Papieren Tijgers

Papieren Tijgers

En weer zien we het in Nederland zo bekende patroon bij rampen. Op papier hebben we alles prima geregeld: rampenplannen, protocollen, allerlei officiële diensten en toezichtsorganen. Maar als er echt wat gebeurt dan worden er veel fouten gemaakt en gaat het steevast mis bij de communicatie.

Ik zeg het vaak. Nederland is een façadeland. Aan de buitenkant is het goed geregeld, maar als je achter die buitenkant komt dan blijkt de werkelijkheid vaak anders. Of het nu de gezondheidszorg, onderwijs of justitie is, in de praktijk gaat het een stuk minder goed dan het op papier is geregeld. Als je er in de praktijk zelf niets te maken mee hebt dan trap je er makkelijk in. Dan denk je dat het ongeveer gaat zoals het op papier staat. Maar als je de werkelijkheid wel meemaakt dan zie je hoeveel er anders gaat dan op papier en welke (soms grote) fouten er worden gemaakt.

Nu hoeft dat op zichzelf geen ramp te zijn, maar dat gaat gepaard met de neiging van de instanties zelf om te doen alsof het wel goed gaat/is gegaan. Er is weinig zelfreflectie en het lijkt erop alsof men toch weinig van de fouten leert. En afwijkende geluiden van binnen de organisatie worden niet toegestaan en zonodig repressief de kop in gedrukt.

Moerdijk

Al die patronen zien we zich voordoen tijdens en na de ramp in Moerdijk. De grootste chemische reacties die in Nederland in een korte tijd heeft plaatsgevonden en nadat de brand bestreden was worden er geen beschermende maatregelen genomen voor degenen die dicht bij de plaats van de ramp  moesten werken.

Terwijl de zwarte wolken nog de lucht in gingen haastten de overheidsfunctionarissen zich om de klassieke term te bezigen die in Nederland gemeengoed is voor hen  “gaat u maar rustig slapen”. 

Uit het onderzoek dat via Peil.nl is uitgevoerd blijkt dat maar weinig Nederlanders denken dat er geen gevaar is voor de volksgezondheid. En ook vindt men in grote meerderheid dat de Nederlandse overheid niet goed voorbereid is op rampen. Dat komt naar mijn mening niet alleen door de werkelijke performance bij rampen in de afgelopen 30 jaar, maar wellicht nog meer door de krampachtige houding van die overheid na die rampen m.b.t. het niet erkennen van die fouten of het afschuiven van de verantwoordelijkheid.

Niet onafhankelijk

En daarbij is er nog een verschijnsel in Nederland wat het geheel er niet beter op maakt. De onderzoeksinstanties die een belangrijke rol spelen blijken vaak te dicht tegen de overheid zelf aan te zitten. Zo stond er zaterdag een artikel in De Volkskrant van twee ingenieurs die beschrijven dat de ramp van Moerdijk kleiner wordt gemaakt dan hij is. Zij beschrijven het feit dat er geen onafhankelijk materiaal beschikbaar is, hoewel de autoriteiten dat wel zeggen. Het RIVM heeft slechts metingen gedaan, de conclusies zijn door anderen getrokken.    

Dat is ook mijn eigen ervaring met een instantie als het Nederlands Forensisch Instituut. Je denkt dat het onafhankelijke wetenschappers zijn die proberen zo goed mogelijk vast te stellen wat er bij een misdaad is gebeurd. In werkelijkheid is het een instantie van het Ministerie van Justitie dat zichzelf lijkt te beschouwen als een verlengstuk van het Openbaar Ministerie. En de organisatie waarvan gezegd wordt de kwaliteit van het NFI te borgen – de Raad voor Accreditatie- is alleen maar erin geïnteresseerd of alles op papier goed geregeld is.

En elke keer loopt die overheid in haar eigen mes. Als je eenmaal beseft dat het vertrouwen in de overheid gering is (los van het feit of je het terecht vindt of niet) dan moet je bij je informatiebeleid daar rekening mee houden. Dus niet denken dat de burgers zitten te wachten op geruststellende meldingen (die dan vaak nog door de werkelijkheid worden ingehaald), maar dat je juist transparant bent en als je zaken nog niet zeker weet dat ook meldt. Velen bij de overheid hebben een paternalistische instelling, die denken dat als zij zeggen dat de burgers rustig kunnen slapen dat ze dat dan ook doen. Dat soort burgemeesters werkte misschien goed bij Swiebertje, maar niet anno 2011. Op dat punt heeft Van der Laan bij de grote zedenzaak in Amsterdam laten zien dat hij de nieuwe tijd beter begrijpt.

U heeft zojuist gelezen: Papieren Tijgers.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.