolgens naar hartenlust uit citeren om ermee te doen wat die graag wil.

Mensen als Rutte, De Jonge, Bruls zullen wel weer het rapport gebruiken om te roepen: “Help, het wordt steeds erger, we moeten wat doen!”  Veel media zullen ook in die modus schieten om Nederlanders nog verder de stuipen op het lijf jagen. We zagen het gisteren al gebeuren toen Ernst Kuipers uitlegde dat als je de cijfers maar elke week verdubbelt, we eind september weer volle IC’s hebben. (Ik heb nieuws voor hem: als je het daarna nog 4 keer verdubbelt zijn er meer dan 20 miljoen Nederlanders besmet geraakt. En met nog eens 2 keer verdubbelen, zitten we zo op 80 miljoen Nederlanders die besmet zijn).

Maar als je gewoon goed naar de data kijkt, dan weet je dat het op dit moment juist beter gaat in de afgelopen 8 dagen. Maar dat nieuws wordt compleet gemaskeerd door de dramatische wijze van dataverzameling en datapresentatie. Plus het feit dat veel interviewers en journalisten blijkbaar, of weinig kaas hebben gegeten van cijfers, of het veel fijner vinden om het meest negatieve scenario te schetsen.

Ik zal de elementen van deze problemen even los behandelen:

1 – Het is een weekrapportage

Als je slechts met één weekrapportage komt en er is een ontwikkeling gedurende de week dat het wel de goede kant op gaat, dan wordt dat juist versluierd doordat je een totaal over 7 dagen laat zien. En laat dat nu net deze week het geval zijn.

Kijk maar:

Week 30    1292 positieve gevallen

Week 31    2375 positieve gevallen

Week 32    3914 positieve gevallen

Vandaag (week 33) waren het 4045 positieve gevallen. Dus er is sprake van een stijging van (maar of maar liefst, u mag kiezen) 3%.

Als je echter de ontwikkeling per dag ziet van de afgelopen week, dan zie je vanaf het hoogste cijfer 779 van afgelopen dinsdag, dat het daarna aan het dalen is. Gisteren was het 482. Vandaag zijn het er 489.

Dit is de grafiek van de dagelijkse meldingen.  Om toeval per dag te voorkomen is dit het voortschrijdend gemiddelde over steeds 3 dagen (van BDDataplan). U ziet het goed: er is duidelijk sprake van een dalende trend. Het driedaagse gemiddelde ligt nu op 492 en was het hoogst 6 dagen geleden op 662.

Loopt achter

Maar die meldingen hoeven helaas weer niet te betekenen dat de bewuste testen ook echt de dag ervoor hebben plaatsgevonden. Want de administratie van de 25 GGD’s lopen (wat) achter en het verschilt ook nog eens per afzonderlijke GGD.

De RIVM plaatst in de wekelijkse grafiek wel de datum van de test, maar niet van de melding (die dus wellicht pas een paar dagen later komt). Dan zie je het patroon zoals in de onderliggende grafiek. Maar daarbij weten we dus dat er in de komende dagen nog cijfers bij komen voor de afgelopen paar dagen. Maar zelfs dan is te zien dat er sprake is van een duidelijke afname. Die is nu ruim 20% lager dan ruim een week geleden!

Versluierd door chaos

Hier zien we alweer die chaos van data, waardoor het beeld steeds wordt versluierd. Want als we naar de grafiek van het RIVM van vandaag kijken weten we ook weer dat die cijfers de komende dagen worden aangepast.

Het is iets waar iedereen die met de data aan de slag is, zich al vanaf eind maart aan ergert. Maar RIVM, GGD en VWS hebben er eigenlijk nog steeds niets aan gedaan. De GGD’s zijn 25 aparte clubs met hun eigen aanpak en hun eigen financiële problemen.

Mijn conclusie:  ik denk dat de stijging in de eerste 10 dagen van augustus sterk samenhing met het Offerfeest en dat we nu weer op een lager niveau zijn terechtgekomen.

