De schade die de zaak tegen De Mos heeft veroorzaakt (aflevering 2)

Leestijd: 5 minuten

Ruim een jaar geleden na de vrijspraak van Richard de Mos bij de rechtbank schreef ik dit stuk. Nu ook in Hoger Beroep Richard de Mos na 5,5 jaar (sic) is vrijgesproken, is de conclusie uit het eerste artikel nog harder te trekken. Bij het optreden tegen politici, waarvan je weet dat het grote consequenties kan hebben, dient het OM extra zorgvuldig te zijn. De uitspraak van de rechtbank vorig jaar en van het Hof nu legt bloot hoe lichtvaardig het OM heeft gehandeld met grote implicaties voor de democratische gang van zaken. Waarbij de grootste partij in een gemeente door andere partijen werd uitgesloten van het bestuur, omdat men verdacht was van een misdaad. Dit zou moeten leiden tot een onderzoekscommissie naar de gang van zaken en advies in de richting van het O.M. hoe voortaan bij deze zaken gehandeld dient te worden.

 

Nogmaals het artikel van vorig jaar. Waarbij ik ook de hoop uitsprak dat het OM niet in Hoger Beroep zou gaan, juist gezien de gevolgen voor de democratische gang van zaken. Maar dat is toen wel gebeurd, waardoor de hele zaak nog een extra vertraging van 14 maanden opliep, voordat andere partijen in de Haagse gemeenteraad zich niet meer konden verschuilen achter de lopende rechtszaak.

Trias Politica

Wat ons zou moeten onderscheiden van een bananenrepubliek is het “Trias Politica”- systeem. Dat houdt in dat de wijze waarop het juridisch systeem functioneert los hoort te staan van invloed vanuit de politiek. Dus dat noch de rechters, noch het OM aangestuurd worden vanuit de politiek, maar onafhankelijk opereren.

Als dat namelijk niet zo is, dan kunnen politici via het OM en rechters hun onwelgevallige politieke tegenstanders castreren.

Juist het grote belang van dit “Trias-Politica”-stelsel vraagt zowel grote zorgvuldigheid van politici in de richting van het OM en rechters, als van het OM en rechters in de richting van de politiek. Soms zijn er zaken waarbij je wel het gevoel hebt dat men bezig is met een programma over “gevaarlijke wegen” en men angstig dicht bij het ravijn rijdt.

De zaak tegen Richard de Mos

Drieënhalf jaar geleden maakte het OM bekend dat Richard de Mos en een andere wethouder van zijn partij “Hart voor den Haag”, die in 2018 de grootste partij in Den Haag was geworden met 16% van de stemmen, verdacht werden van omkoping en corruptie. Zij zouden tegen betaling bevriende ondernemers bevoordeeld hebben. Er werd een inval gedaan in hun wethouderskamers en hun huizen. De burgemeester vroeg de beide wethouders tijdelijk terug te stappen wegens de ernst van de beschuldigingen. Vanaf dat moment zat de grootste partij van Den Haag niet meer in het college.

Toen de volgende verkiezingen naderden (maart 2022) was de zaak nog niet voorgekomen. Weer werd de partij van De Mos de grootste. Nu met 17% van de stemmen. Maar bij de vorming van het stadsbestuur werd Hart voor Den Haag weer buitengesloten, omdat de zaak nog onder de rechter was.

In januari jl. kwam de zaak voor. Er waren meer dan 10 zittingsdagen. Het OM beschuldigde de Mos en de anderen ook deel uit te maken van een criminele organisatie.

De uitspraak van de rechter

Ik heb gisteren (april 2023) live de uitspraak van de rechter gevolgd en ik kan me amper voorstellen dat er ooit een vernietigender uitspraak van een rechter bij een belangrijke zaak is geweest in de richting van het OM dan deze. De rechter zei eigenlijk tegen het OM “Hoe heeft u deze zaak uberhaupt aanhangig durven te maken”?  Hier treft u het persbericht van de rechtbank aan en de vonnissen. En hier kunt u die uitspraak van de rechter nog eens terug horen. 

Het was echt schokkend om die uitspraak te horen als je beseft dat dit dus een zaak is geweest, die niet alleen 3,5 jaar als een zwaard van Damocles boven de verdachten hing, maar ook een zaak die zo sterk heeft ingegrepen in de politieke verhoudingen en de verhoudingen met de kiezers in Den Haag. Het was een ongekende oorwassing voor het OM, zoals ook uit de reactie van diverse media is op te maken. Hier kunt u een goed overzicht zien van wat er vanaf 1 oktober 2019 in Den Haag gebeurde.

