Grieppatronen

Grieppatronen

In Nederland kenden we tot 2020 grieppatronen die van jaar tot jaar behoorlijk op elkaar leken. Ergens in het najaar begon het en soms duurde het dan een week of 8 en soms nog een stuk langer. Via de steekproef van huisartsen die meedoen bij Nivel is er een goed beeld te geven hoe griep zich van tussen 2015 en 2019 voltrok.

Het griepseizoen 2017-2018 was het zwaarste. Deels omdat het langer duurde op een hoog niveau (tussen week 4 en 11) en ook omdat het ziekmakender leek te zijn.  Pas in week 14 (begin maart) daalde het onder de epidemische drempel (5.1).

2020-2021

Tussen maart 2020 en maart 2022 was er in Nederland amper griep. Niet dankzij de Coronamaatregelen, zoals we ook gisteren weer op het journaal hoorden, maar om het verschijnsel dat er als er een dominante respiratoir virus is, de andere verdwijnen. Zie dit artikel hierover. Met als harde bewijs de ontwikkelingen in Zweden in het griepseizoen 2021-2022. Eerst kwam er griep, maar toe Covid sterk opkwam (de Omikron variant) verdween griep, totdat Omikron weer weg was, toen kwam griep weer terug.

2022-2024

Het griepseizoen 2022-2023 startte iets later dan normaal in half december en duurde relatief kort de vierde week januari 2023. De griep in het najaar 2023 startte wel wat eerder, maar bleef op een relatief laag niveau. Had zijn hoogtepunt in week 5 en was in week 8 weer afgelopen.

2024-2025

Het huidige griepseizoen is heel bijzonder, want het begon een stuk later dan normaal. Pas in week 2 was het door de epidemische drempel heen gegaan. De laatste twee weken gaat het vrijwel stijl omhoog. Hoewel het absolute niveau nu (nog) niet zo hoog is als in 2015 en 2018 was (voor zover de Nivel cijfers van 2025 goed te vergelijken zijn met die van toen. Want het hangt er wel vanaf hoeveel mensen met griepklachten naar de huisarts gaan en dat zou tegenwoordig wel eens minder kunnen zijn dan 10 jaar geleden.)

Dit is de grafiek waarin de cijfers van alle jaren bij elkaar.

Pas over een aantal weken zullen we weten of het huidige griepseizoen tot de zwaarste zal gaan behoren van de laatste 10 jaar. Want dan weten we hoe hoog het niveau zal worden van deze grafiek en hoe lang het gaat duren.

De relatie met de luchtvochtigheid

Net zoals het lang duurde voordat de medische experts door hadden dat het coronavirus door de lucht ging (weet u nog wel: de aerosolen) lijkt men ook geen clue te hebben hoe de griepgolven zich voltrekken, zoals ze zich voltrekken. Ja, we weten dat de griep start vanaf de late herfst en kan duren tot het begin van de lente, maar hoe de specifieke patronen ontstaan, weet men niet. En mede daardoor worden er ook geen passende maatregelen genomen, die kwetsbaren zouden kunnen beschermen.

Maar de verspreiding van het influenzavirus gaat overeenkomstig als het coronavirus:  mensen kunnen geïnfecteerd worden als ze langdurig het influenzavirus inademen. En er is een sterke relatie met de luchtvochtigheid of het virus lang in de lucht kan blijven hangen. (Ik verwijs naar dit artikel uit begin 2020 over de relatie tussen het Coronavirus en de luchtvochtigheid).

Er is een sterke samenhang tussen specifieke luchtvochtigheid en de duur waarop het influenzavirus in de lucht blijft hangen

Specifieke luchtvochtigheid is de hoeveelheid waterdamp die zich in de lucht bevindt. En alleen als die onder een bepaald minimum daalt zijn de condities gunstig voor het influenzavirus in de lucht te blijven hangen.

Om dit goed te laten zien heb ik de weercijfers genomen van De Bilt. En op basis van de temperatuur en de relatieve luchtvochtigheid heb ik die specifieke luchtvochtigheid berekent. Als we naar de grafieken van die specifieke luchtvochtigheid en de griepcijfers kijken van de laatste jaren dan zien we het opvallende bewijs.

In het blauw zien we de ontwikkeling van die specifieke luchtvochtigheid tussen oktober en april en de griepcijfers zijn er in afgezet zoals Nivel ze wekelijks heeft vastgesteld. Laten we eerst kijken naar 2022-2023 en 2023-2024.

In beide grafieken is goed te zien dat als de specifieke luchtvochtigheid onder de 4 daalt dat dan de griepcijfers (abrupt) sterk stijgen  Heel goed is dan ook te zien dat in 2023-2024 die luchtvichtigheid midden in de winter weer sterk steeg en de griep fors afname. Maar toen begin februari de luchtvochtigheid zelfs naar 2 daalde nam de griep weer fors toe.

In 2022-2023 zien we ook die relatie met de luchtvochtigheid onder de 4.

De zware griepepidemie in 2017-2018, die ook nog lang duurde had o.a. vrijwel de hele maand februari met een specifieke luchtvochtigheid sterk onder de 4!

Huidig griepseizoen

Laten we nu kijken naar het lopende griepseizoen:

Deze grafiek laat zien, dat in tegenstelling tot de vorige twee griepseizoenen het tot week 2 van het nieuwe jaar duurde dat de specifieke luchtvochtigheid onder de 4 daalde. Daarvoor bleef de luchtvochtigheid boven de 4 en was er dus weinig griep. Maar vanaf het moment dat de cijfers rond de 4 gingen schommelen nam de griep abrupt toe.

In welke mate deze griepepidemie verder in kracht zal toenemen zal dus vooral afhangen of de specifieke luchtvochtigheid al dan niet weer duidelijk gaat stijgen. Als we e 14 daagse weersvoorspelling zien, dan lijkt het erop dat vanaf half februari deze specifieke luchtvochtigheid weer duidelijk zal gaan stijgen.

Bescherming

Net zoals het belangrijk was tijdens de Coronaperiode om te zorgen voor ventilatie met buitenlucht is dat ook het geval tijdens de influenzaperiode. Zeker als de luchtvochtigheid in de lucht laag is, en dat is meestal het geval als het buiten koud is.  Daarnaast kan een goede bescherming zijn om via bevochtiging in binnenruimtes de luchtvochtigheid duidelijk te verhogen.

Maar ja, zolang men niet goed wil begrijpen hoe de verspreiding van het influenzavirus verloopt en zichzelf voorhoudt dat de griep in 2020-2021 weg bleef dankzij de Coronamaatregelen zal het ook op dit dossier lang duren voordat men wel passende maatregelen neemt. Maatregelen die een groter rendement zullen hebben dan de griepvaccinaties. In de komende weken kom ik daarop terug.