Iets heel anders dan Ernst Kuipers ons gisteren bij Op1 voorschotelde.

2. De RO-factor die eigenlijk niets zegt

Maar zoals de Amerikanen zeggen “to add insult to injury”: dit gedoe met de dagelijkse data wordt nog overtroffen door de wijze waarop de R0 wordt berekend en gepresenteerd.

Ik heb hier al uitgelegd wat voor een soort ratjetoe die R0-berekening is geworden. Naast de problemen die er al voor juni waren, zijn er sinds 11 juni twee bijgekomen. Men is afgestapt van de ziekenhuisopnames als basis voor de berekening, maar heeft het verdere model niet aangepast. Dat heeft gevolgen voor de kwaliteit van het cijfer (er wordt niet gecorrigeerd op aantal tests en men verhoogt per dag de cijfers op basis van een formule die men gebruikte voor ziekenhuisopnames). Maar terwijl de besmettingen actueler zijn dan de ziekenhuisopnames presenteert men de R0 zoals die 19 dagen eerder gold.

Dus de R0-waarde die vandaag gepresenteerd wordt is van 31 juli!  Toen was er wel een duidelijke stijging, dus de R0 wordt vandaag gepresenteerd met de waarde 1,19.

Kunstmatige stijging

Maar als je de R0 wel zou berekenen op basis van de ontwikkelingen van de besmettingen vanaf 15 augustus, dan is er sprake van een R0 van circa 0,8.

Plus dat ook bij die groene lijnen goed te zien is dat er ook nog kunstmatig een stijging van de besmettingen wordt gegenereerd, terwijl er duidelijk sprake is van een daling (maar dat komt omdat ze het model niet op 11 juni inhoudelijk hebben aangepast).

De R0 van 1,19 die vandaag bekendgemaakt wordt heeft niets meer te maken met de situatie van de afgelopen week, maar zal ongetwijfeld ook vandaag en morgen gebruikt (misbruikt) worden.

3. De schatting van het totale aantal Nederlanders die besmettelijk zijn

Op haar onnavolgbare wijze heeft het RIVM een nieuwe schatting gemaakt van het aantal Nederlanders dat besmettelijk is. Vorige week schatte ze die op 32.000, nu is de schatting 52.000.  Terwijl dus het aantal geconstateerde positieve testen in deze week ongeveer gelijk is gebleven. Volgens mij hebben ze bij het RIVM een soort bingozaal, waar ze iedere week een trekking doen, met welk cijfer ze dan vervolgens naar buiten komen.

4. De geruststellende IC-cijfers

Ter afsluiting om een beetje het gevoel te krijgen hoe het nu echt gaat, krijg je de IC-cijfers. Laat je daarbij niet wijsmaken dat die IC-cijfers normaliter 4 weken ofzo na-ijlen op de besmettingen. Normaliter is dat circa 10 dagen. Nu zou het iets meer kunnen zijn

Ik hoor vanuit ziekenhuizen dat het ziektebeeld van de opgenomen mensen milder is dan het geval is geweest eind maart. Dat kan liggen aan de mate waarin mensen zijn besmet (viral load), maar het zou ook kunnen liggen aan het feit dat mensen nu makkelijker in ziekenhuizen worden opgenomen (omdat er geen tekort aan bedden is). Kortom, de cijferontwikkelingen geven geen reden om paniek te zaaien over wat er de komende weken gaat gebeuren.

Het najaar/winter is een ander verhaal, maar daarvan is te hopen dat de regering bij zinnen komt en snapt wat je echt moet doen om een grote golf te voorkomen. Maar als ik de leden van het kabinet tot nu toe hoor, vrees ik met grote vreze.

Wellicht kunnen we nu starten met de campagne Good Data Matters (GDM). Want dat is hard nodig.

U heeft zojuist gelezen: RIVM data voor elk wat wils.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Mocht u ons werk ook met een kleine donatie financieel willen ondersteunen klik dan hier.