Straffeloosheid

Als het OM een belangrijke zaak naar buiten brengt via een persbericht en er invallen hebben plaatsgevonden dan is het effect dat mensen minimaal denken “waar rook is, is vuur”.  En voordat de zaak echt aan de rechter wordt voorgelegd, weet je als toeschouwer ook niet wat het OM tegen de betrokkenen heeft. Minimaal denk je dat het toch wel iets ernstigs zal zijn, want anders zou het OM toch niet zo optreden, niet waar?

Maar juist als het actieve politici betreft die ook nog bestuurders zijn, dan ga je ervan uit dat het OM, indachtig het Trias Politica- stelsel, wel over zeer sterke troeven zal beschikken. Want het OM weet namelijk vooraf dat, zodra ze met de verdenkingen naar buiten komen, er een grote impact zal zijn op de politiek zelf. Dat hebben we in Den Haag gezien. Niet alleen traden de wethouders af, terwijl ze anders nog 2,5 jaar die rol zouden hebben vervuld. Maar in het nieuwe stadsbestuur, dat nu ook al weer bijna een jaar zit, werd de partij van de Mos, niet opgenomen.

Grote impact

Dus de gevolgen van het besluit tot vervolging van de Mos c.s. zouden een grote impact hebben op politiek Den Haag en dat wist het OM van tevoren.

Als je dan het besluit tot vervolging neemt en vervolgens maakt de rechter er gehakt van, zoals hij gisteren heeft gedaan, dan kunnen we constateren dat dit toch wel een fout is van het OM van de buitencategorie. Een soort fout, die ook echt in zich heeft de kern van de Trias Politica aan te tasten. Niet omdat de politiek zich met het recht bemoeit, maar het recht zich met de politiek.

Nog los van het feit de enorme kosten van deze zaak. De hoeveelheid tijd, die er besteed is aan de zaak door het OM en politie, de tijd die de rechters hebben moeten besteden, de advocaten, de verdachten en waarschijnlijk ook de schade-vergoeding. Het zou mij niet verbazen als dat een bedrag is dat de 10 miljoen verre overschrijdt, nog los van de immateriële schade.

Maar het principe van de Trias Politica functioneert echter zo dat vanuit de politiek de betrokkenen van het OM die deze besluiten hebben genomen, niet daarvoor gestraft kunnen worden. (Niet zozeer in gevangenisstraf, maar anderszins).

Mijn grote zorg als toegift

Uit het verleden blijkt dat als het Openbaar Ministerie bij grote zaken nul op het rekest haalt bij rechterlijke instanties ze vrijwel altijd toch doorgaan tot het gaatje. Toen het vonnis van Lucia de Berk vernietigd was door de Hoge Raad en de zaak bij het hof nog een keer voorkwam, bleef het OM volhouden dat Lucia de dader was, terwijl het al duidelijk was dat het statistisch werk waarop ze zich beriepen een puinhoop was. Lucia de Berk moest nog een jaar in de zenuwen zitten voordat het Hof haar vrijsprak en toen pas bood het OM zijn excuses aan.

Mijn grote zorg is, dat het OM de aard en de inhoud van de uitspraak van de rechter juist zal zien als een stimulans om het via een Hoger Beroep met andere rechters nog een keer te proberen. Nog een extra jaar, waarbij de verdachten in onzekerheid verkeren en het politieke proces in Den Haag ernstig blijft verstoord. (MdH: En helaas is het precies zo gebeurd). 

Want er is niemand van buiten het OM die de macht heeft om het OM niet in Hoger Beroep te zullen laten gaan.

Maar je zou wel moeten hopen dat er binnen die organisatie mensen rondlopen met autoriteit, die begrijpen dat juist het zo belangrijke principe van de Trias Politica juist nu vraagt van het OM om, zeker gezien de inhoud van het vonnis, in te binden en niet alleen de wonden te likken, maar grootmoedig te erkennen de mist in te zijn gegaan. Dat zal een positiever effect hebben op de statuur van het OM en het vertrouwen van de burger dan nog een jaar ijzerenheinig door te gaan en daarmee nog meer schade te berokkenen aan het Trias Politica principe en het vertrouwen in instanties door een deel van de kiezers.

Tenslotte

Tenslotte zou het van partijen in de gemeenteraad, die vanaf oktober 2019 de beschuldigingen door het OM jegens de Mos c.s. gebruikten om die partij niet bij het college te betrekken, van een vorm van basale beschaafdheid en respect voor de kiezer en de rechter getuigen, om de partij van de Mos nu weer wel in het college op te nemen. Alle argumenten, die ik nu van de fractievoorzitter van D66 heb gehoord, klonken als afkeurenswaardige drogredenen.

 

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.