Het vertrouwen van de bevolking in de politiek daalt steeds verder. De reactie van de Haagse lijsttrekkers blijft beperkt tot ‘stem op mij, dan wordt het beter’. Ook de huidige formatie tapt uit het bekende vaatje. Maar het wegzakkende vertrouwen vraagt niet om meer van hetzelfde. Er is een innovatie nodig, die ervoor zorgt dat het politieke systeem en de samenleving weer op elkaar aangesloten raken. De samenleving is er klaar voor; nu politiek Den Haag nog stelt Bert blase , Het vertrouwen van de bevolking in de politiek daalt steeds verder. De reactie van de Haagse lijsttrekkers blijft beperkt tot ‘stem op mij, dan wordt het beter’. Ook de huidige formatie tapt uit het bekende vaatje. Maar het wegzakkende vertrouwen vraagt niet om meer van hetzelfde. Er is een innovatie nodig, die ervoor zorgt dat het politiek systeem en de samenleving weer op elkaar aangesloten raken. De samenleving is er klaar voor; nu politiek Den Haag nog. Een artikel van Bert Blase, een ervaren burgemeester en auteur van o.a. "Opstand in de Polder" en "De Burger is niet gek".
Lees volledig artikel: Herstel het vertrouwen door meer kiezersinvloed
Wegzakkend vertrouwen
Het vertrouwen van Nederlanders in de politiek daalt al decennia lang. De manier waarop het politieke systeem functioneert, is hier de hoofdoorzaak van. Het elkaar voortdurend de maat nemen, de afwezigheid van
innovatie, de mismatch tussen de (Haagse) theorie en de dagelijkse praktijk en het vooropstellen van het partijbelang frustreert steeds meer kiezers. Zij ervaren dat de politiek niet voor hen werkt.
Het afnemend vertrouwen is geen incident of tijdelijk verschijnsel. Het is dan ook te gemakkelijk om dit te wijten aan het kabinet-Schoof; daarvoor is het al veel te lang aan de gang. De echte reden is dat aan een
verouderd mechanisme wordt vastgehouden, terwijl de samenleving enorm is veranderd. Alsof je met een diligence op een snelweg rijdt, zegt David van Reybrouck treffend. Als de politiek daarom werk wil maken
van het herstel van het vertrouwen, moet ze ervoor zorgen dat systeem en samenleving weer op elkaar aangesloten raken. Dat kan door de kiezer meer invloed te geven dan eens in de vier jaar stemmen.
Daarmee creëer je een mechanisme van invloed, feedback en waar nodig druk. Het zorgt ervoor dat de politiek minder in zichzelf keert en is de sleutel naar minder partijpolitiek.
Democratie van onderop
‘Democratie van onderop’ en ‘burgerdemocratie’ zijn begrippen die verwijzen naar deze innovatie. Het bestaat uit twee pijlers, waarvan de directe democratie de meest zichtbare is. Het referendum is hiervan het vlaggenschip, met interessante varianten als themastemmen en preferenda. In de voorstellen die worden gedaan om onze democratie bij de tijd te brengen, speelt dit dan ook steevast een rol. Zie het advies van de staatscommissie Remkes, het voorstel dat Maurice de Hond heeft uitgewerkt, de oproep van de stichting Méér Democratie, de staande praktijk in Zwitserland, de oorspronkelijke inzet van D66 en de recente van Forum voor Democratie.
De tweede pijler is – met een duur woord – de subsidiariteit: een besluit nemen op de kleinst mogelijke schaal, waarin toch alle belangen worden overzien en meegewogen.
Hoewel in onze democratische traditie veel naar dit principe wordt verwezen – tot aan de EU aan toe – wordt het helaas zelden toegepast. Gebeurt dit wel, dan brengt dit een enorme beweging van top-down naar bottom-up op gang (vooral richting buurt, gemeente en regio; dus inclusief een reorganisatie van de EU zelf). Voor de kwaliteit van de democratische besluitvorming en voor het vertrouwen in de democratie is dit een zegen.
De combinatie van directe democratie en besluitvorming van onderop is zuurstof voor onze democratie. Het beschermt tegen de neiging tot autocratie en het speelt in op een belangrijke ontwikkeling die we om ons heen zien gebeuren. Mondige inwoners nemen zelf het (burger)initiatief, weten elkaar online gemakkelijk te vinden en wachten niet op de overheid of de gevestigde politiek. Neem het voorbeeld van de opkomst van de lokale partijen, die bij de aanstaande verkiezingen waarschijnlijk de grens van de veertig procent van de stemmen passeren. Veel van deze lokale partijen passen de burgerdemocratie dagelijks toe: beslissingen nemen op de kleinst mogelijke schaal, de inzet van directe democratie; gecombineerd met een praktische oplossingsgerichtheid.
Het is aan de landelijke politici om in deze geest concrete stappen te zetten. Niet met lippendienst, zoals de lijsttrekkers van CDA en D66 die zeggen ‘dat zij alles in het werk stellen om het vertrouwen te herwinnen’; om vervolgens niets te veranderen en de bekende weg kiezen. Wél door werk te maken van burgerzeggenschap en ervoor te zorgen dat de kiezer daadwerkelijk invloed krijgt. Alleen daardoor hervindt ons politiek systeem de aansluiting bij de samenleving die zo hard nodig is.
Bert Blase is ervaren burgemeester, lokaal informateur en auteur van ‘Opstand in de Polder’, ‘De burger is niet gek’, “Democratie van onderop’ en ‘Akkoord?’. Columns en boeken van Bert Blase zijn te vinden op bertblase.com
En in deze uitzending van Campagnekoorts van De Nieuwe Wereld vertelde hij over zijn gewenste vernieuwingen in de politiek.
